Τα αδέλφια Γκριν είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση. Γεννημένοι στα τέλη της δεκαετίας το 1970, ήταν από τους πρώτους «content creators» που χρησιμοποίησαν το ίντερνετ για τη διάχυση μιας μεγάλης ποικιλίας «περιεχομένου» διαφόρων ειδών. Θέλω να κάνω μια παύση εδώ για να τονίσω μία λέξη από την προηγούμενη πρόταση: τη λέξη μεγάλης. Γιατί μιλάμε για τεράστια ποικιλία. Το περιεχόμενο που παράγουν αυτοί οι δυο τύποι είναι αντίστοιχο μεγάλων οργανισμών media με εκατοντάδες υπαλλήλους. Εφημερίδες, τηλεοπτικοί σταθμοί και άλλες επιχειρήσεις που έχουν ως αντικείμενο την ενημέρωση και την παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού ωχριούν μπροστά στην παραγωγή αυτών των δύο σαραντάρηδων που μεγάλωσαν στις Ιντιάνες, τις Αλαμπάμες και τις Φλόριντες της μεγάλης, περίπλοκης χώρας τους.
Ο Τζον Γκριν είναι ο μεγαλύτερος και ο διασημότερος από τους δύο, κυρίως επειδή είναι γνωστός και πολύ επιτυχημένος συγγραφέας βιβλίων για νέους. Το γνωστότερο από τα βιβλία του είναι, βεβαίως, το μυθιστόρημα «Το Λάθος Αστέρι», που έχει γίνει και ταινία. Ο Χανκ Γκριν, ο αδελφός του, ήταν μπλόγκερ που έγραφε για περιβαλλοντικά και επιστημονικά θέματα. Και δύο μαζί, όμως, έγιναν γνωστοί σε ένα μεγάλο και δραστήριο online κοινό όταν το μακρινό 2007 ξεκίνησαν ένα κανάλι στο YouTube ονόματι vlogbrothers. Σήμερα έχουν μια μικρή αυτοκρατορία που περιλαμβάνει δέκα θεματικά κανάλια στο YouTube (κυρίως με εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό περιεχόμενο, explainers και θέματα εκλαϊκευμένης επιστήμης), ένα ετήσιο συνέδριο για δημιουργούς online περιεχομένου, podcasts και μια σειρά από φιλανθρωπικές δράσεις, με πιο πρόσφατες δύο εταιρείες που πουλάνε καφέ και κάλτσες αντίστοιχα, με όλα τα έσοδα να πηγαίνουν σε καλούς σκοπούς.
Τριάντα χρόνια πριν, άνθρωποι όπως αυτοί θα είχαν πολύ πιο περιορισμένες δυνατότητες να βρουν ένα κοινό και να ζήσουν παράγοντας εικόνες, ήχους ή γράμματα. Ο Τζον Γκριν σχεδόν σίγουρα αργά ή γρήγορα θα γινόταν και πάλι συγγραφέας, ίσως λιγότερο επιτυχημένος, δεδομένου του ότι δεν θα είχε την άμεση επαφή με εκατομμύρια αναγνώστες/followers. Ο Χανκ μπορεί να γινόταν δάσκαλος κάποιας μορφής, ή να έγραφε κι αυτός βιβλία. Θα ήταν όμως πάρα πολύ δύσκολο να φτιάξουν μια εκπομπή στην τηλεόραση με περιεχόμενο σαν αυτό των vlogbrothers ή να βρουν ένα ραδιόφωνο να τους παραχωρήσει χώρο και χρόνο για να φτιάξουν το περιεχόμενο που βάζουν στο podcast τους. Σήμερα, τα δυο αδέλφια έχουν βρει μια μεγάλη ποικιλία μέσων με τα οποία φτάνουν στο κοινό απευθείας και αδιαμεσολάβητα. Κι επειδή το κάνουν με συνέπεια, αυθεντικότητα, τιμιότητα και διατηρώντας ένα εξαιρετικά υψηλό επίπεδο, έχουν δημιουργήσει ένα αχανές και πιστό κοινό σε όλες τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης που υπάρχουν. Δείτε κι ακολουθήστε:
Τζον – Twitter (4,5 εκατ.), Facebook (2,8 εκατ.), Instagram (2,1 εκατ.), TikTok (2,8 εκατ.)
Χανκ – Twitter (1,6 εκατ.), Facebook (413.000), Instagram (1,6 εκατ.), TikTok (8 εκατ.)
Είναι το παράδειγμά τους κάτι που μπορεί να το ακολουθήσει ο καθένας; Οχι. Παρακολουθώ και τους δύο στο TikTok, και η συχνότητα, και η επιμονή, και η κλίμακα του περιεχομένου που ανεβάζουν μου προκαλούν κούραση και μόνο που τα βλέπω. Ο Χανκ συνέχιζε να ανεβάζει βιντεάκια κανονικά καθ’ όλη τη διάρκεια της περιπέτειάς του με τον καρκίνο πέρυσι (είναι καλά τώρα, όπως εξήγησε σε πολλαπλά βίντεο). Η επιτυχία τους είναι μεγάλη και δικαιολογημένη, και εξηγείται από τα δύο μυστικά που εξηγούν κάθε επιτυχία, online και offline: την προσπάθεια και την τύχη.
Η αφορμή για να σας τους αναφέρω αυτούς εδώ σήμερα είναι το εξής βιβλίο:
Η «Ανθρωπόκαινος» είναι, βεβαίως, η ανεπίσημη ονομασία της εποχής στην οποία ζούμε, ήτοι της εποχής κατά την οποία το τι γίνεται στον πλανήτη ορίζεται από ένα συγκεκριμένο είδος που ζει στην επιφάνειά του. Το βιβλίο του Τζον Γκριν «Εδώ Ανθρωπόκαινος», που κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός, περιλαμβάνει μερικές ιστορίες από τη ζωή του συγγραφέα, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως άλλοθι για να μιλήσει για διάφορα φαινόμενα, γεγονότα ή τοποθεσίες και, ευρύτερα, για το πώς είναι να ζει κανείς ως άνθρωπος τις τελευταίες δεκαετίες που συνυπάρχουμε μαζί του στη Γη. Οπως όλα τα βιβλία του, είναι γραμμένο σαν να απευθύνεται σε σχετικά νεότερους αναγνώστες, και μάλιστα σε πιο ευαίσθητους κι ευάλωτους, που διατηρούν ακόμα μια γόνιμη περιέργεια για τον υπόλοιπο κόσμο. Μολαταύτα, επειδή και ο Τζον Γκριν είναι ο τύπος του ανθρώπου που μαζεύει κάθε είδους πληροφορίες και trivia και μοιάζει πρόθυμος να τα χώσει σε πρώτη ευκαιρία σε ό,τι γράφει και φτιάχνει, ακόμα και ένας μεσήλικας όπως εγώ μπορεί να μάθει διάφορα ενδιαφέροντα πράγματα διαβάζοντας το βιβλιαράκι. Κι αυτό είναι πάντα καλό πράγμα, και κέρδος. Ορίστε,
δέκα πράγματα που έμαθα στο «Εδώ Ανθρωπόκαινος» του Τζον Γκριν
1.
Ο Εντμουντ Χάλεϊ, αυτός που ανακάλυψε την περιοδικότητα του κομήτη που τελικά πήρε το όνομά του, ήταν μια ιδιοφυΐα που επίσης χρηματοδότησε προσωπικά την έκδοση του τρίτου τόμου του Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica του Νεύτωνα.
επίσης:
το 2061 ο κομήτης του Χάλεϊ θα ξαναπεράσει από κοντά μας, και αυτή τη φορά θα περάσει πέντε φορές πιο κοντά από τη Γη από ό,τι το 1986. Στον ουρανό θα μοιάζει σαν το πιο φωτεινό αστέρι. Πόσων χρόνων θα είστε εσείς τότε;
2.
«Ενα καλοκαιρινό ανάγνωσμα».
«Προφανώς ασήμαντο».
«Τελειώνοντάς το κανείς μετανιώνει όχι για τους χαρακτήρες του βιβλίου, αλλά για τον συγγραφέα. Με το “Η Αλλη Οψη του Παραδείσου” ο Φιτζέραλντ χαιρετίστηκε ως ένας πολλά υποσχόμενος συγγραφέας. Μα αυτή η υπόσχεση, όπως τόσες άλλες, αποδείχτηκε ένα ψέμα».
Τι είναι αυτά; Κριτικές για τον «Μεγάλο Γκάτσμπι» του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ.
Ο Φιτζέραλντ πέθανε το 1940 σε ηλικία μόλις 44 χρόνων, όταν τα βιβλία του είχαν σχεδόν ξεχαστεί. Πώς όμως θεωρούμε το «Μεγάλος Γκάτσμπι» σήμερα αριστούργημα; Εγώ δεν το ήξερα: επειδή το 1942 οι ΗΠΑ μπήκαν στον πόλεμο και το «Αμερικανικό Συμβούλιο Βιβλίων εν καιρώ Πολέμου» άρχισε να στέλνει βιβλία στους στρατιώτες που υπηρετούσαν στα διάφορα μέτωπα. Πάνω από 150.000 αντίτυπα του Γκάτσμπι εστάλησαν στους φαντάρους, μαζί με άλλα βιβλία της εποχής που έως τότε δεν είχαν αποκτήσει μεγάλη προβολή, όπως το «Ενα Δέντρο που Μεγαλώνει στο Μπρούκλιν». Τα βιβλία αυτά ήταν άδετα και σε μικρό μέγεθος, για να χωράνε στις τσέπες της στολής των στρατιωτών. Οταν ο πόλεμος τελείωσε και οι φαντάροι γύρισαν, τα βιβλία αυτά είχαν πια διαβαστεί από ένα σεβαστό μέρος του αναγνωστικού κοινού και σιγά σιγά, από στόμα σε στόμα, έγιναν διάσημα και, τελικά, κλασικά.
3.
Μια έρευνα του Πανεπιστημίου Κορνέλ έδειξε ότι η παραγωγικότητα των εργαζομένων επηρεάζεται πολύ από τη θερμοκρασία. Οταν σε έναν εργασιακό χώρο η θερμοκρασία ανέβηκε από τους 20 σε 25 βαθμούς Κελσίου, βρέθηκε ότι η ταχύτητα της δακτυλογράφησης αυξήθηκε κατά 150%, ενώ η συχνότητα λάθους στη δακτυλογράφηση μειώθηκε κατά 44%. Γιατί τότε έχουν τόσοι εργασιακοί χώροι τόσο χαμηλή θερμοκρασία, ιδίως στις ΗΠΑ; Μα φυσικά επειδή είναι σχεδιασμένοι για τις ανάγκες ευτραφών μεσήλικων ανδρών που φοράνε όλη μέρα κοστούμι.
4.
Ολη η πενικιλίνη του κόσμου προέρχεται από ένα μουχλιασμένο πεπόνι από την Πεόρια του Ιλινόι. Το βρήκε η βακτηριολόγος Μέρι Χαντ σε ένα μπακάλικο και το πήρε στο εργαστήριο.
(περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτή την ιστορία εδώ)
5.
Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1914 στο Δυτικό Μέτωπο του Βελγίου περίπου 100.000 Βρετανοί και Γερμανοί στρατιώτες άφησαν τα χαρακώματά τους και συναντήθηκαν στην ουδέτερη ζώνη ανάμεσα στις γραμμές τους και αντάλλαξαν δώρα. Ενας Γερμανός στρατιώτης έφερε μια μπάλα ποδοσφαίρου από τα χαρακώματα και έπαιξαν μαζί. Στο τέλος τραγούδησαν το Auld Lang Syne, Αγγλοι, Σκωτσέζοι, Ιρλανδοί, Πρώσοι και Γερμανοί.
Αυτό είναι κάτι που συνέβη στ’ αλήθεια.
Βεβαίως, συνέβη μόλις πέντε μήνες μετά την έναρξη του πολέμου. Καθώς τα χρόνια πέρναγαν και ο πόλεμος γενικευόταν, η διάθεση για εκεχειρίες και ποδόσφαιρα εξαφανιζόταν. Προς το τέλος του πολέμου οι Βρετανοί φαντάροι είχαν αρχίσει να τραγουδούν το Auld Lang Syne με παραλλαγμένα τα λόγια. Τραγουδούσαν: «We’re here because we’re here because we’re here because we’re here» στον ρυθμό της μουσικής. Επειδή δεν θυμούνταν γιατί πολεμούσαν σε εκείνο τον πόλεμο, πια.
(δείτε αυτή τη συγκινητική αναπαράσταση σε πόλεις της Βρετανίας, 100 χρόνια μετά)
6.
Ο βαθμός εμμονής των Αμερικανών με το γκαζόν είναι κάτι που δεν μπορεί εύκολα να συλλάβει ο νους του Ευρωπαίου. Οι Αμερικανοί ξοδεύουν περισσότερο νερό και περισσότερη γη για να καλλιεργούν γκαζόν από όσο ξοδεύουν για να καλλιεργούν καλαμπόκι και σιτάρι μαζί. Η έκταση που καταλαμβάνει το γκαζόν στις ΗΠΑ είναι όση είναι η έκταση της Ιταλίας. Το 1/3 του πόσιμου νερού στη χώρα πάει για το πότισμα του γκαζόν. Μιλάμε για ιλιγγιώδεις, αδιανόητες ποσότητες. Για να παραμένουν πράσινα τα γκαζόν της χώρας χρειάζονται 910 λίτρα καθαρού πόσιμου νερού την ημέρα κατ’ άτομο. Το 12% όλων των απορριμμάτων που καταλήγουν στις χωματερές είναι κομμένο γκαζόν και άλλα κηπευτικά απόβλητα. Πρόκειται για ένα φυτό διακοσμητικό, άχρηστο για οποιαδήποτε άλλη χρήση (τα ζώα δεν το τρώνε).
Ο,τι μας συμβαίνει στην Ανθρωπόκαινο, μας αξίζει.
7.
Το επιτραπέζιο παιχνίδι Monopoly είχε φτιαχτεί στις αρχές του 20ού αιώνα από μια γυναίκα, την Ελίζαμπεθ Μάγκι. Ο σκοπός του παιχνιδιού ήταν να διδάξει τους παίκτες τα κακά της υπερσυγκέντρωσης πλούτου και των μονοπωλίων, και παιζόταν με δύο τρόπους: στον έναν τρόπο, όποιος παίκτης δημιουργούσε πλούτο (εισπράττοντας νοίκια), αυτός μοιραζόταν και στους υπόλοιπους. Στον άλλο τρόπο, όλοι προσπαθούσαν να συσσωρεύσουν όσο το δυνατό περισσότερο πλούτο εις βάρος των υπολοίπων. Δεκαετίες μετά, ένας Αμερικανός ονόματι Τσαρλς Ντάροου έμαθε για το παιχνίδι, έκλεψε την ιδέα και αποφάσισε να κρατήσει μόνο τον δεύτερο τρόπο παιχνιδιού και να το κατοχυρώσει ως πατέντα. Πούλησε τα δικαιώματα και έγινε εκατομμυριούχος. Πράγμα που συμβολίζει διάφορα πράγματα σε διάφορα επίπεδα.
8.
Ο τρόπος που η ανθρωπότητα αντιδρά στις πανδημίες μεταδοτικών ασθενειών είναι εντυπωσιακά αναλλοίωτος στο πέρασμα των αιώνων. Τον 19ο αιώνα, στο ξέσπασμα της χολέρας στο Λίβερπουλ ξέσπασαν ταραχές όταν διαδόθηκαν fake news για δήθεν γιατρούς που σκότωναν ασθενείς για να έχουν πτώματα να ανατέμνουν. Στις ΗΠΑ την ίδια εποχή γκρίνιαζαν για το ότι τα μέτρα περιορισμού και απομόνωσης «καταστρέφουν το εμπόριο και την οικονομία». Τον 18ο αιώνα, στην έξαρση της πανούκλας, ποιοι λέτε ότι κατηγορήθηκαν ότι την έφεραν; Οι Εβραίοι. Ολόκληρες γερμανικές κοινότητες κινητοποιήθηκαν. Τι έκαναν; Τους μάζευαν και τους έκαιγαν.
9.
Ο πρώτος άνθρωπος που φωτογράφισε χιονονιφάδες (ο Αμερικανός Ουίλσον Μπέντλεϊ, το 1885) τις αποκάλεσε, αυθόρμητα, παγολούλουδα. Που νομίζω ότι είναι μια πολύ πιο ταιριαστή ονομασία.
10.
Αυτές οι τρεις ωραιότατες ατάκες διασήμων (και του τύπου με τα παγολούλουδα), τις δύο εκ των οποίων διάβασα για πρώτη φορά:
Κάθε κρύσταλλος ήταν ένα σχεδιαστικό αριστούργημα. Κι ούτε ένα σχέδιο δεν επαναλαμβανόταν.
Γουίλσον Μπέντλεϊ, 1885
Τι μπορούν να κάνουν σήμερα οι νέοι με τη ζωή τους; Προφανώς πολλά. Το πιο τολμηρό, ωστόσο, είναι να φτιάξουν σταθερές κοινότητες στις οποίες να μπορεί να θεραπευτεί η τρομερή αρρώστια της μοναξιάς.
Κερτ Βόνεγκατ, 1974
Δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι. Τα βλέπουμε όπως είμαστε.
Αναΐς Νιν, 1961