Οταν πρωτοβγήκε το βιβλίο το 1997, «The Clash of Civilizations and the Remaking of the World Order» (ελληνική μετάφραση Σήλια Ριζοθανάση, «Η σύγκρουση των Πολιτισμών και ο ανασχηματισμος της παγκόσμιας ταξης», εκδ. Αρης Τερζόπουλος, 1998) δίχασε την κριτική τόσο, όσο τώρα, μετά το χτύπημα της 11.9.2001, δίχασε τους πολιτικούς αναλυτές. Ο Χένρι Κίσινγκερ, ομοϊδεάτης του καθηγητή, διευθυντή του Ινστιτούτου Στρατηγικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ,έσπευσε να δηλώσει: «Ο Σάμιουελ Χάντινγκτον, είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους πολιτικούς επιστήμονες της Δύσης, μας δίνει την ευκαιρία να καταλάβουμε τις πραγματικότητες της πλανητικής πολιτικής στον επόμενο αιώνα. Η Σύγκρουση των Πολιτισμών είναι ένα από τα σημαντικότερα βιβλία που γράφτηκαν μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου». Διαπίστωνε άραγε ή υποδείκνυε; Τώρα φαίνεται ότι μάλλον το δεύτερο πρέπει να ίσχυε τόσο για τον κρίνοντα όσο και για τον κρινόμενο.
Φαίνεται ότι τώρα άρχισε η δεύτερη και τελική φάση του σχεδίου πλανητικής εφαρμογής του «1984» του Οργουελ: συναίνεση, υποταγή, έλεγχος. Το βιβλίο του Χάντινγκτον, αν δεν προοδοποίησε το χτύπημα της 11.9.2001 με φυσικούς αυτουργούς ισλαμιστές, τουλάχιστον το ενθάρρυνε και το επιτάχυνε. Συνέβη όπως, τηρουμένων των αναλογιών, με τους εγκυκλοπαιδιστές και τη Γαλλική Επανάσταση, με τον Μαρξ και την Επανάσταση του 1917, τα κείμενα του Μάο για την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Κίνας ή, σε πιο ανάλογη χρονικώς κλίμακα, όπως τα κείμενα των γεωπολιτικών συμβούλων Μπρεζίνσκι, Φουκουγιάμα, Πολ Κένεντι, Φρανκ Ντέπε, Λέστερ Θάροου, για πιο πρόσφατες επεμβάσεις και ιδιαίτερα το άρθρο του καθηγητή των Διεθνών Σχέσεων Robert Art στο «International Security» (23, 3, χειμώνας του 1998, σελ. 79-113) με τίτλο «Η στρατηγική της επιλεκτικής επέμβασης» για το χτύπημα στη Γιουγκοσλαβία λίγους μήνες αργότερα. Είχε χρησιμοποιήσει τον Θουκυδίδη, αλλά αντίστροφα.
Εκτός από την επινόηση της σύγκρουσης των πολιτισμών για ξεκαθάρισμα λογαριασμών και εφαρμογή του πλανητικού σχεδίου, χρειάζεται ο εντοπισμός προσωπικών ατομικών εχθρών των εκάστοτε προέδρων: έτσι ο Ρέιγκαν είχε τον Καντάφι, ο πατήρ Μπους τον Σαντάμ Χουσεΐν, ο Κλίντον τον Μιλόσεβιτς και τώρα ο υιός Μπους τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Και πέρα από το αυτονόητο ότι η σύγκρουση είναι στην πραγματικότητα ταξική και μόνο κατά το συμβεβηκός «πολιτισμική», το βιβλίο είναι ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, όχι για το τι διαπιστώνει, αλλά για το τι ιδέες βάζει. Και το σημαντικότερο: στηρίζεται ολόκληρο, από τον τίτλο μέχρι τον κολοφώνα, σ’ ένα επιστημολογικό διπλό σφάλμα: πρώτον, θεωρεί ότι «πολιτισμός» δεν είναι η κουλτούρα, η καλλιέργεια, ο πνευματικός πολιτισμός, αλλά ο τεχνικός, αναπτυξιακός. Γι’ αυτό στον τίτλο λέει «The Clash of civilizations» και όχι «…οf cultures». Και δεύτερον, δέχεται ότι θρησκεία και πολιτισμός είναι παράλληλες έννοιες, ενώ η θρησκεία είναι υπάλληλη έννοια του πολιτισμού, και μάλιστα της κουλτούρας, δηλ. του πνευματικού πολιτισμού.
Οι άλλοι…
Αυτά από την πλευρά των γερακιών του πολέμου. Τι γίνεται όμως από την πλευρά των περιστεριών της ειρήνης; Ηταν τρεις, ο ένας, ο ελληνικής καταγωγής Πλατωνιστής Γρηγόρης Βλαστός, πέθανε πρόσφατα. Ο άλλος, ο γερουσιαστής οικονομολόγος και διανοούμενος Τζον Γκαλμπρέιθ, σιώπησε σαστισμένος. Ο τρίτος, ο φιλόλογος, γλωσσολόγος μαθηματικός-φιλόσοφος Νόαμ Τσόμσκι απέμεινε η μόνη άγρυπνη συνείδηση ανάμεσα στους διάσημους Εβραίους διανοούμενους της Αμερικής. Αυτός ξιφούλκησε απτόητος:
Ο Τσόμσκι, αγνοώντας επιδεικτικά τα διδάγματα-υποδείξεις των συμπατριωτών του για τη σύγκρουση των πολιτισμών, δεν κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του. Συνοψίζοντας, παρουσιάζουμε την πεμπτουσία της τελευταίας συνέντευξής του: (α) Τρόμος και οργή διακατέχει την Αμερική από την εγκληματική πράξη. ( β) Η επίθεση έχει πολιτικό νόημα και πρέπει πριν αντεπιτεθούμε, να σκεφτούμε πολιτικά και να αλλάξουμε γραμμή. (γ) Το Περλ Χάρμπορ των Ιαπώνων δεν αποτελεί ανάλογη ενέργεια, εδώ πρόκειται για κάτι πρωτοφανές στην Ιστορία. (δ) Ούτε οι Ινδοί έκαναν κάτι τέτοιο στους Αγγλους, ούτε οι Κογκολέζοι στους Βέλγους, ούτε οι Αφγανοί στους Γάλλους, ούτε οι Βιετκόνγκ σ’ εμάς, αν και καταπιέστηκαν. (ε) Μόνο εμείς και μόνο τώρα βομβαρδίσαμε άμαχο πληθυσμό στο Ιράκ και τη Γιουγκοσλαβία, μόνο εμείς απαγορεύσαμε στο Πακιστάν να στέλνει φάρμακα και ανθρωπιστική βοήθεια στους λιμοκτονούντες Αφγανούς. (στ) Μόνοι σχεδόν εμείς αρνούμαστε την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Και (ζ) Δεν υπάρχουν αποδείξεις για την ταυτότητα των δραστών. Ισως είναι πιθανό να οφείλεται σε δικές μας ή γερμανικές νεοναζιστικές ή άλλες ακροδεξιές οργανώσεις. Ποιος όμως ακούει έναν διανοητή;
Αφελή ερωτήματα. Είναι Λιμνιώτισσα, ήγουν από τόπο δίδυμο της Σκιάθου, και ήθελε ξανά τον Παπαδιαμάντη! Φύσηξε, λοιπόν, σαν σαγανίδι, ταξίδεψε πάλι και πάλι στη Σκιάθο, κατέβηκε στην Αθήνα, χτύπησε επίσημες και ανεπίσημες πόρτες, κατάφερε να συνεπάρει Σκιαθίτες και Χαλκιδαίους και Αθηναίους. Αν δεν ήταν γυναίκα, θα είχε ανεβεί και στον Αθωνα -έναν ολιγόμηνο αλλά σημαντικό για τον Παπαδιαμάντη σταθμό.