Π. Γκ. Γούντχαους, «Κεραυνός εν αιθρία», μτφ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, σειρά : Ιπποπόταμος, εκδ. Ποταμός, Αθήνα, 2001. Τα ευθυμογραφικά μυθιστορήματα του Π. Γκ. Γούντχαους (1881-1976) αποτελούν θεσμό για τη βρετανική επικράτεια, κατά τρόπο ανάλογο μιας καλής παρτίδας μπριτζ ένα βροχερό απομεσήμερο με τσάι και κυριακάτικες εφημερίδες. Ο Γούντχαους, που έγινε Ιππότης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας το 1975, έναν χρόνο πριν πεθάνει, ενσάρκωσε την πνευματώδη παράδοση της βρετανικής φάρσας σε δεκάδες μυθιστορήματα με τεράστια απήχηση και στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Εχτισε έναν ολόκληρο κόσμο στην ειδυλλιακή αγγλική εξοχή, όπου ζωντανεύουν στρατιές από αξέχαστοι χαρακτήρες: μπάτλερ και καμαριέρες, κόμισσες και λόρδοι, θείες και θείοι, αχαΐρευτοι ανιψιοί, αργόσχολοι προικοθήρες, ρομαντικές δεσποσύνες και γεμάτες ελπίδα γεροντοκόρες, ατζέντηδες και φιλόδοξοι συγγραφείς, που όλοι μαζί, εμπλέκονται σε αναρίθμητες καταστάσεις στην πιο ευγενή παράδοση της φαρσοκωμωδίας.
Ο Γούντχαους έκανε αυτό που ήξερε και το έκανε άριστα. Εγραφε για να ψυχαγωγήσει, παράλληλα όμως, δίχως πιθανώς να το επιδιώξει, συμπύκνωνε και απελευθέρωνε τον ψυχισμό της αγγλοσαξωνικής ιδιοσυγκρασίας. Τα βιβλία του είναι τόσο βαθύτατα βρετανικά, ώστε οι γρίφοι και οι κώδικες της φάρσας να είναι οικουμενικά αναγνωρίσμοι. Στα ελληνικά, ο Γούντχαους δεν είχε ποτέ εκδοθεί ώσπου φέτος οι εκδόσεις «Ποταμός» στην ιδιαίτερα σημαντική σειρά «Ιπποπόταμος» (Χιούμορ και Λογοτεχνία) μας παρέδωσαν σε μια άρτια μετάφραση (Μ. Ζαχαριάδου) ένα διαμάντι του Γούντχαους, εγγύηση για ψυχαγωγία υψηλής ποιότητος. Το «Κεραυνός εν αιθρία» (Summer Lightning, 1929) είναι ένα απολαυστικό χιουμοριστικό μυθιστόρημα αλλεπάληλων καταστάσεων με πολλούς χαρακτήρες που συνθέτουν με σαρκαστικό τρόπο μια πινακοθήκη της αγγλικής κοινωνίας του μεσοπολέμου. Η εκκεντρικότητα (ως στοιχείο βρετανικού χαρακτήρα) και η παρεξηγήση (ως συστατικό της φάρσας) συνθέτουν αυτό που ο ίδιος ο Γούντχαους έλεγε για τα βιβλία του: μια μουσική κωμωδία χωρίς μουσική. Σήμερα, με την απόσταση του χρόνου και με το πέρασμα μιας ολόκληρης βιβλιοθήκης με τίτλους του Γούντχαους στην κλασική παρακαταθήκη του βρετανικού 20ού αιώνα, μπορεί κανείς να εμβαθύνει λίγο περισσότερο και να τοποθετήσει τα ευχάριστα και ευφυέστατα αυτά βιβλία σε μια πιο ιστορική προοπτική. Στο «Κεραυνός εν αιθρία» φαντάζεται κανείς τις «Φορντ του ’29» και παρακολουθεί τις διηγήσεις περιστατικών στο κοντινό-μακρινό 1896, μια γενιά πίσω – αλλά πόσο διαφορετικά ήταν όλα τότε (με τις βικτωριανές ιεραρχήσεις) για τους «καλομαθημένους» ήρωες του Γούντχαους!
Η σειρά «Ιπποπόταμος» (με τα ιδιαίτερα καλοδεχούμενα εικαστικά εξώφυλλα) των εκδόσεων «Ποταμός» έχει ήδη εκδώσει σημαντικά ονόματα της χιουμοριστικής λογοτεχνίας (με όλη τη σοβαρή διάσταση του όρου). Εκτός από τα διηγήματα του Σάκι και του Τουέιν, την ανθολογία αμερικάνικου διηγήματος, τον Πολωνό Στάνισλαβ Λεμ, ήρθε και ο μεγάλος, επίσης, συγγραφέας Ρόαλντ Νταλ του οποίου μόλις πρόσφατα εκδόθηκε μια συλλογή διηγημάτων. Ποτέ πριν οι μεγάλοι αυτοί τεχνίτες του ευφυούς χιούμορ δεν είχαν μια τόσο συστηματική υποδοχή.
Τα έργα του Κάραμποτ έχουν μια καθαρή αλήθεια. Ο ίδιος εμφανίζεται στα έργα του ως μια λευκή φιγούρα, οι ναζιστές έχουν όλοι ατσάλινα προσωπεία. Οι σκηνές έχουν αφηγηματική δεινότητα, υπάρχει δράση και αγωνία. Οι αερομαχίες, τα στρατόπεδα, η φυλακή, τα βαγόνια μεταγωγής, ορίζουν τα σημεία αναφοράς που κάνουν τα έργα αυτά ευανάγνωστα και δραματικά. Πίσω όμως από αυτήν την εικονογραφία, ο Φρέντερικ Κάραμποτ ήρωας και αυτών των δικών του εικόνων, πρωταγωνιστής και αφηγητής της δικής του ζωής, αφήνει να διαχέεται η διαχρονική εκείνη πίστη στη ζωή που καθιστά τη συλλογή αυτών των έργων μια διακήρυξη ελπίδας. Η αισθητική ερμηνεία του Κάραμποτ εμπλουτίζει την εικονογραφία του ’40 με μια νέα δυναμική.