Επιστημονικό Συμπόσιο: «Ο περιοδικός τύπος στον Μεσοπόλεμο», Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Αθήνα 2001, σελ. 332. Το 1954, στο βιβλίο του για «Τα παλιά περιοδικά», ο Δημ. Μάργαρης σημείωνε την έλλειψη συγκροτημένων μελετών για το περιοδικό Τύπο της Ελλάδας. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Απ. Σαχίνης, αναφερόμενος στις δυσκολίες που συνάντησε για τη συγγραφή της ιστορίας του περιοδικού «Πανδώρα», τόνιζε ότι στα ελληνικά δεν υπήρχε επιστημονική εργασία για περιοδικό που να μπορούσε να χρησιμεύσει ως βοήθημα για τη μελέτη του.
Σήμερα, ύστερα από τέσσερις περίπου δεκαετίες, διαπιστώνουμε ικανοποιητική στροφή προς τη μελέτη περιοδικών η οποία θεωρείται τώρα αναγκαίος όρος όχι μόνο για μια πληρέστερη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, αλλά και γενικότερα για μια συγκρότηση της της ιστορίας των ιδεών, για την παρακολούθηση της ιδεολογικής διαπάλης και των πνευματικών συγκρούσεων μιας εποχής. Η στροφή αυτή πιστεύω ότι επιβεβαιώνεται από τις ακόλουθες τρεις δραστηριότητες:
α) Ανατυπώσεις παλαιών και δυσεύρετων σήμερα, περιοδικών τα οποία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις ιδεολογικές ζυμώσεις και στις αισθητικές αναζητήσεις της εποχής τους. Αξιόλογη για το θέμα αυτό υπήρξε η συμβολή του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου το οποίο προχώρησε στην επανέκδοση των προεπαναστατικών περιοδικών («Ερμής ο Λόγιος», «Μέλισσα» και «Αθηνά») καθώς και άλλων νεότερων, κυρίως του εικοστού αιώνα («Ο Διόνυσος» 1901-1902, «Ηγησώ» 1907-1908, «Τετράδιο» 1945-1947 κ.λπ.). Ακόμη υπήρξαν μεμονωμένες ανατυπώσεις περιοδικών από άλλους εκδοτικούς φορείς.
β) Δημοσίευση ικανοποιητικού αριθμού εργασιών στο θέμα της αποδελτίωσης και ευρετηρίασης περιοδικών. Εκτός από αρκετές μεμονωμένες συμβολές διαφόρων μελετητών σε αυτοτελείς και μη εκδόσεις, σημαντική είναι και η συνεισφορά τριών σειρών με ευρετηριάσεις περιοδικών («Τα ελληνικά προεπαναστατικά περιοδικά», «Περιοδικά Λόγου και Τέχνης» με υπεύθυνο τον Δημήτρη Δασκαλόπουλο, «Ευρετήρια περιοδικών Λόγου και Τέχνης» με υπεύθυνο τον Χ. Λ. Καράογλου).
γ) Τη σημαντικότερη βαθμίδα αυτής της στροφής αποτελούν οι εκδόσεις αυτοτελών μελετών για διάφορα περιοδικά και η εμφάνιση πληθώρας δημοσιευμάτων για κάποιο περιοδικό ή για τα περιοδικά μιας τάσης και ειδικότητας, μιας εποχής ή ενός τόπου. Σήμερα στην εξέταση διαφόρων θεμάτων, σε ειδικό κεφάλαιο, θα παρουσιαστούν και τα σχετικά περιοδικά των οποίων η μελέτη θεωρείται πια βασική για την ολοκλήρωση της παρουσίασης. Π.χ. οι αναγνώστες της «Καθημερινής» έχουν ιδίαν αντίληψη, αφού στα αφιερώματα του ένθετου «Επτά Ημέρες» αποτελεί παγιωμένη συνήθεια η μελέτη του σχετικού με το θέμα περιοδικού Τύπου. Ενδεικτικά αναφέρω, από το ένθετο «Επτά Ημέρες» τα δημοσιεύματα «Περιοδικά για την θάλασσα» (Λογοτεχνία και θάλασσα, 6 Αυγούστου 1995), «Περιοδικά για τα εικαστικά» (Νεοελληνική τέχνη, 8 Μαρτίου 1998), «Λογοτεχνικά Περιοδικά. Παρεμβαίνουν δυναμικά στην πνευματική και πολιτιστική ζωή της πόλης» (Η λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης, 2 Φεβρουαρίου 1997), «Ο έντυπος αγώνας. Εφημερίδες και περιοδικά στην πρώτη γραμμή για την απελευθέρωση» (Δωδεκάνησα, Ιταλοκρατία – Ενσωμάτωση, 30 Νοεμβρίου 1997).
Επιστέγασμα αυτής της τάσης για μελέτη του περιοδικού Τύπου αποτελεί, ειδικά τα τελευταία χρόνια, η εκπόνηση διδακτορικών διατριβών με θέμα ένα περιοδικό ή τα περιοδικά μιας τάσης και εποχής. Αναφέρω ενδεικτικά πέντε διδακτορικές διατριβές για περιοδικά που έχουν εγκριθεί από ελληνικά πανεπιστήμια: Γ. Χ. Καλογιάννης «Ο Νουμάς και η εποχή του (1903-1931): Γλωσσικοί και ιδεολογικοί αγώνες», Χ. Λ. Καράογλου «Το περιοδικό Μούσα» (1920-1923), Μάρθα Καρπόζηγλου, «Τα ελληνικά οικογενειακά φιλολογικά περιοδικά (1847-1900), Γεωργία Λαδογιάννη «Κοινωνική κρίση και αισθητική αναζήτηση στο Μεσοπόλεμο. Η παρέμβαση του περιοδικού Ιδέα», Χριστίνα Ντουνιά, «Λογοτεχνία και πολιτική. Τα περιοδικά της Αριστεράς στον Μεσοπόλεμο».
Στην αναβάθμιση της μελέτης του περιοδικού Τύπου στην Ελλάδα πιστεύω ότι έχει συντελέσει και η οργάνωση δύο επιστημονικών συμποσίων από την Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας. Το πρώτο αναφερόταν στο περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης», που για δώδεκα περίπου χρόνια, από το 1954 μέχρι το 1967, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη φιλολογική και ιδεολογική ζύμωση της εποχής του, ως εκφραστικό όργανο της παραδοσιακής Αριστεράς. Το δεύτερο συνέδριο (1999) μελέτησε τον περιοδικό Τύπο στον Μεσοπόλεμο. Οι εισηγήσεις του συνεδρίου αυτού κυκλοφόρησαν φέτος σε έναν επιμελημένο τυπογραφικά τόμο. Είναι δύσκολο σε μια βιβλιοπαρουσίαση να συζητηθούν οι προβληματισμοί και η συμβολή της κάθε εισήγησης ξεχωριστά. Μπορούμε μόνο να ομαδοποιήσουμε τα κείμενα για να δοθεί καλύτερα το θεματογραφικό εύρος του συνεδρίου. Στον τόμο λοιπόν δημοσιεύονται τρεις εισηγήσεις για εξειδικευμένες περιοδικές εκδόσεις (βιβλιογραφικά, φυσιολατρικά και εικαστικά περιοδικά), δύο για τα έντυπα της επαρχίας και της Αλεξάνδρειας και οκτώ για συγκεκριμένα περιοδικά της μεσοπολεμικής εποχής. Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η εισήγηση του Γ.Γ. Αλισανδράτου, «Τέσσερα περιοδικά ιδεών στη δεκαετία του ’30», ενώ οι εισηγήσεις των Χ. Λ. Καράογλου («Βιβλιογραφώντας τα περιοδικά του Μεσοπολέμου») και Β. Τσοκόπουλου («Περιοδικά και εκδοτικοί οίκοι στον Μεσοπόλεμο») παρέχουν άφθονα κατατοπιστικά στοιχεία για το εκδοτικό ψηφιδωτό της εποχής.