Στα κέφια, στην αίθουσα ψυχαγωγίας και στο γούστο της νέας εποχής και της νεολαίας του 21ου αιώνα στοχεύει, με το βέλος στο κέντρο, η νέα ταινία του Μπαζ Λούρμαν «Moulin Rouge», σε μία εβδομάδα με λίγα νέα φιλμ. Μπορεί κανείς να την περιορίσει σε μια «βιντεοκλιπική» αποθέωση μυθικών, θεατρικών, κινηματογραφικών και μουσικών θεμάτων από οπουδήποτε μπορούσε να δανειστεί ο Αυστραλός σκηνοθέτης. ‘Η αντίθετα να χαρεί τη δυναμική έκφραση αυτής της μεταμοντέρνας και μετακινηματογραφικής αισθητικής. Χωρίς να ζητεί, βέβαια, βαθιά συγκίνηση, ψυχική στράτευση, παρά τα ατελείωτα ντουέτα αιώνιας αγάπης. Δεν ανήκει στο σύγχρονο lifestyle.
Ο Μπαζ Λούρμαν προοδεύει από «Τα βήματα που γοητεύουν» στο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» και τώρα στο «Moulin Rouge». Κατακτά συνεχώς αδιαμφισβήτητη δεξιοτεχνία, θεαματικότητα και ιδίως ικανότητα σύνθεσης ετεροκλήτων δανείων, που δηλώνονται και μάλιστα εμφαντικά. Αυτό είναι μια αριστοποίηση του σημερινού παιχνιδιού: Δεν υπάρχει το νέο, η πρωτογενής δημιουργία, αλλά η ανακύκλωση, η αναφορικότητα, φτάνει το αποτέλεσμα να παρουσιάζει μια νέα ενότητα, έστω και με καταφυγή σε ακατάπαυστες μεταμορφώσεις. Φτάνει να καταλήγεις σε πλούσιο, δυναμικό, συναρπαστικό θέαμα – ακρόαμα. Σχεδόν απρόσωπο.
Μηχανισμοί γοητείας
Αλλωστε, ο Λούρμαν φαίνεται να έχει συνείδηση αυτού του ικανού μηχανισμού, που οργανώνει. Εξωτερικό μυθικό κέλυφος, η αναφορά στον Ορφέα. Ο Κρίστιαν κάθεται στη γραφομηχανή του και προσπαθεί να μας διηγηθεί πώς έχασε την Ευρυδίκη – Σατίν.
Το μορφικό κέλυφος είναι το «αρχαίο» στυλ της «κόκκινης αυλαίας», που ανοίγει σε ένα θεατρικό – μουσικοχορευτικό παραμύθι, αλλά απογειώνεται αμέσως με την ψηφιακή διεύρυνση από το Παρίσι, στη Μονμάρτη και στο φαντασμαγορικό, πλασματικό «Μουλέν Ρουζ». Οπου, μένουμε όσο χρειάζεται, για να μας παρασύρει στον ρυθμό και την πανδαισία χρωμάτων, κινήσεων και σκηνογραφιών.
Πολύ γρήγορα, ο μύθος γίνεται «La Boheme», με «τρελή» παρέα, φθισική κοπέλα, που ακαταπόνητα, πάντως, χορεύει, τραγουδάει, παίζει «πονηρούτσικα» ερωτικο-σεξουαλικά, σε σκηνή κωμωδίας. Βλέπετε το αφεντικό Ζίντλερ θέλει να αναβαθμίσει το μιούζικ-χολ του σε μουσικό θέατρο και προσπαθεί να δελεάσει τον πάμπλουτο Δούκα, με την πανέμορφη, πάλλευκη Σατίν. Η οποία ερωτεύεται τον αθώο Κριστιάν. Ολα καλύπτονται από τον θίασο, ενώ σχεδιάζεται ινδικό μιούζικαλ, με επίκεντρο την ίδια τη δραματική ιστορία των εραστών και του κακού Δούκα, που απαιτεί και το έργο και την κόρη. Η Σατίν αυτο-θυσιάζεται. Φθισική θνήσκουσα πόρνη, που απαρνιέται σπαρακτικά τον αγαπημένο της και παραδίδεται στον ισχυρό πλούσιο, να και «Η κυρία με τις καμέλιες». Ολα μαζί. Ετσι, όμως, το συγκινησιακό, μελοδραματικό στοιχείο είναι αναιμικό, εξουδετερώνεται. Δεν ειρωνεύομαι. Γιατί, από την άλλη, ο Λούρμαν υπερβαίνει σε ευτυχές μουσικο-κινηματογραφικό πανδαιμόνιο, όλα όσα έχει κατορθώσει το Χόλιγουντ εδώ και πολλά χρόνια. Η πυρετική ενέργεια και ευρηματική συνδυαστική του ευχέρεια σπινθηρίζουν, ξεσπούν σαν πυροτεχνήματα, συχνά μαγεύουν. Δεν διστάζει ποτέ να αγνοήσει τον χρόνο, να συγκεράσει αστραπιαία, εμβληματικούς γνωστούς στίχους και τραγούδια, συχνά σαν σε διάλογο: «All you need is love» νικάει τη ρεαλιστική αντίδραση της Σατίν για τα «Silly love songs».
Οχι και Μέριλιν!
Βέβαια, δύσκολα η έξοχη Κίντμαν μπορεί να επιβάλει το «Diamonds are a girl’s best friend» της Μέριλιν. Ούτε φυσικά, ο Γιούαν Μακ Γκρέγκορ μπορεί να μας συγκινήσει με τη σοφία της αγάπης από το μυστικιστικό «Nature Boy» (πριν από τον Bowie, υπήρξε θριαμβευτική επιτυχία του Natking Cole, που φαίνεται να αγνοούν τα γραφεία Τύπου της ταινίας). Ομως και οι δυο τραγουδούν (οι ίδιοι) πολύ όμορφα και θερμαίνουν τους ρόλους, τα ντουέτα και το σόλο τους. Ενα γοητευτικό, πειστικό ζευγάρι ρομαντικών και κομεντιέν πρωταγωνιστών, ύστερα από χρόνια ανομβρίας. Σκηνογραφίες, κοστούμια, χάρμα οφθαλμών, η φωτογραφία λάμπει, το μοντάζ «πετάει».
Και εδώ έρχεται το μείζον πρόβλημα. Το μοντάζ, όπως στα κλιπ, υποκαθιστά την ανάπτυξη των χορευτικών. Ο Λούρμαν γνωρίζει ότι οι πρωταγωνιστές του δεν είναι χορευτές και «κόβει» κάθε χωροχρονική συνέχεια. Ομως το ίδιο κάνει και σε όλους και όλα. Δεν υπάρχει, πρακτικά, ούτε ένα αληθινό χορευτικό νούμερο. Αισθάνεσαι ότι ξεκινούν, «τελούνται» και κόβονται από τη μανιακή, «πηδηχτή» ροή της ταινίας. Μόνο στο φόντο, κάποιοι ανώνυμοι ελίσσονται.
Χωρίς δράμα, χωρίς χορό, το φιλμ είναι χωλό. Είναι όμως και γοητευτικό. Το αν θα κουρασθείτε «καθ’ οδόν», εξαρτάται από σας. (Τζον Λεγκουιζάμο, Τζίμι Μπρόουντμπεντ, Ρίτσαρντ Ρόξμπερ).
Καθημερινοί δήμιοι
«Το πείραμα» του Γερμανού Ολιβερ Χίρσμπιγκελ είναι η μυθοπλαστική προβολή ενός θρυλικού επιστημονικού πειράματος, που πραγματοποιήθηκε το 1971 στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ με εθελοντές φοιτητές και διακόπηκε γιατί τα αποτελέσματα υπερακόντιζαν σε βιαιότητα τις ανοχές των μελετητών.
Ο Χίρσμπιγκελ πλάθει με ανάλογα δεδομένα την ταινία. Ο Τάρεκ, ταξιτζής της Κολωνίας (Μόριτζ Μπλάιμπτρόι, ο γνωστός μας από το «Τρέξε Λόλα, τρέξε») δέχεται να λάβει μέρος σε ένα πείραμα, όπου οι μισοί θα είναι «φύλακες» και οι μισοί «κρατούμενοι» επί δύο εβδομάδες. Αμοιβή 4.00 μάρκα. Ο Τάρεκ ήταν άλλοτε ρεπόρτερ. Πείθει λοιπόν τον παλιό του προϊστάμενο να του φέρει ένα δημοσιογραφικό κείμενο. Η κατάσταση, βέβαια, εξελίσσεται άσχημα. Κάποιοι από τους «φύλακες» εκδηλώνουν σαδιστικά ένστικτα, ιδιαίτερα ο Μπέρους (Γιούστους φον Ντοχνάνι), με τον οποίο ο Τάρεκ συγκρούεται.
Το φιλμ είναι σφιχτά σκηνοθετημένο, με δυνατές ερμηνείες. Πάσχει, όμως, διπλά: Ο σκηνοθέτης διακόπτει την κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, με υποκειμενικές ερωτικές μνήμες του Τάρεκ από μια γυναίκα, αλλά και τις προσπάθειες της γυναίκας (Μάρεν Εγκερτ) να τον ξαναβρεί. Και, βέβαια, από την ώρα που γυρίστηκαν τα reality show, τύπου «Big Brother», η τομή πρέπει να γίνεται σαφέστερη: Μυθοπλασία σκληρή, αμερικανικού τύπου, ή «αληθινές» – «αληθοφανείς» κινηματογραφήσεις; Ο Χίρσμπιγκελ διστάζει.
Παίζεται και το «Τζουράσικ Παρκ ΙΙΙ» του Τζο Τζόνστον. Οι δεινόσαυροι είναι εκεί, αλλά σαν μηχανικό παιχνίδι video game (Σαμ Νιλ, Γουίλιαμ Μέισι, Τέο Λεόνι, Αλεσάντρο Νίβολα).