Ενδιαφέρουσα εβδομάδα, με μιαν αξιόλογη ανεξάρτητη αμερικανική παραγωγή, με την αναμενόμενη σινε-μεταφορά του Χάρι Πότερ, ακόμη μια νέα ελληνική ταινία – κωμωδία, ένα μύθο αθλητικής πραγμάτωσης, μαζί με τη στάνταρ περιπέτεια σε φυλακή.
Ο Χάρι Πότερ είναι ένα αναδιπλασιασμένο φαινόμενο. Προηγήθηκε η εκπληκτική επιτυχία του βιβλίου (και των τριών συνεχειών του) με δεκάδες εκατομμύρια αντίτυπα. H Τζ. K. Ρόουλινγκ αποκρυστάλλωσε τις φαντασιακές προσδοκίες των παιδιών, με την επινοητική συνδυαστικότητα του «κεκτημένου» των μύθων και των κλασικών παιδικών αναγνωσμάτων.
Ομως, η επιτυχία αυτή θα ήταν αδιανόητη σε προηγούμενες εποχές. H λειτουργία της μεντιακής πληροφορίας, η επιτάχυνση της διάδοσης, η τελική πειθώ, σε 47 γλώσσες, μέσα σε τέσσερα χρόνια, αποτελεί φαινόμενο της μαζικής επικοινωνίας. Το «αρέσω» διαμορφώνεται σαν το life style.
Χάρι Πότερ delivery
Το επόμενο βήμα, η κινηματογράφηση, επιφέρει τον αναδιπλασιασμό ή μάλλον τον πολλαπλασιασμό. Δεν είναι μόνο ο πλούτος της παραγωγής, η ρητορική του Χόλιγουντ, το απέραντο μάρκετινγκ, σε πλανητική διάσταση. Τα μίντια, ο Τύπος, βρίσκονται υποχρεωμένα να μετάσχουν «εθελοντικά» στο σφυροκόπημα της γιγαντικής μετάδοσης. Αφού είναι ήδη αντικείμενο συζήτησης, δυνητικό ζητούμενο του αναγνώστη, του τηλεθεατή.
Τελικά, φτάνει στην οθόνη το προϊόν, η ταινία: «Χάρι Πότερ και η φιλοσοφική λίθος». Το πρώτο τριήμερο στις ΗΠΑ, λέει η διαφήμιση, έσπασε τα ρεκόρ σε θεατές. Και η πληροφορία αυτή, σαν επιδημία, θα επηρεάσει και άλλα εκατομμύρια. Εξέλιξη σε «δυνάμεις». Δευτέρα, τρίτη, νιοστή…
Η ταινία θα είναι καλή. Το Χόλιγουντ δεν κάνει συχνά τέτοια λάθη προχειρότητας. Δεν θα την αναθέσουν, βέβαια, σε δημιουργό σκηνοθέτη, π.χ. στον Τέρι Γκίλιαμ, που μπορεί να πάρει «επικίνδυνες» πρωτοβουλίες. O Κρις Κολόμπους έχει κάνει στέρεες και καθόλου «υψιπετείς» εργασίες, το «Μόνος στο σπίτι» και την «Κυρία Ντάπφαϊρ», πολύ «αποδοτικές» με το κοινό. Προσοχή, επίσης, στις «παραβάσεις». Πιστοί στο βιβλίο, τα παιδιά ελέγχουν και τις λεπτομέρειες. Και πλούτος, πλούτος, σκηνογραφία, κοστούμια, ατελείωτα εφέ, διάσημοι ηθοποιοί, Ρίτσαρντ Χάρις, Τζον Χερτ, Αλαν Ρίκμαν, Τζον Κλιζ, Μάγκι Σμιθ, Ιαν Χαρτ, Ρόμπι Κόλτρεϊν… Αγγλικό ύφος και αναφορικότητα σε όλα τα μαγικά παραμύθια ή στις μαγικές εικόνες του σινεμά. O Χάρι είναι αξιολάτρευτος (Ντάνιελ Ράντκλιφ), η Ερμιόνη τρισχαριτωμένη (Εμα Γουάτσον), ο Ρον Γουίσλι, αφοσιωμένος σύντροφος (Ρούπερτ Γκριντ). Τι άλλο θέλετε;
Η Μαρία Κατσουνάκη, στο χρονογράφημά της, την Τρίτη, με τίτλο «Είχαν ήδη «δει» το βιβλίο», προδιορίζει με λεπτότητα και ακρίβεια την προσμονή της κόρης της Ολυμπίας, την ικανοποίηση, αλλά και την έλλειψη της ανακάλυψης, της φαντασίας. «Μέσος όρος» ομογενοποιημένο προϊόν, στέρεη κατασκευή, χωρίς ρίσκο, χωρίς διαφυγές. Κατάλληλο για κατανάλωση, λοιπόν, αλλά ο αληθινός εμπλουτισμός από τον κινηματογράφο απαιτεί μιαν άλλη διάσταση, που αληθινά φτερώνει τις εικόνες.
Ζωγραφική αγωνία
Ο Εντ Χάρις, ένας από τους πιο σταθερούς χολιγουντιανούς ηθοποιούς, σε ρόλους δραματικούς και περιπέτειας, αφιερώθηκε για πολύ καιρό στην παραγωγή, σκηνοθεσία και ερμηνεία της ταινίας.
«Πόλοκ, ο ασυμβίβαστος». Είναι η βιογραφία (τα τελευταία 15 χρόνια) της δραματικής ζωής του Τζάκσον Πόλοκ (1912-1956), κορυφαίου αφηρημένου εξπρεσιονιστή ζωγράφου και «δημιουργού» της ActioPainting, στις ΗΠΑ. Πρώτη σκηνοθεσία και αναμφισβήτητη επιτυχία.
Το φιλμ στηρίζεται σε μια βιογραφία του Πόλοκ, που είχε κερδίσει το Βραβείο Πούλιτζερ, και επιχειρεί κυρίως να μας κάνει οικείους με την ψυχολογική δραματικότητα που εξέπεμπε ο ζωγράφος. Πάντα κυμαινόμενος ανάμεσα στην αγωνία να αναγνωρισθεί η αξία του και στην αμφιβολία για τις ικανότητές του και για την ισορροπία της προσωπικότητάς του. Ενας πυρήνας θυμού, μελαγχολίας, βουβής μη αποδοχής και απελπισίας, τον ορίζει διαρκώς, τόσο στη φάση που είναι άγνωστος όσο και στην εποχή της δόξας και του πλούτου. Ενα σαράκι, θαρρείς, τον βασανίζει, τον ροκανίζει. Αλλοτε εκτινάσσεται προς την άγρια έκφραση της τέχνης του, «ανακαλύπτει» την «κινητική» ζωγραφική, όπου χύνει ή πετάει την μπογιά κατακόρυφα πάνω στους τεράστιους καμβάδες (splash, drip and platter). Αλλοτε, σαν να αποζητάει τον αποκλεισμό του κόσμου «εκτός του: Γίνεται λεκτικά προσβλητικός, ακοινώνητος, προκλητικός (ουρεί μέσα στο αναμμένο τζάκι της Πέγκι Γκούγκενχαϊμ, κατά τη διάρκεια δεξίωσης). Και, βέβαια, πίνει, αυτοκαταστρέφεται βαθμιαία, μια καταβύθιση, που γκρεμίζει τον γάμο του και τη ζωή του, ώς το τελικό ατύχημα – αυτοκτονία, στα 44 χρόνια του.
Η Λι και η Πέγκι
Πίσω από τον Πόλοκ υπάρχει μια γυναίκα, ζωγράφος και αυτή, η Λι Κράσνερ (Μάρσα Γκέι Χάρντεν), η οποία τον ερωτεύεται, τον στηρίζει γερά στις δυσκολίες του, τον «μανατζάρει» προς την επιτυχία. Οπως και η περίφημη συλλέκτρια Πέγκι Γκούγκενχαϊμ (Εϊμι Μάντιγκαν) που τον χρηματοδοτεί, τον «εκθέτει» πανηγυρικά για πρώτη φορά και του ανοίγει τον δρόμο για τη δόξα.
Ο Χάρις είναι και ο ίδιος ζωγράφος και η μίμηση της δουλειάς του Πόλοκ έχει πειστικότητα, όσο και το ψυχολογικό του δράμα του προσφέρει τη δυνατότητα μιας ειλικρινούς ανθρώπινης ερμηνείας, με τον εγωισμό, τις μεταπτώσεις, την ενοχή και την επιθετικότητα απέναντι στη Λι, που υποδύεται, με ουσία, η Μάρσα Γκέι Χάρντεν (Οσκαρ β΄ ρόλου). Καλές παρουσίες και της χυμώδους Τζένιφερ Κόνελι, των Τζον Χερντ, Τζέφρι Τάμπορ, Βαλ Κίλμερ.
Ο ανθρώπινος Ρόμπερτ
Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ είναι έξοχα συμπαθής προσωπικότητα. Ηθοποιός, σκηνοθέτης, χρηματοδότης και εμψυχωτής του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου, στο Sundance Festival, αφήνει μια ειλικρινή σφραγίδα ουμανισμού και γλυκύτητας στις ταινίες που γυρίζει ή ελέγχει: «O θρύλος του Μπάγκερ Βάνς» είναι ένας μύθος, με ψυχισμό και μυστικιστική διάσταση. Ενας γέρος παίκτης του γκολφ (ο Τζακ Λέμον, στον τελευταίο του ρόλο) αναθυμάται την παιδική του ηλικία και το βαθύ μάθημα σε ανθρώπινες και αθλητικές αξίες, όταν έζησε ένα εξαιρετικό γεγονός: Το ματς ανάμεσα σε δυο κορυφαίους παίκτες και έναν τοπικό αθλητή της Σαβάνα, που έγινε το 1931. O Τζούνα (Ματ Ντέιμον), άλλοτε εραστής της ωραίας Αντέλε (Σαρλίζ Θέρον), έπαθε σοκ στον A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και «αποσύρθηκε» αμίλητος στο μεθύσι του. Εκείνη, προσπαθώντας να διασώσει το θαυμάσιο γήπεδο γκολφ που είχε φτιάξει ο πατέρας της, δελεάζει τους δυο πρωταθλητές να διαγωνισθούν για ένα έπαθλο 10.000 δολαρίων. O Τζούνα πείθεται να συμμετάσχει, από την πόλη, το παιδί και ένας μυστηριώδης χαμογελαστός μαύρος, που εμφανίζεται από το πουθενά και του «επιβάλλεται» ως βοηθός-caddy στο γκολφ (Γουίλ Σμιθ). Απροπόνητος, κινδυνεύει να ηττηθεί κατά κράτος, αλλά ο Μπάγκερ Βανς, τον «τσιγκλάει» συνεχώς, τον ενεργοποιεί και τον εμπνέει με «φιλοσοφικότητα»: Το παιχνίδι του γκολφ, το παιχνίδι της ζωής, το γήπεδο, ο χειμώνας με το πράσινο χορτάρι – πάλι η ζωή που πρέπει να την κοιτάζεις μακροσκοπικά ως συνολικό χρέος, η αιώρηση του χτυπήματος με το μπαστούνι του γκολφ, που πρέπει να απορρέει φυσικά από την εσωτερική κίνηση κ.λπ. Λόγια γλυκά και κάπως αμερικανο-απλοϊκά.
Ο Ρέντφορντ κινήθηκε συχνά πάνω σ’ αυτή την ήμερη ψυχο-πανθεϊστική γραμμή, της προσπάθειας και της ολοκλήρωσης: «Πρωταθλητής του ιλίγγου», «O καλύτερος», «Μιλάγκρο», «O γητευτής των αλόγων». Οι άνθρωποι μεγαλώνουν μέσα στο «αιώνιο» φυσικό περιβάλλον, το χρέος, τις αξίες. Και ο θεατής συμμετέχει.
Αλλά το φιλμ μένει ξεκρέμαστο και αδικαίωτο δραματουργικά και ψυχολογικά, ιδιαίτερα η Αντέλε. Και η μεγάλη διάρκεια λειτουργεί εναντίον του.
«Το τελευταίο οχυρό» του Ροντ Λούρι θα μπορούσε να συνδυάζει, επίσης, ανθρωπιστικές αξίες, δικαιοσύνη και περιπέτεια, αφού έχει ως πρωταγωνιστή τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Ομως, παραμένει τελικά συγκεχυμένο, ακαθόριστα αντιδραστικό, αλλά και κοινότυπο: Μια εξέγερση σε στρατιωτική φυλακή εναντίον του τυραννικού διευθυντή (Τζέιμς Γκαντολφίνι, Μαρκ Ρούφαλο, Ντελρόι Λίντο, Κλίφτον Κόλινς και ο Τζορτζ Σκοτ σε μικρό ρόλο).