H «Εκσταση», το ναρκωτικό των μοδάτων και κλαμπάτων απανταχού της Γης, ξεκίνησε τη ζωή του στα εργαστήρια της γερμανικής «Μερκς» το 1912 και το όνομά του στην ετικέτα -μεθυλένιο-διοξύ-μεταμφεταμίνη (MDMA)- έδειχνε τις χημικές του ρίζες. H αξία του ήταν αβέβαιη και η χρήση του περιορισμένη – αραιά και πού εμφανιζόταν στα διάσημα βερολινέζικα καμπαρέ του Μεσοπολέμου. Κατόπιν, είχε ένα σύντομο βίο ως ορός αλήθειας της CIA στη δεκαετία του 1940 και χαρμοσύνως το προώθησε ο Αλεξάντερ Σάλγκιν που πειραματιζόταν με αυτό σε καλιφορνέζικες «σέσιον».
Εύκολη λήθη
Το φάρμακο ενίσχυε την αποδέσμευση της σεροτονίνης από τις απολήξεις των νεύρων, απομάκρυνε όλες τις αναστολές και διοχέτευε ένα αίσθημα ολοκλήρωσης και ελευθερίας και, όπως και οι ήπιες, ευφοριακές αμφεταμίνες, ταίριαζε πολύ με τη δυνατή, ρυθμική μουσική. Την ιδιότητα αυτή πρόσεξαν οι διάφοροι ιδιοκτήτες κλαμπ στη Νέα Υόρκη και το Τέξας της δεκαετίας του 1980 και έτσι σφραγίστηκε πλέον η μοίρα του παραισθησιογόνου. H παρασκευή του ήταν σχετικά εύκολη και ανέξοδη, εύκολα κρυβόταν και καταναλωνόταν, οι παρενέργειές του φαίνονταν να περιορίζονται στην αφυδάτωση, την ελαφριά ναυτία και την κατάθλιψη της επόμενης μέρας. Για μια δεκαετία η «Εκσταση» έγινε -θλιβερά- της μόδας, καθώς η πλημμυρίδα της «ρέιβ» εξαπλωνόταν από τις ρημαγμένες αποθήκες των ΗΠΑ, στα αεροδρόμια του Σέρφιλντ και τις ακρογιαλιές της Ιμπιζα.
Το βιβλίο του Ρίτσαρντ Ντέιβενπορτ Χάινς «Γυρεύοντας την λησμονιά: οικουμενική ιστορία των ναρκωτικών από το 1500 έως το 2000» (Γουάιντενφελντ, 466 σελίδες, 20 στερλίνες) είναι ένα κείμενο εγκυκλοπαιδικό. H «Εκσταση» εκτελεί το τυπικό ταξίδι των ομοίων της, από τα φαρμακευτικά εργαστήρια στους περιθωριακούς κύκλους, προκαλώντας τις γνωστές αντιδράσεις των MME και του θεσμικού κατεστημένου. Οταν η παρουσία του άρχισε να εντυπώνεται στη συλλογική συνείδηση, η ακμή του είχε αρχίσει να φθίνει, ενώ οι προσπάθειες να εμποδιστεί υπήρξαν άγονες και αντιπαραγωγικές. H πτώση της δημοτικότητας του ναρκωτικού οφειλόταν τόσο σε λόγους κοινωνικούς -οι μεταβαλλόμενες τάσεις στη μουσική και τη μόδα, η διάλυσή του (και με τις δύο έννοιες) από την απληστία του γρήγορου, άνομου κέρδους- όσο και στη δίωξή του από τις αστυνομικές δυνάμεις. H κάθε γενιά ανακαλύπτει τα δικά της ναρκωτικά και αυτή είναι η έλξη τους – το ίδιο που συμβαίνει σε κάθε μόδα. Το βιβλίο τούτο, καθώς γράφει ο Σάιμον Γκάρφιλντ στη «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ώς ένα σημείο εκπληρώνει τη δήλωση του υπότιτλού του, ότι πρόκειται για μια οικουμενική ιστορία του ναρκωτικού. Το κύριο ενδιαφέρον του αναλίσκεται στη Δύση ή σωστότερα, στην πείνα της Δύσης να δημιουργεί χημικά και να καταναλώνει ναρκωτικά προερχόμενα από την Ανατολή. Τριακόσια χρόνια καλύπτουν οι πρώτες 35 σελίδες αλλά η ουσία βρίσκεται στον καιρό μετά την εποχή των Βικτωριανών, ένα ταξίδι σκοτεινό και θλιβερό από τη μορφίνη που έπαιρνε ο Γκλανστόουν πριν από ένα βαρυσήμαντο λόγο στη Βουλή, έως τη μανία για το Ροϊπνόλ, το χάπι για τα πρώτα ραντεβού (που συχνά εξελίσσονταν σε βιασμούς) που η Ρος το είχε σχεδιάσει ως υπνωτικό.
Ο,τι θέλει να γνωρίζει κανείς για τα ναρκωτικά, τα βρίσκει στο βιβλίο υπάρχουν και κάποια μειονεκτήματα, παραλείψεις κυρίως, όμως αποτελεί μια ολοκληρωμένη και μερικές φορές συναρπαστική ιστόρηση που δείχνει ότι ο συγγραφέας έχει κάνει πολύμοχθη προεργασία. Εδώ κι εκεί σε σημεία προσεκτικά διαλεγμένα ώστε να ικανοποιούν και να εξάπτουν ταυτόχρονα την περιέργεια για τη συνέχιση της ανάγνωσης, εμφανίζονται σε περιπτώσεις των διασήμων που όλοι γνωρίζουν την εμπλοκή τους με τα ναρκωτικά αλλά και τη διασημότητά τους (το ένα τρέφει το άλλο εδώ και διακόσια χρόνια). Ντοπαρισμένοι ποιητές, ρημαγμένοι συγγραφείς αποστεωμένοι μουσικοί αναφύονται εδώ κι εκεί στις σελίδες αλλά και οι πολιτικοί δεν πάνε πίσω -αυτοί ίσως για πρώτη φορά. O Αδόλφος Χίτλερ, ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, ο Αντονι Ιντεν και χιλιάδες μέλη των βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων, όλοι τους, είχαν ανακαλύψει ότι η μεθεδρίνη και η μπενζεδρίνη ήταν πηγή αντοχής σε πολέμους και κρίσεις.
Ο συγγραφέας αντί να λογοκρίνει προτιμά να παραθέτει με ειρωνεία και οξύτητα, πέραν παραδοχής ή άρνησης, δίχως να φείδεται περιπτώσεων που διαβιούν με ρομαντικό φωτοστέφανο στη συλλογική φαντασία, όπως του ποιητή του 19ου αιώνα Σάμιουελ Τέιλορ Κολέριτζ και της γνωστής και μη εξαιρετέας σε τέτοιες ιστορήσεις, Τζάνις Τζόπλιν.
Ο συγγραφέας καταδείχνει την αναποτελεσματικότητα πολλών κατασταλτικών μέτρων και ο ίδιος προτείνει μια αλλαγή πλεύσεως: έχοντας εισαχθεί η αυστηρή τιμωρία, θα μπορούσε να δοκιμαστεί η αποποινικοποίηση της μαριχουάνας (και όχι μόνο). Αυτές, οι σύγχρονης μόδας εναλλακτικές του λύσεις, συμπεριλαμβάνουν την πώληση ναρκωτικών υπό αυστηρό κυβερνητικό έλεγχο και την εις βάθος εκπαίδευση των παιδιών (μαζί με την πληροφορία ότι τα ναρκωτικά τα παίρνουν οι άνθρωποι επειδή τους αρέσουν τα αποτελέσματά τους).
Υπάρχει στη στάση του κάτι από τον καλοκάγαθο κριτή, ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλοι οι ιστορικοί που γράφουν για πράγματα για τα οποία δεν έχουν άμεση εμπειρία ή έχουν περιορισμένη. Ακόμη κι όταν ιστορεί πρόσφατα συμβάντα, οι περιγραφές του προέρχονται από δημοσιευμένα στοιχεία αντί προσωπικών συνεντεύξεων. Στην ερμηνεία του λ.χ. του υποκοριστικού Ανταμ για την Εκσταση ότι προέρχεται «από την αναγέννηση του αθώου, εσωτερικού παιδιού από την Εδέμ, η οποία συντελείται σε θεραπευτικές συνόδους», θα μπορούσε να αντειπεί κανείς εκ πείρας, ότι δεν είναι παρά αναγραμματισμός του ΜDΜΑ.
Ανομα κέρδη
Μετά τη δημοσίευση του βιβλίου, παρατηρήθηκε η εμφάνιση ενός νέου φαρμάκου, του Οξικοντίν, ένα αναλγητικό, οπιούχου προέλευσης, που έχει εξαπλωθεί στα φτωχά στρώματα των ΗΠΑ? επίσης, τα πρόσφατα τρομοκρατικά γεγονότα, υπογράμμισαν τη σημασία των ναρκωγενών χρημάτων στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Υπολογίζεται ότι το 1980, το 60 τοις εκατό της ηρωίνης στις ΗΠΑ προερχόταν από το Αφγανιστάν και ότι η χρησιμοποίηση των κερδών από τα ναρκωτικά, για τη χρηματοδότηση της αντίστασης κατά της σοβιετικής κατοχής, γινόταν με την έγκριση της CIA. Μέλλει να αποδειχθεί εάν ο τωρινός πόλεμος κατά της τρομοκρατίας θα είναι αποτελεσματικότερος από τις διαδοχικές εκστρατείες των ΗΠΑ κατά των ναρκωτικών.
