Μετά τις ευχές για Καλή Χρονιά και Χρόνια Πολλά (το σημαντικά μεταλλαγμένο «Σπολλάτη»-Εις πολλά έτη» των Βυζαντινών) εφιστάται η προσοχή των αναγνωστών στα παρακάτω βιβλία, που ξεχωρίζουν ανάμεσα στα καλύτερα από όσα υπέπεσαν στην αντίληψη του γράφοντος:
«Προβλέψεις. Τριάντα μεγάλοι στοχαστές μιλούν για το μέλλον». «Εκδόσεις Παπαζήση», σελ. 406.
Ενας πολύκαρπος αμητός ενδιαφερουσών προβλέψεων για το μέλλον από μερικούς από τους πιο ανατρεπτικούς διανοητές της σύγχρονης εποχής. Ανάμεσα στους λιγότερο άγνωστους στην Ελλάδα διακρίνονται: ο ακτιβιστής καθηγητής του Χάρβαρντ Νοam Chomsky («η προπαγάνδα θα είναι για τη δημοκρατία ό,τι είναι η βία για τον απολυταρχισμό» και «ο βασικός εκπαιδευτικός στόχος στις επιστήμες θα είναι να μάθουν τους φοιτητές ότι δεν οφείλουν να σέβονται τις αρχές. Οφείλουν να αμφιβάλλουν, να προκαλούν και να γεννούν σπουδαίες ιδέες»), ο Uberto Eco, όπως συνήθως, σημειολογεί και τερατολογεί: «μην ερωτευτείτε το αερόστατό σας», προειδοποιεί, αλληγορικώς. Σκαρώστε δηλ. όποια θεωρία θέλετε για το μέλλον, αλλά προσέξτε μην πάθετε ό,τι έπαθαν όσοι πίστεψαν μιαν αδιέξοδη εφεύρεση, όπως αποδείχτηκε το αερόστατο. Το αεροπλάνο τελικά είναι που δικαιώθηκε.
Ο μεγάλος ανθρωπιστής οικονομολόγος J. K. Galbraith ( «H κοινωνία της αφθονίας» και άλλα 30 βιβλία) με το γενναίο άρθρο του «Τιμωρήστε τους τραπεζίτες, όχι τους εργάτες» στηλιτεύει την κοινωνική αναλγησία του κεφαλαίου και την κατάσταση στα μεγάλα γκέτο και τις γειτονιές της οιμωγής των μεγαλουπόλεων («ως συνέπεια έχουμε την τραγική κατάσταση στις πόλεις μας, την ντροπή της χώρας μας»). Ενας ενενηντάρης νέος! Εξάλλου, η διαπρεπής ερευνήτρια των εγκεφαλικών κυττάρων SusaGreenfield, που εξηγεί ότι το επιστημονικό ενδιαφέρον της για το ανθρώπινο μυαλό γεννήθηκε από την ανάγνωση των κλασικών συγγραφέων, στο βιβλίο της «Ταξίδι στο κέντρο του μυαλού», φοβάται ότι δεν μπορεί να επιλυθεί το πρόβλημα της συναίσθησης και προβλέπει ότι το «1984» του Οργουελ θα ολοκληρωθεί το 2084 (βρίσκω την πρόβλεψή της πολύ αισιόδοξη – από τις 11.9.2001 έχει αρχίσει ήδη η ολοκλήρωσή του). Προβλέψεις όμως δεν μπορούν να γίνουν στην Ιστορία παρά μόνο από προφήτες, μάντεις και αστρολόγους. Ολα, και τα 30 άρθρα του βιβλίου θα γράφονταν τώρα αλλιώς: H παγκοσμιοποίηση ράγισε, η πλανηταρχία παραπαίει, η Νέα Τάξη Πραγμάτων τρεκλίζει σαν τυφλός μεθυσμένος Κύκλωπας, που τους σκότωσε όλους, όσους βρήκε γύρω του. Παρεισέφρησε εξαίφνης το «el nino» της ιστορίας, «der List Geschichte» του Hegel, το Πανούργο Πνεύμα της ιστορίας. Τίποτα πια δεν είναι το ίδιο. Πρέπει να ξαναγραφτεί το βιβλίο από Ευρωπαίους και Ασιάτες (όχι όμως σαν τον Eco και τον Fucuyama) αυτήν τη φορά.
«Ενας αιώνας Νόμπελ (Οι ομιλίες των συγγραφέων που τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ στον 20ο αιώνα)». Εκδόσεις «Καστανιώτη», σελ. 600. Επιμέλεια-επίλογος Θανάσης Θ. Νιάρχος.
Παγκόσμια μοναδική «έκλαμψις», μοναδικό opus. Δεκαετής μόχθος «εκ πολλής συνουσίας περί το πράγμα», που θα έλεγε ο Πλάτων. Τώρα θα αρχίσει το ίδιο θέμα να εμφανίζεται σιγά σιγά στις άλλες γλώσσες. Αλλά δεν μπορούν να αντιγράψουν το έργο, ούτε σε μετάφραση. Graeca sunt, noleguntur, ούτε αντιγράφονται. Πού είναι όμως οι ομιλίες των δύο πρώτων νομπελιστών, του Ρενέ Πριντόμ (1901) και του Τεοντόρ Μόμσεν (1902) και πού τα αναλυτικά ευρετήρια στο τέλος, που θα έκαναν τον τόμο ακόμη πιο πολύτιμο εργαλείο δουλειάς;
Κώστας Παπαϊωάννου: «Τέχνη και Πολιτισμός στην αρχαία Ελλάδα». Μετάφραση-επιμέλεια Χριστίνα Σταματοπούλου, «Εναλλακτικές Εκδόσεις», σελ. 396.
O γνωστός-άγνωστος Ελληνας της διασποράς (Γαλλία) Κώστας Παπαϊωάννου, ένας ακόμη Εμπεδόκλειος που εκμέτρησε το ζην στα 56 του χρόνια, επιχειρεί εδώ μια τιτάνια σύνθεση αρχαιολογίας, τέχνης, ιστορίας, φιλοσοφίας της αρχαίας Ελλάδας. Από τους νεολιθικούς οικισμούς μέχρι τις Αλεξάνδρειες του Αφγανιστάν (το Κανταχάρ είναι η Αλεξάνδρεια της Αραχωσίας), από τον Πρίγκιπα με τα κρίνα μέχρι τους ελληνίζοντες Βούδες της Ινδίας, από τη «γλώσσα της πέτρας» των ναών της Ποσειδωνίας (Paestum) και του Επικούρειου Απόλλωνα μέχρι τον Θουκυδίδη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, από τον Ομηρο μέχρι τον αγγειογράφο Εξηκία (που τον «ιστορεί»), συλλαμβάνει την πεμπτουσία της αρχαίας ψυχής του γένους των Ελλήνων και την παρουσιάζει πυκνά και βαθιά σε βαθμό αληθινά εκπληκτικό. Ενα «πρέπει» (αγγλιστί, must)!
H.- G. Nesselrath: «Εισαγωγή στην αρχαιογνωσία» (Τόμος A΄, Αρχαία Ελλάδα). Εκδόσεις «Παπαδήμα», σελ. 776.
Μια πλειάδα «οτρηρών δούλων» της επιστήμης τόσο στη γερμανική όσο και στην ελληνική έκδοση μας έδωσαν ένα πολύτιμο εργαλείο δουλειάς με πολύ μόχθο και πολλή σοφία. Το έργο-προσφορά του εκδότη Δημήτρη Παπαδήμα συμπληρώνει την ισότιμη προσφορά του με την έκδοση της «Εισαγωγής» της Easterling και του Knox και την επίσης ισότιμη προσφορά των Αδελφών Κυριακίδη με την έκδοση του «Εγχειριδίου» της Ηοwatson. Του παρόντος «Lebenswerk» ο καθηγητής Nesselrath δεν είναι συγγραφέας αλλά επιμελητής (το φαινόμενο δημιουργεί ερωτήματα και παρατηρείται όλο και πιο συχνά τελευταία). Συνεργάστηκαν μαζί του 25(!) γεροί καθηγητές, Γερμανοί και άλλοι (μεταξύ των οποίων και ένας Ελληνας, ο Ακαδημαϊκός Αθανάσιος Καμπύλης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Αμβούργου). Τη μετάφραση στα ελληνικά επωμίστηκαν φιλότιμα οι φιλόλογοι καθηγητές και καθηγήτριες Γιάννης Αναστασίου, Γιάννης Βάσσης, Σοφία Κατζάμπαση, Θεόκριτος Κουρεμένος, Πουλχερία Κυριακού και Φιλιώ Φιλίππου. Μια ομάδα καθηγητών συνέβαλε πρόθυμα στην ελληνική έκδοση και μια ομάδα νέων συναδέλφων διόρθωσε επιτυχώς τα δοκίμια. Τέλος οι επιμελητές της έκδοσης ανέλαβαν το βαρύ φορτίο της αντιβολής των μεταφράσεων με το γερμανικό κείμενο και έγραψαν το εισαγωγικό σημείωμα των επιμελητών. Είναι οι καθηγητές της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας του ΑΠΘ Δαβίδ Ιακώβ και Αντώνης Ρεγκάκος. Εύγε!
