Αν δεν υπήρχε το ποδόσφαιρο και η Philips, ελάχιστοι Ελληνες θα γνώριζαν τι είναι και πού βρίσκεται το Αϊντχόβεν. H διάσημη ποδοσφαιρική ομάδα είναι μια καλή αρχή για τη γνωριμία σας με την ελκυστική αυτή ολλανδική πόλη, στο Νότο της χώρας. Αλλά στον άτλαντα της παγκόσμιας τέχνης, το Αϊντχόβεν έχει χαρτογραφηθεί ως μία εξαιρετική, πολύ ειδική, περίπτωση. Κι αυτό γιατί εκεί ιδρύθηκε το 1936 το VaAbbe-museum που έμελλε να εξελιχθεί σε έναν από τους σημαντικότερους πόλους της σύγχρονης τέχνης, σε διεθνές επίπεδο. Για δύο σχεδόν μήνες (18 Ιανουαρίου – 10 Μαρτίου), ένα κομμάτι του VaAbbe μετακομίζει στην Αθήνα. Αύριο, στις 7 το απόγευμα, εγκαινιάζεται από τον υπουργό Πολιτισμού Ευάγγελο Βενιζέλο και τον υφυπουργό Πολιτισμού της Ολλανδίας κ. Φ. βαν ντε Πλόεγκ στο «Εργοστάσιο», τον εκθεσιακό χώρο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, η έκθεση με τίτλο «Συνομιλία; Τελευταία αποκτήματα του Μουσείου VaAbbe».
H έκθεση, την επιμέλεια της οποίας έχουν ο διευθυντής του Μουσείου VaAbee Γιαν Ντεμπάουτ και η κ. Κριστιάν Μπερντς, εστιάζει στη νέα γενιά καλλιτεχνών, στους σταρ που έθρεψε η δεκαετία του ’90. Συνολικά παρουσιάζονται 55 έργα. Ανάμεσα σε άλλα, θα δούμε δείγματα της δουλειάς των Χουάν Μουνιόθ (η έκθεση αποτίει φόρο τιμής στη μνήμη του), Αντονι Κραγκ, Ντάγκλας Γκόρντον, Ρόντνεϊ Γκράχαμ, Κριστίνα Ιγκλέσιας, Μάικ Κέλεϊ, Τόμας Σούτε, Ρέιτσελ Γουάιτρεντ κ.ά. Κατά κάποιον τρόπο στην Αθήνα ξετυλίγεται το όραμα του Γιαν Ντεμπάουτ, καθώς στη διάρκεια της δικής του θητείας αγοράστηκαν τα περισσότερα έργα που παρουσιάζονται στο «Εργοστάσιο». O Ντεμπάουτ επικεντρώθηκε στη δουλειά εκείνων των καλλιτεχνών που ταυτόχρονα αλλά ανεξάρτητα διερευνούν το ίδιο θέμα: την εμπορευματοποίηση και την εμμονή της τέχνης με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Οικεία ονόματα
Τα ονόματα των περισσότερων καλλιτεχνών είναι οικεία στο αθηναϊκό κοινό καθώς η γκαλερί «Bernier/ Eliades» έχει παρουσιάσει στο παρελθόν έργα τους. H έκθεση, στην οποία συμμετέχουν και τρία «πρώτα» ονόματα της ελληνικής σκηνής (Γιώργος Χατζημιχάλης, Γιώργος Λάππας, Νίκος Ναυρίδης), εντάσσεται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας? η πρώτη εκδήλωση για το 2002.
Παρά το συγκριτικά μικρό του μέγεθος και την περιφερειακή του θέση, το Μουσείο VaAbbe φιλοξενεί μία αναπάντεχα πλούσια συλλογή σε έργα μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης που θα ζήλευαν αντίστοιχα κέντρα μεγάλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών -ας αποφύγουμε επί του παρόντος τις συγκρίσεις με την Αθήνα. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Καντίνσκι, Μπραγκ, Σαγκάλ, Πικάσο, Λεζέ, Μπέκμαν, Μοντριάν, Ταπιές, Λούις, Στέλα, Μπόις και πολλοί άλλοι νεότεροι. Πού οφείλεται, όμως, το μεγάλο εκτόπισμα ενός μάλλον μικρού μουσείου; Στη διορατική μουσειακή πολιτική των κατά καιρούς διευθυντών του, απαντά η Μαρίνα Ηλιάδη (η γκαλερί «Bernier/Eliades» έχει ισχυρούς δεσμούς με το VaAbbe τα τελευταία 25 χρόνια): «Κανείς από τους διευθυντές του μουσείου δεν ενδιαφερόταν για την ποσότητα. Ανθρωποι σαν τον Ρούντι Φουκς και τον Γιαν Ντεμπάουτ λειτούργησαν κατ’ αυτόν τον τρόπο έτσι ώστε να χαράξουν μία γραμμή στον χώρο της σύγχρονης τέχνης». Ή με άλλα λόγια: η πολιτική του VaAbbe πόνταρε στις πιο φρέσκιες ιδέες, προχώρησε (και συνεχίζει να το κάνει) σε συστηματικές αγορές έργων νέων καλλιτεχνών πολύ πριν αυτοί προλάβουν να γίνουν πρώτα ονόματα στις μεγάλες αγορές της τέχνης. Αυτή ήταν η επιτυχία του VaAbbe: είχε την ικανότητα να είναι μπροστά από τις εξελίξεις.
Πρόκληση
Αν προσπαθήσουμε να δούμε τα πράγματα από την ολλανδική πλευρά, η έκθεση της Αθήνας εντάσσεται στο πλαίσιο μιας πολύπλευρης εξωτερικής πολιτικής. Μεγάλες ενότητες της συλλογής έχουν ήδη παρουσιαστεί στη Γερμανία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στο Ισραήλ και στην Ιαπωνία. O διευθυντής του VaAbbe, Γιαν Ντεμπάουτ, προτιμά στον πρόλογο του καταλόγου να δώσει μία άλλη, εξίσου ενδιαφέρουσα, διάσταση: «H διοργάνωση μιας έκθεσης με αυτή τη συλλογή υποδηλώνει ένα στοχασμό πάνω στη συλλογή. Αναθεωρείς επιλογές του παρελθόντος και κάνεις τα πρώτα βήματα για τις νέες επιλογές σου. H παρουσίαση της συλλογής σε μια άλλη χώρα σημαίνει την έκθεσή της μέσα σε διαφορετικά συμφραζόμενα, σε διαφορετικό κοινό. Είναι πρόσκληση για συνομιλία που θα οδηγήσει σε νέες ενδοσκοπήσεις, κριτικές, οράματα, μορφές συνεργασίας. Δεδομένου ότι ο δημόσιος διάλογος στην Αθήνα εστιάζεται στη σύγχρονη τέχνη, στην έκθεση αυτή επικεντρώσαμε τις επιλογές μας σε αποκτήματα της τελευταίας δεκαετίας, με άλλα λόγια στη ζωντανή, τρέχουσα τέχνη… Επιπροσθέτως, προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε την ισορροπία στην αντιπροσώπευση των διαφόρων μέσων (γλυπτική, εγκαταστάσεις και βίντεο μαζί με το σχέδιο και τη ζωγραφική)». Αυτήν την περίοδο το VaAbbe ανακαινίζεται (κατασκευάζεται μια νέα πτέρυγα που θα εγκαινιαστεί τον ερχόμενο Δεκέμβριο) για να στεγάσει τη διαρκώς επεκτεινόμενη συλλογή του.
