H «Λίμνη των κύκνων» παραμένει διαρκώς η ασφαλέστερη επιλογή για μια βραδιά μπαλέτου. H κομψή ηρωίδα είναι του καθενός το ίνδαλμα της κλασικής μπαλαρίνας και οι σκοτεινές όσο και διάφανες μελωδίες του Τσαϊκόφσκι, τα γνωστότερα μοτίβα από τη μπαλετική μουσική. H ιστορία της μαγεμένης πριγκίπισσας που χάνει την αληθινή της αγάπη και τη μοναδική της ευκαιρία να ξαναπάρει ανθρώπινη μορφή, συγκινεί τις ευαίσθητες καρδιές.
Η «Λίμνη των κύκνων» όμως που παρουσίασε πρόσφατα στο Λονδίνο το Μπαλέτο Στανισλάβσκι της Μόσχας, ήταν κάτι διαφορετικό. Δεν ήταν η γνωστή και πολυαγαπημένη εκδοχή του Μαριούς Πετιπά και του Λεβ Ιβάνοφ το 1895? αυτή η «Λίμνη» ήταν χορογραφημένη από τον Βλάντιμιρ Μπουρνμάιστερ το 1956 και αντέφασκε κατά πολλούς τρόπους στις προσδοκίες του κοινού. Με κυριότερο, τη χρησιμοποίηση της παρτιτούρας που ο Τσαϊκόφσκι έγραψε για την πρώτη παρουσίαση του μπαλέτου το 1877 αντί της πασίγνωστης βερσιόν των Πετιπά – Ιβάνοφ.
Λίγοι όμως γνωρίζουν, καθώς γράφει η Τζούντιθ Μακρέλ στην «Γκάρντιαν», την πρώτη εκείνη παράσταση του έργου. H ιστορία έχει ως εξής: Την παρουσίασε στο θέατρο Μπολσόι της Μόσχας σε χορογραφία Γιούλιους Ράιζινγκερ και εκείνη η εκδοχή θεωρείται αποτυχημένη σε σχέση με τη δεύτερη. Οι κριτικοί απέρριψαν τη χορογραφία ως ασήμαντη αθλητική άσκηση και μολονότι το μπαλέτο παρέμεινε στο ρεπερτόριο μέχρι το 1883, ανέβηκε μόνο σε περίπου 400 παραστάσεις. Επέζησε όμως η μουσική του Τσαϊκόφσκι με την εξαιρετική λεπτότητα και τον λυρισμό της.
Το 1895 οι Πετιπά και Ιβάνοφ παρουσίασαν τη δική τους ερμηνεία στην Αγία Πετρούπολη, δημιουργώντας ένα έργο το οποίο ενσαρκώνει μέχρι σήμερα την ουσία της κλασικής και της ρομαντικής παράδοσης του μπαλέτου. Οι «λευκές πράξεις» του Ιβάνοφ απεικόνιζαν την ποίηση της αναζήτησης του Ζίγκφριντ για τον ιδανικό έρωτα, ενώ οι δυο «αυλικές πράξεις» του Πετιπά μάγεψαν το κοινό με τα ερωτικά κοστούμια και τα δεξιοτεχνικά χορευτικά. Τα χορευτικά αυτά παραμένουν και σήμερα το σήμα κατατεθέν του μπαλέτου, μολονότι ο Πετιπά τα εισήγαγε επειδή ήταν τα «διάσημα κόλπα» της πρίμα μπαλαρίνας του, Πιερίνα Λενιάνι. Από τότε, όμως, η «Λίμνη των κύκνων» παραμένει στην κορυφή του κλασικού μπαλέτου.
Η συνέχεια της ιστορίας: η πρώτη φορά που η «Λίμνη» ταξίδεψε εκτός Ρωσίας ήταν στην περιοδεία του Αυτοκρατορικού Ρωσικού Μπαλέτου του Μιχαήλ Μόρντκιν στις ΗΠΑ το 1911. Οι Αμερικανοί δεν ήταν σίγουροι γι’ αυτό που είδαν και το ονόμασαν «αινιγματική όπερα». Το πρόσθετο στοιχείο ήταν το δημοφιλές σόλο του Μιχαήλ Φοκίν «O θάνατος του Κύκνου» με τη μουσική του Σεν Σανς, παρεμβολή στο μέσο της δεύτερης πράξης για να ζωντανέψει ο χορός. H πρώτη βρετανική παραγωγή ήταν της Νινέτ ντε Βαλονά το 1934 για το Μπαλέτο Βικ-Γουέλς (όπως λεγόταν τότε το Σάντλερς Γουέλς). Αυτές οι παραστάσεις ήταν λίγο πολύ πιστές στο πρωτότυπο, άλλοι όμως πήραν ελευθερίες. Το 1940 η Κάθριν Λίτλφιλντ ανέβασε στις ΗΠΑ το 1940 μια «Λίμνη» στον πάγο, ενώ η Λα Μερί το 1944 τοποθέτησε τη δράση στην Ασία. Το 1966 ο Ερικ Μπριν ανέβασε τη «Λίμνη» ερμηνευμένη σαν οιδιπόδειο δράμα.
Τον Φρόιντ αντικατέστησαν τα ναρκωτικά στην εκδοχή του Πίτερ Ντάρελ το 1977 όπου ο Ζίγκφριντ ήταν οπιομανής του 19ου αιώνα και η Οντετ και η Οντιλ αποκυήματα της πυρετικής φαντασίας του. Το 1976 ο Τζον Νοϊμάερ είδε τον Ζίγκφριντ ως τον ανισόρροπο πρίγκιπα της Βαυαρίας Λουδοβίκο B΄ και το 1992 ο Κρίστοφερ Γκαμπλ παρουσίασε τον Ρόθμπαρτ ως διοικητή στρατοπέδου συγκέντρωσης. O Μάθιου Μπερν το 1995 επισφράγισε τη φήμη του ως ανανεωτή του μπαλέτου, τοποθετώντας τη «Λίμνη» στο τέλος του 20ού αιώνα με τους κύκνους όλους άνδρες. Δεν ήταν μια γκέι «Λίμνη», όπως πολλοί περίμεναν και άλλοι φοβούνταν, αλλά μια παράσταση που αποκάλυπτε τον κρυμμένο ερωτισμό του έργου.
