Terry Coleman – Nelson: The Man and the Legend
«Εχουν γραφτεί πολλές βιογραφίες του Νέλσονα. H ουσιαστική όμως λείπει». Αυτό σημείωνε ο Ρόμπερτ Σάουθον στον πρόλογό της της «Ζωής του Νέλσονα» που δημοσιεύθηκε το 1813. Εκτοτε, γύρω στους 100 βιογράφους συμμερίστηκαν το ίδιο αίσθημα και σήμερα, καθώς η επέτειος της Ναυμαχίας του Τραφάλγκαρ πλησιάζει το 2005, αναμένεται ένα κύμα βιβλίων για τον Νέλσονα.
Στοργικός και ανηλεής
Αξιωματικός πριν από τα 21 χρόνια του, στα 39 του διάσημο όνομα σε όλη την Ευρώπη και θανών εν δράσει πριν από τα 47α γενέθλιά του (μόλις λίγες εβδομάδες), ο Νέλσον έζησε μια πολυκύμαντη και φαντασμαγορική ζωή. Ανικανοποίητος μολονότι είχε καταγάγει μερικές από τις μεγαλύτερες νίκες στην βρετανική ιστορία -Νείλος (1798), Κοπεγχάγη (1801), Τραφάλγκαρ (1805)- έχοντας χάσει ένα χέρι κι ένα μάτι, όμως, είχε και μια θυελλώδη δημόσια ερωτική σχέση με την καλλονή της εποχής Εμα Χάμιλτον. Στοργικός και αφοσιωμένος φίλος και πατέρας, μπορούσε να είναι αδυσώπητος κι ενίοτε ανηλεής.
Το παρουσιαστικό του δεν είχε τίποτε το συναρπαστικό ή ηρωικό κι όμως ήταν ένας από τους πιο χαρισματικούς Βρετανούς ηγέτες, εμπνέοντας εμπιστοσύνη ακόμη και αγάπη σε όσους τον υπηρετούσαν. Αυτός ο συνδυασμός των αντιθέτων τον έκανε γοητευτικό και γι’ αυτό φαίνεται ότι πάντα αποκαλύπτεται μια καινούργια του πτυχή? ή τουλάχιστον αυτή είναι η προσδοκία, ότι νέο φως θα χυθεί στον πολύπλοκο αυτό χαρακτήρα.
Αμφισβητούμενες φράσεις
Στη βιογραφία του τούτη, μια μελέτη της αντίθεσης μεταξύ του ανθρώπου και του θρύλου, ο Τέρι Κόλμαν επιδιώκει να είναι προκλητικός και το πετυχαίνει. Το πρώτο κεφάλαιό του περιέχει αμφισβητούμενες φράσεις όπως «στα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής του ήταν ανισόρροπος». Ανισόρροπος δεν είναι η σωστή λέξη για έναν άνθρωπο που υπήρξε αρχηγός του στόλου της Μεσογείου το 1803-05, διάστημα στο οποίο κράτησε τα πλοία του συνεχώς στη θάλασσα, τους άντρες του υγιείς και ευχαριστημένους πριν να τους οδηγήσει στο άλλο μισό του κόσμου και πάλι πίσω. Αλλά τούτη είναι μια φάση που περιέργως ο βιογράφος την περνάει μόλις σε 10 σελίδες.
Από την άλλη, το βιβλίο έχει τη σοβαρότητά του. Τετρακοσίων σελίδων, όμορφης εκτύπωσης με ωραία στοιχεία και ενδιαφέρουσα, κάποτε ασυνήθιστη εικονογράφηση. Το κείμενο είναι ευκρινές και αναγνώσιμο, βασισμένο σε εκτεταμένη έρευνα των πηγών που όλες τους καταγράφονται λεπτομερειακά στα σχόλια. Ιδιαίτερα, ο συγγραφέας έχει χρησιμοποιήσει περισσότερο από κάθε άλλον βιογράφο, την αλληλογραφία του Νέλσονα (βρίσκεται στη Βρετανική Βιβλιοθήκη) και γι’ αυτό μπορεί να προσφέρει νέες διοράσεις, βασισμένες στις γνώμες που είχαν οι άλλοι για το θέμα του.
Κομίζει επίσης το εξασκημένο βλέμμα του έμπειρου δημοσιογράφου και ιστορικού συγγραφέα, όταν αναλύει ορισμένες από τις δημοφιλείς ιστορίες για τον Νέλσονα, οι οποίες παραδίδονται από βιογράφο σε βιογράφο, δίχως προηγούμενη επιβεβαίωσή τους από τις πρωταρχικές πηγές. Καταδείχνει ότι μερικές δεν είναι παρά καθαρή αγιογραφία και καθώς ο ίδιος λέει ορθά σχετικά: «αυτοί που ζητούν να βρουν τον άγιο, χάνουν τον άνθρωπο».
Τελικά η άποψη του Κόλμαν για τον Νέλσονα είναι μονοδιάστατη. Επαινεί το θάρρος και τη μεγαλοσύνη του ως ναυτικού διοικητή -μολονότι αυτό το τελευταίο δεν το πολυαναλύει. Λ.χ. λίγα μαθαίνει ο αναγνώστης για το εκπληκτικό κυνηγητό ώς την Αίγυπτο όπου αιφνιδίασε τον γαλλικό στόλο τον αγκυροβολημένο στον Κόλπο του Αμπουκίρ και τον κατέστρεψε εν μια νυκτί. H θέση του για τον Νέλσονα ως «φύσει αρπακτικό», βασίζεται εν πολλοίς σε παραλείψεις και υπεραπλουστεύσεις.
Στο βιβλίο του λίγα υπάρχουν για τον ναύαρχο που τόσο αγαπούσε τον απλό ναύτη, ώστε ξέσπαγε σε δάκρυα όταν μάθαινε ότι χάθηκε. Ούτε για τον αφοσιωμένο οικογενειάρχη που συγγενείς του τον θυμόνταν σαν κύριο να παρακάθεται στα δείπνα ή να παίζει με τη μικρή του κόρη. Και κυρίως δεν υπάρχει εικόνα για τον εμπνευσμένο αρχηγό που έκανε τους υφισταμένους του να κλαίνε από χαρά όταν άκουγαν τα σχέδιά του για την κατανίκηση του γαλλοϊσπανικού στόλου.
Ο ανώτερος άνθρωπος
Ο Νέλσον συνάντησε τον Ουέλινγκτον για λίγο το καλοκαίρι του 1805 και αργότερα ο Ουέλινγκτον μνημόνευε ότι ο Νέλσον ήταν δύο άνθρωποι: ο ένας «ματαιόδοξος και ανόητος» και ο άλλος «ένας πολύ ανώτερος άνθρωπος».
Το βιβλίο τούτο προσφέρει μια πολύ ζωντανή εικόνα του ματαιόδοξου και του ανόητου (και του ανηλεούς). O πολύ ανώτερος άνθρωπος εμφανίζεται σπάνια, με αποτέλεσμα από τη βιογραφία να λείπει η ισορροπία και η δικαιοσύνη.
Το βιβλίο τούτο προσφέρει μια πολύ ζωντανή εικόνα του ματαιόδοξου και του ανόητου (και του ανηλεούς). O πολύ ανώτερος άνθρωπος εμφανίζεται σπάνια, με αποτέλεσμα από τη βιογραφία να λείπει η ισορροπία και η δικαιοσύνη.
Το βιβλίο τούτο προσφέρει μια πολύ ζωντανή εικόνα του ματαιόδοξου και του ανόητου (και του ανηλεούς). O πολύ ανώτερος άνθρωπος εμφανίζεται σπάνια, με αποτέλεσμα από τη βιογραφία να λείπει η ισορροπία και η δικαιοσύνη.
