Εξ όσων μαθαίνω, ο Μίμης Ανδρουλάκης κατάφερε πάλι να μηνυθεί για τη συνήθη προσβολή προς τα θεία. Κι εγκαλεί πάλι, από τη ραδιοσυχνότητά του, τους «διανοούμενους» – γιατί δεν βοηθούν ν’ αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις που του δημιουργεί η διαφημιστική καμπάνια… Το σίριαλ παίζεται σ’ επανάληψη και καταντά βαρετό. Επειδή όμως δεν είμαι βέβαιος ότι τ’ αυτονόητα στα οποία ποντάρει εφθάρησαν λόγω κατάχρησης, θα ρισκάρω λίγη γκρίζα διαφήμιση (αν την αποφεύγουμε πάντοτε, απλώς πρέπει να το βουλώσουμε) προκειμένου να ξαναπώ τα στοιχειώδη.
Λοιπόν, πρώτον, οι αφελείς, φαιοί διώκτες του κ. Ανδρουλάκη αναθεματίζονται όχι μόνο εν ονόματι του δικαιώματος οιουδήποτε να δημοσιεύει ό,τι θέλει αλλά κι εν ονόματι της Τέχνης. Ομως, η μόνιμη (και μονίμως αυτονόητη) επίκληση της καλλιτεχνικής αξίας ενός κειμένου, προκειμένου ο συγγραφέας του ν’ αντιταχθεί αποτελεσματικά στις επιθέσεις που δέχεται για το περιεχόμενο του έργου του, ισοδυναμεί με περιστολή των δικαιωμάτων αυτού του συγγραφέα ως πολίτη. Το έργο το ξανάδαμε παλιά, με τον Σαντ – κι είναι καιρός να πούμε ότι εκείνη η μετάφραση ήταν κακή και ότι η δημοσίευσή της έπρεπε να επιτραπεί επειδή ήταν αδιανόητο να απαγορευτεί κι όχι επειδή, ακόμη κι αν δεν είναι δικαίωμα καθενός να σκανδαλίζει, είναι πάντως δικαίωμα του Λογοτέχνη – εφόσον Αυτός το διαπράττει εντός του εξαιρετέου πεδίου της Αισθητικής.
Δεύτερον, το να διώκεται ένας τύποις συγγραφέας δεν τον κάνει υποχρεωτικά Καζαντζάκη ή θείο Μαρκήσιο. Θα τον προστατεύσουμε, ως πολίτη, από το παπαδαριό και την ποινικοποίηση – αυτό το ‘παμε και την άλλη φορά, το επανέλαβαν άπαντες, δεν χρειάζεται να το ξαναλέμε… Αλλά η αξία του ως λογοτέχνη είναι άλλου παπά ευαγγέλιο: δεν τεκμαίρεται από τις διώξεις. Ειδάλλως, δεχόμαστε πως μια ορδή θρησκολήπτων διαθέτει την ικανότητα που απώλεσαν οι περισσότεροι κριτικοί: να διακρίνει ακαριαία την καλή λογοτεχνία… Λοιπόν: Οσον αφορά τη λογοτεχνία, που αποτελεί και το διακύβευμα των ελιγμών του κ. Ανδρουλάκη, ψωνίσαμε από σβέρκο. Ηδη για το προηγούμενο βιβλίο του υποστήριξα («Καθημερινή», 19.2.2000) πως η μόνη σχέση του με τον Σαντ έγκειται το ότι η έκδοσή του υπήρξε υπόδειγμα σαδισμού και πως, με λογοτεχνικά κριτήρια, είναι σκουπίδι: ανόητο, χωρίς στάλα χιούμορ και γι’ αυτό υποκριτικά προκλητικό – σαν τις διαφημίσεις της Benetton: η δήθεν καταγγελία ως τεχνική πωλήσεων… Και είχα άδικο, βέβαια: το όντως σκουπίδι είναι το νέο βιβλίο του. Λογικό: είπανε της γριάς να πουλήσει…
Ως εδώ, μικρό το κακό: υπάρχουν ένα σωρό δήθεν λογοτέχνες, οι περισσότεροι διάσημοι. H δίωξη όμως που σκηνοθετείται παρωδεί τη σύγκρουση ιδεών – στήνει, δηλαδή, μια παραπλανητική ζυγαριά καταμεσής στο δημόσιο χώρο. Εδώ η ζημιά μετράει. Γιατί ο κ. Ανδρουλάκης, ακλόνητη φιγούρα των media, και ο κ. Χριστόδουλος (συνεκδοχικά: ως Προκαθήμενος της Ιεράς Συνόδου, ως Αρχιεπίσκοπος -Κεραυνός παραθρησκευτικών οργανώσεων και -κυρίως- ως σταρ του τηλεοπτικού γαλαξία, όπου το να μην έχεις ιερό και όσιο είναι όρος επιτυχίας) αιωρούνται, φαινομενικά μόνον αντίδικοι, πάνω απ’ το ίδιο ρήγμα ηθικότητας…
Οι λογοτέχνες και οι διαφωτιστές δεν εκπροσωπούνται από τον κ. Ανδρουλάκη. Αντιθέτως, διακωμωδούνται ανεπανόρθωτα. Ούτε όμως ο αδιαφώτιστος πιστός εκπροσωπείται από εισαγγελείς και τραμπούκους. Αντιθέτως, γελοιογραφείται το δικαίωμά του να πληγώνεται όταν του βρίζουν την Παναγία – και μάλιστα με «λογοτεχνία» γιάπικη, αδικαίωτη στα μάτια του, που δεν είναι τόσο θολά ώστε να μη βλέπουν την αυθεντική αγανάκτηση κάτω απ’ τις καθημερινές Χριστοπαναγίες… Χάρη σ’ αυτήν τη στοιχειώδη κατανόηση, χάρη στη διασωθείσα δυνατότητά του να σεβαστεί και ν’ αγαπήσει, ο φουκαράς κι αδιάβαστος μπορεί κάλλιστα να εννοήσει τη λογοτεχνία – αν καλλιεργηθεί. Απωθείται όμως οριστικά στο σκοτάδι των ράσων, ματαιωμένος κι ευάλωτος, όταν το ξεγύμνωμα του Νίτρου και της διαφήμισης θεωρείται υπόδειγμα ελευθεροφροσύνης.
