O 35χρονος Περικλής Μονιούδης είναι ένας από τους νέους και επιτυχημένους συγγραφείς της γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Με κατοχυρωμένη ήδη τη θέση του στον ευρύτερο γερμανικό χώρο μέσα από την παραγωγή μυθιστορημάτων που επήνεσε η κριτική και το κοινό, ο Μονιούδης είναι ένας υπαινικτικός συγγραφέας που μέσα από τους χαμηλόφωνους ήρωές του μιλάει για μία πολύβουη και σύνθετη κοινωνία. Από το 1996 που εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο, ο Περικλής Μονιούδης βρίσκεται στο επίκεντρο της νέας, κοσμοπολιτικής Ευρώπης και οι βερολινέζικες ιστορίες του αποκτούν οικουμενική διάσταση. H καταγωγή του είναι ελληνική. Οπως λέει ο ίδιος, οι γονείς του γεννήθηκαν στην Αλεξάνδρεια και το 1964 εγκαταστάθηκαν στην Ελβετία. «Γεννήθηκα το 1966 στις ελβετικές Αλπεις», λέει. Καθώς μόνο οι γονείς του μιλούσαν ελληνικά στο περιβάλλον του, τα γερμανικά έγιναν σταδιακά η γλώσσα επικοινωνίας, αλλά η βελτίωση των ελληνικών του παραμένει ένας από τους στόχους του. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από το βιβλιοπωλείο της «Εστίας», το πρώτο μυθιστόρημα του Περικλή Μονιούδη, το «Παλλάδιο» που μεταφράστηκε στα ελληνικά (από την I. A. Αποστόλου). Είναι ένα αισθαντικό μυθιστόρημα με κοχλάζον υπόστρωμα και ήρεμη επιφάνεια, που αποτέλεσε την αφορμή για να αναζητήσουμε τον συγγραφέα του.
– Το μυθιστόρημά σας «Παλλάδιο» είναι ταυτόχρονα μια ιστορία αγάπης, μια πορεία προς την αυτογνωσία για τον ήρωα αλλά και ένα βιβλίο που δίνει λογοτεχνική οντότητα στην πόλη του Βερολίνου. Εως πού έφθαναν οι προθέσεις σας;
– Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για προθέσεις στην τέχνη γενικότερα. Ενα λογοτεχνικό κείμενο έχει τις δικές του παραμέτρους, τη δική του αλήθεια. Μου αρέσει να προτείνω πιθανούς δρόμους στον αναγνώστη, να κατευθύνω τη ματιά του σε μία διάσταση ή σε ένα πρόσωπο. Το κείμενο παίρνει ζωή από τον κάθε αναγνώστη ξεχωριστά. Δεν υποστηρίζω την άποψη ότι ο στόχος του δημιουργού είναι να διαδίδει αιώνιες αλήθειες. Γι’ αυτό και χαίρομαι που τα τρία αυτά σημεία που αναφέρετε είναι αναγνωρίσιμα… Μου αρέσει περισσότερο να ακούω την ερμηνεία του έργου μου παρά να την προσφέρω εγώ ο ίδιος.
– H δομή του βιβλίου παραπέμπει στη μουσική δωματίου. Συμπαγές, μινιμαλιστικό σε δράση, πυκνό σε νοήματα. O κεντρικός ήρωας ο Χίλμπερτ, πίσω από την επιφάνεια του αυτοελέγχου βρίσκεται σε αναβρασμό…
– Συμφωνώ με τον παραλληλισμό. Και ναι, ο Χίλμπερτ δείχνει να έχει απόλυτο έλεγχο του εαυτού του. Μου αρέσει να περιγράφω την κοινωνία και τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα από έναν χαρακτήρα, που αρχίζει να δρα ως διάμεσος: γίνεται η αντανάκλαση της κοινωνίας, οι σχέσεις διαγράφονται μέσα από τις επιλογές του – τι κάνει, τι δεν κάνει, τι τον απασχολεί, τι όχι. Σε συνδυασμό με δύο ή τρεις ακόμη χαρακτήρες, η αίσθηση της κοινωνίας και το κλίμα εποχής μπορεί να φθάσουν στον αναγνώστη. Στο «Παλλάδιο», υπάρχει ένας κεντρικός χαρακτήρας στο ημίφως, η Καταρίνα, η συνθέτρια, ας πούμε το να είναι ο εαυτός της δείχνει στον Χίλμπερτ τι επίδραση μπορεί να έχει η τέχνη στην καθημερινή ζωή.
– Στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει μόνο το «Παλλάδιο». Υπάρχει ένα κοινό νήμα που συνδέει το έργο σας;
– Νομίζω πως ναι. Το κάθε ένα από τα δέκα βιβλία μου -μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων- διαδραματίζεται σε άλλο περιβάλλον, με διαφορετικούς χαρακτήρες ακόμη και με άλλο ύφος. H τεχνική ποικίλλει ανάμεσα στον εσωτερικό μονόλογο, τον διάλογο και την πολυπρόσωπη αφήγηση. Το σημείο τομής, όμως, είναι μία κοινή προοπτική. Αποφεύγω να αναλύω τους ήρωές μου, προτιμώ να αποκαλύπτω τη συμπεριφορά τους ώστε ο αναγνώστης να συνθέσει μόνος του το ψυχολογικό τοπίο. Μου αρέσει να εκφράζω τα συναισθήματα των ηρώων μου για τον εξωτερικό κόσμο. Είναι μία αρχή του ρομαντισμού, ρομαντική μέσα στην ιστορική προοπτική της λογοτεχνίας.
– Το «Παλλάδιο» είναι ένα μοντέρνο μυθιστόρημα με την έννοια ότι επιτρέπει στον αναγνώστη να κάνει τις δικές του προβολές. Γράφετε για τη σύγχρονη κοινωνία ή για σύγχρονους ήρωες;
– Επιδιώκω το πρώτο, κάνοντας το δεύτερο. H κοινωνία αντανακλάται μέσα από τη ματιά του ήρωα.
– Ανήκετε στη νέα λογοτεχνική σκηνή της Γερμανίας;
– Ναι, με την έννοια ότι γράφω στα γερμανικά και ότι μεγάλωσα στη γερμανόφωνη Ελβετία. Δεν υπάρχει άλλη γλώσσα ή άλλο τοπίο που να γνωρίζω καλύτερα. Εγγράφομαι στη γερμανική παράδοση, που έχει ρίζες στην Ανατολική Ευρώπη και τον κλασικό μοντερνισμό.
– Μπορείτε να απομονώσετε ορισμένα χαρακτηριστικά της σύγχρονης λογοτεχνίας;
– H εικόνα έχει κυριαρχήσει στο μυαλό μας. Πολλοί συγγραφείς αρκούνται στο να αφηγηθούν μια ιστορία και δεν τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα αν θα τη γράψουν ως μυθιστόρημα ή αν θα την πουλήσουν στον κινηματογράφο ή την τηλεόραση. Κάθε φόρμα όμως έχει μια άλλη λογική. H λογοτεχνία βασίζεται στη γλώσσα. H σύγχρονη τάση είναι να αναμιγνύονται τα είδη και να υπερασπίζεται κανείς την κατάλυση κάθε κανόνα αισθητικής της γραφής εφόσον η ιστορία που έχει να διηγηθεί κανείς κρίνεται ενδιαφέρουσα. Από την άλλη, η απόλαυση της ανάγνωσης μπορεί να ενταθεί με το να διαβάζει κανείς όλο και περισσότερο και όχι να κάνει παραχωρήσεις στην ποιότητα, προβάλλοντας ως άλλοθι τον περιορισμένο χρόνο.