Γεώργιος Δ. Παπαντωνάκης: «Εισαγωγή στο ελληνικό παιδικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Από τη φαντασία στην πράξη». Εκδόσεις «Κέδρος», 2002, σελ. 287.
H μεταπολίτευση ως χρονολογικό ορόσημο αλλά και για κάποιους πιο ουσιαστικούς λόγους θεωρείται για την ελληνική παιδική λογοτεχνία σταθμός. Νέα πρόσωπα, νέα θεματολογία, μια ορμή δημιουργική, ένας αέρας απελευθέρωσης έγκλειστων ώς τότε ιδεών, πίστη στην αξία του βιβλίου για παιδιά και η ευμενής αντιμετώπισή του ως είδος πολύτιμο για τη διαπαιδαγώγησή τους, μαζί με μια δυναμική παρουσία προικισμένων συγγραφέων, δικαιολόγησαν όσους πίστεψαν στις αξίες του. Παράλληλα, σημειώθηκε και η στροφή προς τη μελέτη της παιδικής λογοτεχνίας σε επιστημονικές βάσεις. Βοήθησε σε αυτό και η διδασκαλία της στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ηδη η εγχώρια βιβλιογραφία έχει πλουτιστεί με αξιοπρόσεκτα έργα, στα οποία διακρίνεται η έντονη επιρροή των γνώσεων που αποκτήθηκαν από ξένα συγγράμματα, αλλά και η σταθερή άνοδος των προσωπικών αντιλήψεων που αναγκαστικά προκύπτουν. Διακρίνεται σαφώς ακόμη η καθυστέρηση σχηματισμού κάποιας προσωπικότητας των θεωρητικών εργασιών και η προς πολλές κατευθύνσεις αναζήτηση θεμάτων. H γνώση του φιλολογικού παρελθόντος είναι ακόμη ανεπαρκής, η αναζήτηση θεμάτων «ανέγγιχτων» εμφανής, η δε καταφυγή στην πλούσια και προηγμένη ξένη βιβλιογραφία χρησιμοποιείται προς το παρόν όχι σπάνια ως επίδειξη ενημέρωσης αλλά ευτυχώς δρα και ως μέσον μετάγγισης ξένων γνώσεων, εμπειριών και τρόπων, ασφαλώς ωφέλιμων. Μερικές πρωτότυπες εργασίες, όπως η παρούσα, είναι ευοίωνες.
Του Γ. Παπαντωνάκη διαθέτει αρετές και εγγυήσεις, όσες απαιτούνται για τη στήριξη των διαπιστώσεών του, πάνω σε ένα θέμα που καλά κατέχει και στη διεθνή του επίδοση και στην ισχνή ελληνική. Πρόκειται για ένα θέμα που η ανάπτυξη της τεχνολογίας ωφέλησε αλλά και η φαντασία του παρελθόντος προδίκασε ενθαρρυντικά. Μεταξύ της ξένης παραγωγής και της ελληνικής η απόσταση είναι μεγάλη, ποιοτικά και ποσοτικά.
Ο θεωρητικός, αναλυτικός και σχολαστικά εξεταστικός από τον συγγραφέα χειρισμός εμπλέκει τα ελληνικά βιβλία με την προηγμένη ξένη βιβλιογραφία, ευεργετικά υπέρ αυτών, γιατί τα αντιμετωπίζει ισοδύναμα και καθώς αναμειγνύονται με τα έργα των ξένων συγγραφέων γίνονται ισότιμα με αυτά.
Η διεισδυτική τού μελετητή επεξεργασία του θέματος μαζί με την αξιόλογη γνώση του αναδεικνύουν την εργασία του σε μια από τις σημαντικές συμβολές στη μελέτη της παιδικής λογοτεχνίας, γενικά και όχι μόνο της ελληνικής, δίνοντας ταυτόχρονα και ένα πρότυπο.
Το θεωρητικό μέρος καλύπτει εύλογα ένα μεγάλο τμήμα του έργου. Αναπτύσσονται διεξοδικά οι συντεταγμένες που καθορίζουν τα ειδικά στοιχεία, την αξία και τη δημοτικότητα των βιβλίων επιστημονικής φαντασίας. Μεθοδικά τα ελληνικά δείγματα εντάσσονται στη γενική θεώρηση και προσδιορίζονται οι στάσεις των Ελλήνων συγγραφέων άσχετα με τις ποιοτικές επιδόσεις τους. H αξιολόγηση δεν απασχολεί τον συγγραφέα.
Η επιστημονική γραμμή του είναι κυρίαρχη, χαρακτηριστικό όχι σύνηθες στην πλειονότητα των εγχώριων μελετών, στις οποίες επικρατεί η διάθεση κρίσεων, τοποθετήσεων και ποιοτικών κατατάξεων σε βαθμό προτεραιότητας.
Η ευρεία γνώση του της ξένης βιβλιογραφίας χρησιμοποιείται δημιουργικά και όχι ως επίδειξη ενημέρωσης, δεδομένου ότι πιστοποιείται και μια κριτική στάση του σε θέσεις και πορίσματα ξένων ειδικών.
Η εργασία ολοκληρώνεται με πίνακες, σημειώσεις, βιβλιογραφίες σε αυτοτελείς ενότητες που η αυτάρκειά τους ανακουφίζει το θεωρητικό μέρος από τον άσκοπο φόρτο στο κείμενο διευκολύνοντας την απρόσκοπτη ανάγνωση.
ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΟΥΦΑΔΑΚΗΣ: Ποιήατα. 1999-2001. (Αθήνα, 2002. 102 σ.)