«Μα, γιατί με σκοτώνετε;» «Μπα! Δεν κατοικείτε στην αντίπερα όχθη; Αγαπημένο μου παιδί, αν κατοικούσατε σ’ αυτή την όχθη, θα ήμουν φονιάς και θα ήταν άδικο να σας σκοτώσω. Αλλά αφού κατοικείτε στην άλλη όχθη, είμαι γενναίος και η πράξη μου δίκαιη…».
Αν δεν ήταν κομμάτι από τις «Σκέψεις» του Μπλεζ Πασκάλ, θα μπορούσε να είναι μια σύντομη πολιτισμένη αντιπαράθεση ανάμεσα σ’ έναν μικρό Ιρακινό και τον πρόεδρο Μπους, λίγο μετά τη μεγάλη επίθεση εναντίον της Βαγδάτης Γιατί, όπως σημειώνει ο μεγάλος διανοητής, όταν τίθεται ζήτημα να κρίνουμε αν θα πρέπει να κηρύξουμε πόλεμο και να σκοτώσουμε τόσους ανθρώπους, ο κριτής είναι ένας μόνο και μάλιστα ιδιοτελής: ένας ανιδιοτελής τρίτος.
Ευχή όλων μας είναι ο προαναγγελθείς πόλεμος να μην ξεσπάσει ποτέ. Να μείνει στα χαρτιά? ένα σχέδιο σε γραφείο του αμερικανικού Πενταγώνου, πάνω στο οποίο στρατηγοί και πολιτικοί θα προσθέτουν αστερίσκους. «Να εδώ θα πρέπει να κρύβεται ο ανθυπασπιστής του Σαντάμ που κρατάει το κλειδί του δεύτερου υπογείου του παλατιού στη Μοσούλη – ξέρετε, κύριε Ράμσφελντ, υπάρχουν φήμες για την ύπαρξη πυρηνικών κεφαλών». «Οχι, οι εκτιμήσεις σας δεν είναι σωστές. O άνθρωπός σας στις μυστικές υπηρεσίες μάλλον σας παραπληροφορεί, αγαπητέ μου Τένετ». «A, εδώ που βάζω τον μοβ αστερίσκο υπάρχει ένα σχολείο και δίπλα ένα γυμναστήριο. Ας το προσέξουμε λιγάκι, στρατηγέ μου. Να αποφύγουμε τη διεθνή κατακραυγή, αλλά να κάνουμε και τη δουλειά μας…».
Κανείς απ’ αυτούς δεν θέλει να δει κατάματα την αλήθεια. Ανθρωποι της γνωστής μη κυβερνητικής οργάνωσης Oxfam, που επισκέφθηκαν το Ιράκ, κάνουν λόγο για έναν λαό στα όρια της απόλυτης κατάρρευσης. Το σύστημα ύδρευσης υπολειτουργεί και η υγιεινή έχει σχεδόν εκλείψει από το λεξιλόγιο ακόμη και της πάλαι ποτέ κραταιάς μεσαίας τάξης. Τόσο η ύδρευση όσο και οι συνθήκες υγιεινής εξαρτώνται από τον τομέα ενέργειας της χώρας, ο οποίος μετά το 1991 έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Εντεκα χρόνια μετά, έγραφε προ μιας εβδομάδας στην «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν» η διευθύντρια της Oxfam, Μπάρμπαρα Στόκιν, το ένα τρίτο των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εξακολουθεί να είναι εκτός λειτουργίας. Σε περίπτωση δε απηνών βομβαρδισμών των πόλεων, έγραφε η κ. Στόκιν, οτιδήποτε σήμερα υπολειτουργεί, θα καταστραφεί ολοσχερώς και οι ασθένειες, οι μολυσματικές θανατηφόρες ασθένειες, θα εξαπλωθούν με φοβερή ταχύτητα στον πληθυσμό.
Οι ευχές, όμως, σ’ αυτόν τον κόσμο της αυξανόμενης προσωρινότητας, της μεταβατικότητας και της αβεβαιότητας, σ’ αυτό το κράμα του ατομισμού και του εγωισμού, δύσκολα πιάνουν. Και η επίθεση (υπόθεση τριών ημερών, σύμφωνα με τους εξπέρ του Πενταγώνου) θα σημάνει την καταδίκη του ιρακινού λαού και θα πυροδοτήσει σειρά σημαντικότατων ανακατατάξεων στον χώρο της Μέσης Ανατολής.
Υπάρχουν αναλυτές που ήδη μιλούν για τον πόλεμο του πετρελαίου. Αλλοι πιστεύουν ότι ο χάρτης της περιοχής θα ξανασχεδιαστεί με γνώμονα τις πολιτικές προτεραιότητες των ΗΠΑ. Τεράστια συμφέροντα θα διακυβευθούν, καθώς είναι μάλλον αφελής οποιαδήποτε πρόβλεψη για τον τρόπο που θα αντιδράσουν τα άλλα μουσουλμανικά κράτη. O αραβικός κόσμος, άλλωστε, προτιμάει να σιωπά. Το ηθικό του είναι πεσμένο. Δίνει την εικόνα ενός παραδομένου, ταπεινωμένου, υποτακτικού. Οι ηγέτες του αμφιταλαντεύονται. Κλείνουν το μάτι στην Ουάσιγκτον και ταυτοχρόνως επιχειρούν να ρίξουν γέφυρες επικοινωνίας με τους λαούς τους. Αλλά η θεωρία της όχθης, αυτής ή της άλλης, ισχύει και για τους ηγέτες του αραβικού κόσμου. Κανείς, επομένως, δεν μπορεί να αποκλείσει το ακραίο. Αυτό που ο Μαρξ αποκαλούσε «Μαμή της Ιστορίας», την εξέγερση, τη βίαιη επανάσταση, η οποία όμως αυτήν τη φορά θα ‘ναι τυφλή, χωρίς σημαίες και κραυγές, χωρίς την πεμπτουσία της που είναι η εκτόνωση, η λύτρωση, η λύση. H λύση γι’ αυτούς, ο γρίφος για μας.
Η εμμονή και η επιμονή της κυβέρνησης Μπους να λύσει τα προβλήματά της με την ισχύ των όπλων παραπέμπει στην πνευματική διαθήκη του Τροτσκισμού, που κατά τους αναλυτές αποτελεί τη μαγιά της σκέψης των ιδρυτών νεοσυντηρητικών ιδεολογιών. Παραπέμπει εν ολίγοις, όπως πιστεύει ο αναλυτής της «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν» Ουίλιαμ Πφαφ, στη δεξιά εκδοχή της τροτσκιστικής διαρκούς επανάστασης, μέσω της καταστροφής των παρόντων θεσμών και των δομών με στόχο πάντα έναν καλύτερο, ειρηνικότερο και δημοκρατικό κόσμο! Μήπως, όμως, στο όνομα αυτής της λογικής, οδηγούμεθα στην παραφροσύνη που με πρόσχημα την ασφάλεια του έθνους παραπέμπει σε αυστηρότατες νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες εμμέσως αφορούν στον στραγγαλισμό των ατομικών ελευθεριών;
Ενα από τα πρώτα θέματα των «Νιου Γιορκ Τάιμς» στις 23 Δεκεμβρίου ήταν η είδηση για τα ψηφίσματα που προωθούν προς τις ομοσπονδιακές αρχές 24 μεγάλες αμερικανικές πόλεις, με αίτημα τον σεβασμό των ατομικών ελευθεριών των πολιτών τους, στο πλαίσιο του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Στο σχετικό άρθρο αναφερόταν ότι τέτοιες προσπάθειες βρίσκονται σε εξέλιξη σε άλλες 60 αμερικανικές πόλεις. Μέλος τοπικού συμβουλίου μιας από τις πόλεις που ενέκριναν το σχετικό ψήφισμα, το οποίο σημειωτέον έχει συμβολική αξία και μόνον, δήλωσε στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» το εξής: «Εδώ και διακόσια χρόνια τραγουδάμε το ίδιο τραγούδι σ’ αυτή τη χώρα. Είναι πολύ καλό τραγούδι και θα συνεχίσω να το τραγουδώ. Εκνευρίζομαι όταν προσπαθούν να το αλλάξουν».
Ο τοπικός προύχοντας αναφερόταν στη Διακήρυξη για την Ανεξαρτησία, ένα ντοκουμέντο ζωής και διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαμέσου των αιώνων. Πρότυπο για λαούς που έζησαν στην κόψη του ξυραφιού και θα επιθυμούσαν να βιώσουν έστω και ελάχιστα από τα οφέλη αυτής της Διακήρυξης. Ωστόσο η Πατριωτική Πράξη του 2001, που ψηφίστηκε από το αμερικανικό Κογκρέσο μετά την 11η Σεπτεμβρίου, παρέχει το δικαίωμα στις ομοσπονδιακές αρχές να φουσκώνουν τους μυς τους, όχι μόνον ενώπιον τρομοκρατημένων μουσουλμάνων, αλλά και Αμερικανών. H ηλεκτρονική παρακολούθηση, τα εντάλματα ερεύνης, τα βασανιστήρια και οι πολύμηνες κρατήσεις ατόμων χωρίς δίκη είναι η καινούργια απαντοχή του αμερικανικού έθνους. Κι αν αυτό συμβαίνει στην Αμερική, σκεφθείτε κατ’ επέκτασιν τι μπορεί να σημαίνει για τους νέους εχθρούς της Ουάσιγκτον.
Κι εμείς; A, είμαστε υπέροχοι εμείς. Σαν τους πρωταγωνιστές της Γειτονιάς. Ολοι μαζί και όλοι χώρια. Σαν τους ηθοποιούς που μπαίνουν βιαστικά στο θεατράκι της γωνίας, φτιασιδώνονται για τις ανάγκες της παράστασης και τη νύχτα ξεγλιστρούν μαζί με τις σκιές της για το δικό τους το στασίδι. Γιατί έτσι επιτάσσουν οι καιροί. Να είμαστε μια μεγάλη, ετερόκλητη και αδιάφορη παρέα, όπου το πρόβλημα του καθενός επισκιάζει τα προβλήματα της παρέας και τα προβλήματα της παρέας αφήνουν αδιάφορο τον καθένα μας.
Το θέμα είναι αν κάποιοι θα προχωρήσουν ένα βήμα μπροστά. Αν θα θελήσουν να ηγηθούν μιας διαφορετικής πορείας που δεν θα εξαντλείται στο έμπα και το έβγα του μικρού θεάτρου της γειτονιάς, αλλά θα κινείται στο φως της ημέρας. Το φως που νομίζω ο καθένας από μας έχει συναντήσει έστω και μια φορά στη ζωή του.