David Thompson
The New Biographical
Dictionary of Film
Εκδόσεις Little Brown
O Ντέιβιντ Τόμσον είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους ιστορικούς του κινηματογράφου στον κόσμο και σίγουρα ο πιο διακεκριμένος στον αγγλόφωνο κόσμο. Το βιβλίο του «Βιογραφικό Λεξικό του κινηματογράφου» είναι σημείο αναφοράς και βρίσκεται συνεχώς εν ζωή, γνωρίζοντας πολλές ανατυπώσεις. H νέα έκδοσή του, όμως που κυκλοφόρησε πρόσφατα, περιέχει τριακόσια καινούργια λήμματα τα οποία δεν υπήρχαν στο παρελθόν. Με την προσθήκη τούτων, η ιστορία γίνεται τόσο ολοκληρωμένη, ώστε θα μπορούσε πλέον να αποκληθεί έργο κλασικό για τον κινηματογράφο.
Συνυφάνσεις
Ομως, δεν πρόκειται για ένα βιβλίο αναφοράς και μόνο. Μπορεί να διαβαστεί και σαν μυθιστόρημα μια και τα αμέτρητα νήματα που ξεδιπλώνονται μέσα στο κείμενο, εν είδει δευτερεύουσας πλοκής συνυφαίνονται αρμονικά, αποφεύγοντας μια μεγάλη σύνθεση – ένα μυθιστόρημα ενιακοσίων σελίδων.
Και υπάρχουν όλα μέσα τους, μύθος και πραγματικότητα, πρωταγωνιστές, δευτεραγωνιστές και καρατερίστες. Εάν κάποιος π.χ. θέλει να το ξεφυλλίσει διαβάζοντας το λήμμα για τον Κλαρκ Γκέιμπλ θα παρασυρθεί και από την εξιστόρηση της Κάρολ Λόμπαρτ που σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα, τρία χρόνια μετά τον γάμο της με τον διάσημο ηθοποιό. Εάν θέλει να διαφωτισθεί για την Κατρίν Ντενέβ, θα διαβάσει στο σχετικό χωρίον και μαζί τη γνώμη του Ντέιβιντ Τόμσον για τον Λουί Μπουνιουέλ που υπήρξε σκηνοθέτης της.
Δεν λείπουν και οι παραδοξότητες που θα ξενίσουν τον αναγνώστη. Θα συναντήσει π.χ. τον Τζορτζ Κλούνι πλάι στον Μοντγκόμερι Κλιφτ και θα ανεύρει την Σάρον Στόουν κάτω από το όνομα «Φράνσις Φάρμερ». Επειδή, μια μέρα ο ιστορικός βρήκε τυχαία φωτογραφίες τους πεταμένες στο πάτωμα και αποφάσισε ότι το γεγονός δεν ήταν και τόσο τυχαίο? πρέπει οι δύο ηθοποιοί να είχαν κάτι κοινό: Δύο ξανθές που θέλαν να ξεχωρίσουν μέσα από το πλήθος των ωραίων και των ξανθών του Χόλιγουντ. Το λήμμα για τον Γ.Σ. Φιλντς είναι γραμμένο με το ύφος του Τσαρλς Ντίκενς μόνο και μόνο, γιατί ο παχουλός ηθοποιός είχε κάποτε παίξει τον Μικόμπερ και έτυχε να πεθάνει σαν τον Σκρουτζ, μέρα των Χριστουγέννων.
Προσωπικές απόψεις
Αυτό είναι και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τούτης της έκδοσης του Λεξικού, αλλά και του Λεξικού γενικότερα: δεν πρόκειται για ένα Λεξικό αλλά για μια εμμονή. Στην εισαγωγή του της πρώτης έκδοσης ο Τόμσον σημείωνε ότι οι απόψεις που εκφράζονται είναι οπωσδήποτε προσωπικές. Τόσο οι δικές του όσο και των συνεργατών του. Και τούτο γιατί οι αρέσκειες του καθενός μας στις ταινίες είναι γνώρισμα προσωπικό μας. O καθένας μας ξεχωρίζει από τις ταινίες που του αρέσουν. Ετσι, οι συνεργάτες του, πέραν κάθε άλλου βιογραφικού, παραθέτουν και τις τρεις ταινίες της αρεσκείας τους, έτσι ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να σχηματίσει μια γνώμη ασφαλέστερη γι’ αυτούς από ό,τι εάν διάβαζε απρόσωπα τα πεπραγμένα τους.
Ανάμεσα στα καινούργια λήμματα περιλαμβάνονται νέοι σκηνοθέτες και ηθοποιοί σαν τον Πολ Τόμας Αντερσον, τον Μενίσιο ντε Τόρο, την Κέιτ Γουίνσλετ, τον Ντον Τσίντλ? όμως και άλλοι, οι οποίοι θα μπορούσαν να υπήρχαν προηγουμένως αλλά δεν υπήρχαν, σαν τους κριτικούς Τζέιμς Αγκί, Γκρέαμ Γκριν και Πολίν Καέλ αλλά και τον θεατρικό συγγραφέα Νόελ Κάουαρντ, όχι όμως για το συγγραφικό του στυλ, όσο για την επιρροή που άσκησε σε ηθοποιούς, από τον Τζέιμς Μέισον έως τον Κέβιν Σπέισι. Την Πολίν Καέλ την κατακρίνει επειδή δεν άλλαζε τη γνώμη της, όμως, και ο ίδιος 27 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του Λεξικού του, δεν διαφοροποιεί τις πρώτες του απόψεις. Παραμένει αρνητικός έναντι του Τζον Φορντ, διστακτικός απέναντι στον Ρόμπερτ Αλτμαν, ονειροπόλος απέναντι στον Ζακ Ντεμί, ωμός απέναντι στον Σκορσέζε, θαυμαστικός απέναντι στον Μπουνιουέλ, επικριτικός απέναντι στον Χίτσκοκ και εκστατικός για τον Ριβέτ.
Θαυμαστής της Πολίν Καέλ γράφει με πόνο για την απώλειά της. Οχι μόνο γιατί πέθανε πέρυσι αλλά και γιατί είχε αποσυρθεί από την κριτική πολύ πιο πριν επειδή «δεν υπήρχαν πια ταινίες άξιες για να γράψει κανείς».
Η Καέλ και ο Τόμσον δεν είναι οι μόνοι απογοητευμένοι από το επίπεδο των σημερινών ταινιών. Δεν είναι όμως απαραίτητο γι’ αυτό να μένει κανείς κολλημένος στο παρελθόν. Το ταλέντο της Πολίν Καέλ ήταν, όπως αναγνωρίζει ο ιστορικός, να δείχνει πως οι ταινίες μιλούσαν για τους ανθρώπους και την κοινωνία τους, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τον βαθύτερο εαυτό τους, τις λαχτάρες τους και τους φόβους τους.
Μελλοντολογία
Η απογοήτευση του Ντέιβιντ Τόμσον δεν προκύπτει μόνο από το παρόν του κινηματογράφου, αλλά και από τον φόβο για το μέλλον του. Καλές όμως ταινίες γίνονται και έξω από τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Εάν δεν μας αρέσει ό,τι βλέπουμε στον καθρέφτη του κινηματογράφου μπορούμε πάντα να κοιτάζουμε παραπέρα. Πέρα από τη Βρετανία και το Χόλιγουντ μπορεί να δει κανείς ότι συμβάινουν ενδιαφέροντα πράγματα και τόσο πιο ενδιαφέροντα όσο πιο συγκεντρωμένα είναι στον άνθρωπο και το περιβάλλον του.