H ιδιοφυΐα του μαθηματικού Κουρτ Γκέντελ (Kurt Godel, 1906 – 1978) μεταφέρεται από σήμερα δραματοποιημένη σε μία αθηναϊκή σκηνή. O Απόστολος Δοξιάδης, που τόλμησε το εγχείρημα, εμβαθύνει ακόμη περισσότερο στη φιλοσοφία των Μαθηματικών και επιχειρεί για μία ακόμη φορά τη διασύνδεσή τους με την τέχνη. O Δοξιάδης εμπνέεται από το Θεώρημα της Μη-Πληρότητας του Γκέντελ αλλά και από την παρανοϊκή ζωή του, που κατέληξε στη μισανθρωπία και τον εκούσιο θάνατο διά της ασιτίας. Την τελευταία φάση της ζωής του Γκέντελ, όταν αρνούνταν να λάβει τροφή από φόβο δηλητηριάσεως, φωτίζει με διάθεση φιλοσοφική ο Απόστολος Δοξιάδης στη θεατρική σκηνή του «Επί Κολωνώ» (Ναυπλίου 12, Κολωνός) από σήμερα ώς τις 27 Ιουνίου σε μία παράσταση εργαστηρίου στα αγγλικά. Με τίτλο «Incompleteness» (A play and a theorem), σε σκηνοθεσία Τόνι Στίβενς, η ζωή του Γκέντελ μεταφέρεται για πρώτη φορά στο θέατρο (σκηνικά-κοστούμια: Μαρία Πεσματζόγλου, φωτισμοί: Ανδρέας Μπέλλης, ηθοποιοί: Judy Boyle, JonathaKemp, Αλεξάνδρα Παυλίδου, ΙaRobertson).
«Τον Γκέντελ τον γνώρισα μέσω του έργου του ως φανατικός φοιτητής των Μαθηματικών και ύστερα από λίγο καιρό είχα τη μεγάλη χαρά να τον δω διά ζώσης, στο Πρίνστον», λέει ο Απόστολος Δοξιάδης. «Ηταν ένα μυθικό πρόσωπο, ο άνθρωπος που ουσιαστικά έδωσε τέλος στην απόλυτη κυριαρχία των Μαθηματικών στον χώρο της λογικής, ο άνθρωπος που επιβεβαίωσε το ignorabimus («δεν θα μάθουμε ποτέ»). Είχα συγκλονιστεί διαβάζοντας την απόδειξή του, ότι η λογική δεν αρκεί για να αποδειχθεί το σύνολο μιας μαθηματικής θεωρίας -ότι υπάρχουν γωνιές, να το πούμε έτσι- που ούτε αυτή δεν μπορεί να τρυπώσει. Οσα αξιώματα και να βάλουμε, οι λογικοί μηχανισμοί δεν αρκούν να συνάγουν από αυτά το σύνολο του εύρους της αλήθειας της θεωρίας. Αυτό λέει το θεώρημα της μη-πληρότητας».
Οπως μας πληροφορεί ο Απ. Δοξιάδης, το θεώρημα της μη-πληρότητας το ανακάλυψε ο Γκέντελ στα 25 του, φοιτητής στη Βιέννη. «Αν και μερικά λαμπρά πνεύματα, όπως ο Τζον φον Νόιμαν και ο Αλαν Τούριγκ κατάλαβαν αμέσως τη σημασία του, το σύνολο σχεδόν της μαθηματικής κοινότητας το δέχθηκε ως μια ενδιαφέρουσα πνευματική άσκηση, κάτι σχεδόν σαν πανέξυπνη σπαζοκεφαλιά που δεν έθιγε στην ουσία τις ρίζες της μαθηματικής επιστήμης. Μόνο σιγά σιγά άρχισαν να κατανοούνται οι βαθιές του συνέπειες, όχι μόνο για τα ίδια τα μαθηματικά αλλά και για τις φιλοσοφικές του προεκτάσεις. Αλλά ίσως η πιο συναρπαστική του συνέπεια ήταν η εξής: αυτό, το καθαρά αφηρημένο, εν τέλει φιλοσοφικό ή και μεταφυσικό αν θέλετε κατασκεύασμα, οδήγησε εμμέσως πλην σαφώς στην κατασκευή του πρακτικότερου εργαλείου του 20ού αιώνα, του ηλεκτρονικού υπολογιστή».
Αλήθεια ζωής
» Αυτό όμως που με κέντριζε ήταν όχι μονάχα το ίδιο το θεώρημα, αλλά και η σχέση του με τη ζωή, αρχίζοντας πρώτα πρώτα με τη ζωή του δημιουργού του. Και η ζωή του Γκέντελ ήταν μια ζωή καθαρά παράλογη, από πολλές όψεις, με υπέρτατο παραλογισμό το τέλος της: τον θάνατό του από ασιτία σε ένα νοσοκομείο του Πρίνστον, με τον φόβο της δηλητηρίασης. Ξεκίνησα ερευνώντας περισσότερο τις συνθήκες του θανάτου του, και έφτασα, πρώτος εγώ απ’ όσο γνωρίζω, να έχω γραπτή δήλωση από τους γιατρούς του, που δίνει αρκετές λεπτομέρειες για τις μέρες αυτές. Είναι συγκλονιστικό αν το σκεφτείτε: οι τελευταίες μέρες στη ζωή μιας από τις μεγαλύτερες μορφές της πνευματικής ιστορίας ήταν ουσιαστικά εντελώς άγνωστες, όχι μόνο στον πολύ κόσμο αλλά και στους ιστορικούς ερευνητές.
» Και φυσικά, αυτό που με ένοιαζε σε κάθε στιγμή ήταν να ερμηνεύσω μέσα από τα επινοημένα γεγονότα στο τέλος μιας αληθινής ζωής, την αλήθεια και της ίδιας της ζωής και -περισσότερο- την αλήθεια που αυτή αποκάλυψε με το έργο της».