Είναι παράξενο αλλά όχι ακατανόητο ότι εκρηκτικά γεγονότα γίνονται συχνά αφορμή για τη συνειδητοποίηση του πολιτιστικού παρελθόντος ενός μακρινού λαού. Αυτό έγινε με τον πόλεμο στο Ιράκ και τη λεηλασία του Μουσείου της Βαγδάτης με τα ανεκτίμητα έργα του, σουμερικής, ασσυριακής και βαβυλωνιακής τέχνης. Ετσι, κάποιοι στη Δύση έμαθαν, έστω και μέσα από τις φωτογραφίες των εφημερίδων και τις εικόνες των τηλεοπτικών ειδήσεων, ότι η περιοχή δεν γεννήθηκε χθες ούτε όταν ορισμένοι αυθαίρετα χάραξαν τα σύνορά της στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν, πάνω στο χαρτί.
Πέραν της ιστορίας
Η Κορέα και η Ιαπωνία δεν διακρίνονται σήμερα για τις θερμές τους σχέσεις. Στο βάθος του χρόνου δεν ήταν πάντα έτσι. H επίγνωση αυτή είναι ένα από τα χρήσιμα αποτελέσματα συγκριτικών εκθέσεων πολιτισμού, σαν τούτη που γίνεται τώρα στην Ιαπωνική εταιρεία της Νέας Υόρκης «Μεταφέροντας τις μορφές του θείου: πρώιμη βουδιστική τέχνη από την Κορέα και την Ιαπωνία». Εξαιρετικού πνευματικού περιεχομένου αλλά και ομορφιάς, ένα κοινό τέτοιο εγχείρημα θα ήταν αδιανόητο πριν από 20 χρόνια, δεδομένων των έντονων, εθνικιστικά χρωματισμένων, αισθημάτων των δύο πλευρών. Και όμως, αυτό που καταδείχνει η έκθεση, η οποία καθώς γράφει ο Κλερ Χένρι στην «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», υπερβαίνει τα όρια της ιστορίας της τέχνης, είναι πόσο κοντινή ήταν η σχέση των δύο χωρών, στο πέρασμα των αιώνων. H σχέση αυτή προηγούνταν της έλευσης του Βουδισμού που, τον 4ο μ.Χ. αιώνα ξαπλώθηκε από την Κίνα στην Κορέα κι από εκεί, τον 6ο αιώνα, μέσω ιεραποστόλων, στην Ιαπωνία. O Βουδισμός ήταν αυτός που σφράγισε τις σχέσεις τους. Με τα 100 περίπου κομψά και επιβλητικά αγάλματά της, σε χαλκό, ξύλο και πέτρα (6ος-9ος αιώνας) και τα ναϊκά τεχνουργήματα τα οποία ουδέποτε έως τώρα έχουν παρουσιασθεί στο εξωτερικό, η έκθεση αποτελεί και την πρώτη μεγάλη απόπειρα εντοπισμού της επιρροής της Κορέας στην Ιαπωνία.
Εξαιτίας της σημαντικής καλλιτεχνικής και πνευματικής παρουσίας της Ιαπωνίας στη Δύση, 150 χρόνια τώρα, αυθόρμητα θα πίστευε κανείς ότι η ανταλλαγή θα ήταν αντίστροφη. Εδώ και αιώνες, Κορεάτες και Ιάπωνες έχουν υποστεί εξαιρετικά οδυνηρές καταστάσεις, πολιτικά και στρατιωτικά? όμως, δεν στέρεψαν ποτέ τα υπόγεια, συνδετικά μεταξύ τους, θρησκευτικά και πολιτιστικά ρεύματα. Πρόσφατα ήρθαν στο φως, στυλιστικές και θρησκευτικές σχέσεις μεταξύ της χερσονήσου της Κορέας και της Ιαπωνίας, οι οποίες απέληξαν σε καινούργιες γνώσεις, συνεργασίες και τούτη εδώ την έκθεση.
Ο Βουδισμός καθιερώθηκε στην Κορέα το 372 και το γεγονός ότι από εκεί το 552, ιερωμένοι τον μετέφεραν στην Ιαπωνία, είναι επαρκώς αποδεδειγμένο? αυτό που δεν ήταν γνωστό και εντοπίζεται τώρα από τούτη την έκθεση, είναι ότι η Κορέα, αντικατέστησε την Κίνα στη θέση του βάθρου πάνω στο οποίο υψώθηκε ο θαυμάσιος ιαπωνικός πολιτισμός.
Αυτό που έχει επικρατήσει ως γενική εικόνα του Βούδα, είτε από αγάλματα είτε από ζωγραφιές, πολυτελώς ενδεδυμένου ή ρεμβάζοντος, είναι η εντύπωση της ηρεμίας και της γαλήνης. Ασχέτως από την καταγωγή των έργων. Οι κύριες αναπαραστάσεις του Βούδα και των «μποτισάτβα» (θεϊκών πλασμάτων), έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στη λατρεία, στους μεγάλους δημόσιους ναούς ή σε μικρούς ιδιωτικούς και τούτη η κατάνυξη είναι έκδηλη και στα έργα της έκθεσης. Βούδες μικρών και μεγάλων διαστάσεων, ντυμένοι με τη λιτή ένδυση των πρώτων, ταπεινών μοναχών της Ινδίας αλλά και πλουσιοντυμένοι «μποτισάτβα» με τα στέμματα και τα στολίδια των Ινδών πριγκίπων, απηχούν τις πρωταρχικές ρίζες του Βουδισμού.
Αργότερα υπεισέρχονται στις αναπαραστάσεις νέα στοιχεία προερχόμενα από τους γηγενείς πολιτισμούς. Ενας κορεατικός Βούδας, θεός της γιατρειάς, κρατώντας ένα ιαματικό βαζάκι κι ένας παρόμοιος ιαπωνικός Βούδας, έχουν την ίδια όψη, της αθώας δύναμης και της πνευματικής χάριτος. H επιβλητική, ιαπωνική μορφή του Αζομπία, σχετίζεται άμεσα με παρόμοιες, κινεζικές εικόνες της περιόδου Τανγκ και πρόσφατες μελέτες έχουν αποδείξει ότι αναπαριστούν έναν Βούδα που εμφανίσθηκε, ως εκ θαύματος, στο όρος Γιόγκου της Κίνας το 519 μετά την προφητεία ενός μοναχού. Το σχήμα και η διάταξη των ρούχων πάντα δηλώνει κάτι, έστω κι αν αυτό είναι διαφορετικό από εποχή σε εποχή. Ομως κυρίαρχο στοιχείο σε όλες είναι η γαλήνη του προσώπου που ενδυναμώνεται από την αρμονική φορά των ενδυμάτων καθώς πέφτουν πάνω στο σώμα, τυλίγοντάς το.
Ναϊκά τεχνουργήματα
Την έκθεση συμπληρώνουν τελετουργικά αντικείμενα, λειψανοθήκες, καλλιγραφικά έργα και μικροσκοπικές παγόδες, παραγγελίες της Αυτοκράτειρας Κόκεν το 770 ως φορείς γαλήνης και κεραμεικές πλάκες ναών, στολισμένες με άνθη λωτού, δράκους, μονόκερους, φοίνικες και τερατικές μάσκες, αποτροπαϊκές του κακού.