«Θα ήθελα να είμαι όπως ένα κομμάτι ξύλο, που το δίνεις σε ένα παιδί και αυτό μπορεί να το μετατρέψει σε ένα άλογο, ή σε οτιδήποτε ονειρευτεί… O χορός πρέπει να είναι πάντα μια πράξη που μας φέρνει σε επαφή με τον εαυτό μας. Εάν το κοινό δεν βλέπει την τέχνη, η τέχνη δεν υπάρχει. H τέχνη είναι η επαφή μεταξύ εμένα και των θεατών». O Σεσκ Τζελαμπέρτ δεν είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος. Αυτό το διαπιστώνεις από την πρώτη στιγμή που θα τον ακούσεις να μιλάει. O Καταλανός χορογράφος (πρώην αρχιτέκτονας), μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του σύγχρονου χορού, είναι πάνω από όλα ένας αληθινός καλλιτέχνης. Ειλικρινής, απλός, αυστηρός, ευαίσθητος. Την ευκαιρία να δούμε το έργο του για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μας δίνει το 9ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, το οποίο και κλείνει το ερχόμενο Σαββατοκύριακο (Δημοτικό Περιφερειακό Θέάτρο, 26, 27/7) με την ομάδα του Σεσκ Τζελαμπέρτ («Gelabert-Azzopardi cia de Dansa») και το σόλο του, «Ρreludis».
Αισθαντικότητα, μυστικισμός και κάτι από το φως της Μεσογείου. Ενας σαμάνος του χορού; Το μυστικό της τέχνης του Σεσκ Τζελαμπέρτ βρίσκεται στην πνευματικότητα. Στην επίτευξη μιας απόλυτης συνειδητότητας. Στο κουράγιο του να εισχωρεί στους μυστικούς χώρους του ασυνείδητου. Υστερα από σημαντική δραστηριότητα στη Γερμανία ο Τζελαμπέρτ, ίδρυσε μαζί με τη Βρετανίδα χορεύτρια, Lydia Azzopardi, την ομάδα «Gelabert-Azzopardi cia de Dansa», το 1986, στη Βαρκελώνη. Το σόλο που θα παρουσιάσει στην Καλαμάτα, είναι το καταστάλαγμα της εμπειρίας τριάντα χρόνων στη σκηνή, ως ερμηνευτή και χορογράφου. Ενας στοχασμός με εργαλείο το σώμα, για τη σχέση του ανθρώπου με τον χρόνο. O σκηνικός χώρος συμβολίζει ένα ρολόι με την υπογραφή του Φρέντερικ Αματ, μόνιμου συνεργάτη του Τζελαμπέρτ, ενώ το έργο αναπτύσσεται γύρω από πέντε πρελούδια διαφορετικών συνθετών, με ζωντανή ερμηνεία στο πιάνο, από τον Jordi Camell. Λίγες ημέρες πριν από την άφιξή του στην Ελλάδα, η «K», μίλησε με τον χορογράφο…
Ενα τεράστιο ρολόι
– Ποιο είναι το θέμα του Preludis;
– Μια χορογραφία μπορεί να εξηγηθεί μόνο μέσα από τον χορό. Ομως θα προσπαθήσω… Κατ’ αρχάς το έργο βασίζεται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο έχει να κάνει με ένα σημαντικό ερώτημα. Τον ορισμό του χορευτή. Πότε μια χορευτική πράξη είναι σε αρμονία; Πότε χορεύω καλά; Τι καταλαβαίνουμε, ο κάθε ένας από μας, ως τον σωστό τρόπο να χορεύεις, να υπάρχεις; Το ανθρώπινο «όργανο» είναι όπως οι πέντε χορδές ενός τσέλου που πρέπει να δουλεύουν σε συνεργασία. Το σώμα, η συνείδηση, η καρδιά, οι αισθήσεις, τα αισθήματα, ο νους. Ενας χορευτής πρέπει να δουλεύει όλα αυτά τα πέντε στοιχεία συγχρόνως, κι αυτό συμβολίζω χωρίζοντας το έργο σε πέντε μέρη. Πήρα τη φόρμα των πρελούδιων, επειδή είναι πολύ ανοιχτή.
Το δεύτερο επίπεδο είναι ο χρόνος, η αίσθηση της εξέλιξης. Πώς εξελισσόμαστε; Πώς μαθαίνουμε. Το σκηνικό, ένα τεράστιο ρολόι με δώδεκα σημεία αναφοράς, σχετίζει το κομμάτι με τον μεγάλο κύκλο της ζωής, τον αστρολογικό κύκλο, τον κύκλο του χρόνου, τον τροχό της ζωής των Βουδιστών, τον ιερό αριθμό 12 κ.ά. Το έργο είναι πολύ απλό, καθαρό, αυστηρό, αφαιρετικό. Αισθάνομαι ειλικρινής όταν το χορεύω. Εάν μπορώ να πω κάτι με πέντε κινήσεις, γιατί να το πω με δέκα; Προσπαθώ να βρω την ουσία…
– Τι ανακαλύψατε σε κάθε συνθέτη;
– Στον Μπαχ τον νου, στον Σοπέν τα αισθήματα, στον Φ. Μομπού τη συνείδηση, στον Ντεμπισί τις αισθήσεις, στον K. Σάντος τη σωματικότητα. Πέρασα ώρες και ώρες ακούγοντας και επιλέγοντας τη μουσική. Ηταν μια μοναδική εμπειρία.
– Πώς βλέπετε τα πράγματα, ως χορευτής και χορογράφος, ύστερα από τριάντα χρόνια δημιουργικής πορείας;
– Μπορώ να συγκρίνω τον χορό με το φαγητό, να τον εξηγήσω με όρους μουσικούς, χρωματικούς, εικαστικούς…Οι συνάδελφοί μου και εγώ είμαστε υπεύθυνοι να κρατήσουμε την κληρονομιά αυτής της γνώσης. Τη σύνδεση σώματος, καρδιάς και νου. Στην εποχή μας ένας καλλιτέχνης πρέπει να κρατήσει αυτήν την επαφή. Βλέπω τα πράγματα όλο και πιο ανοιχτά. Βλέπω τον εαυτό μου ως όχι τόσο σημαντικό. Το κομμάτι που παρουσιάζω δεν είναι εύκολο. Εσείς ως θεατές θα πρέπει να δημιουργήσετε ένα σύμπαν. Υπάρχει τόσος έλεγχος… H ζωή, η κοινωνία ονειρεύονται για μας και εμείς κάνουμε ζάπινγκ συνέχεια. Χάνουμε την ικανότητά μας να δημιουργούμε, μέσα από τη σιωπή, μέσα από τον εαυτό μας, την πρόθεσή μας. Το έργο αυτό είναι μια «μελέτη» όλων αυτών που θα ήθελα να δω, μετά τριάντα χρόνια, ως χορευτής και χορογράφος
Η τέχνη και η πνευματικότητα
– Τι θα λέγατε για τη σχέση ενός καλλιτέχνη με την πνευματικότητα;
– Για μένα το καθήκον της τέχνης είναι να μας βοηθάει να ονειρευόμαστε ξύπνιοι. «Ενα συνειδητό όνειρο». Αυτό που πάντα προσπαθώ ως καλλιτέχνης είναι να βοηθώ τους θεατές να έρθουν σε επαφή με τον εαυτό τους, σε επαφή με τους άλλους. Να είναι πιο συνειδητοί, πιο ευαίσθητοι, να εξελίσσονται. Αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με την άποψη ότι η τέχνη πρέπει να είναι ευχάριστη, διασκεδαστική. Ζούμε δυστυχώς σε υλιστικούς καιρούς και οι μεγάλες ομάδες υφίστανται μεγάλη πίεση για να βγάλουν κέρδος. Εάν δεν προσέξουμε, θα αρχίσουμε να παράγουμε, υπέροχα, ψυχαγωγικά πακέτα και τίποτε παραπάνω.
– Τι κερδίσατε από την εμπειρία σας, ως αρχιτέκτονας.
– Ως προς την παιδεία μου, ήταν πολύ βοηθητική, ειδικά στη δουλειά μου ως χορογράφος. Πιστεύω ότι οι τέχνες είναι αλληλένδετες. Ενας καλλιτέχνης, ο άνθρωπος γενικότερα, χρειάζεται μια γενική μόρφωση.
– Ποια θα ήταν κατά τη γνώμη σας η ιδανική εκπαίδευση ενός χορευτή;
– Τώρα που μιλάμε, η γνώση και η κληρονομιά των πολιτισμών της γης είναι πολύ προσιτή. Πρέπει, ως χορευτές, να μπορούμε να απορροφήσουμε όλες αυτές τις γλώσσες, να είμαστε σαν ευέλικτα όργανα, σε αρμονία με τη μορφή, τα κόκκαλα, τις αρθρώσεις αλλά και το εσωτερικό μας. Τι συμβαίνει στο μυαλό, στην καρδιά. Εχουμε κληρονομήσει πολλές τεχνικές. Εχουμε την ευκαιρία να μπερδευτούμε εντελώς, ή να χρησιμοποιήσουμε όλη αυτήν τη γνώση για να φτάσουμε σε ένα νέο επίπεδο σύνθεσης, και βαθιάς κατανόησης.
Η γλώσσα της κίνησης που χρησιμοποιώ δεν έχει σημασία. Αυτό που είναι σημαντικό είναι η αντίληψή μου για την τέχνη.