Το Μουσείο της Ναυτικής Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών θεμελιώθηκε το 1799 στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης, συγκαταλέγοντας ανάμεσα στα περιεχόμενά του διάφορα αξιοπερίεργα της περιοχής, όπως πορτρέτα της Νέας Αγγλίας αλλά και πολλά πρωτόφαντα και εξωτικά: ιαπωνικά χαρακτικά, κινεζικές πορσελάνες, την ουρά ενός ινδικού ελέφαντα, ένα ομοίωμα αγελάδας από τη Μαδαγασκάρη, λάβα εξ Ιάβας και έναν σκύλο από αχηβάδες καμωμένο από την εξάχρονη Μις Μπελ του Ναντάκετ.
Ταξιδιωτικοί θησαυροί
Το ίδρυσαν στο Σάλεμ, περιώνυμο εκτός από τις μάγισσές του και σαν ένα από τα πιο πολυσύχναστα λιμάνια της Ανατολικής Ακτής των ΗΠΑ, μεγαλέμποροι και αρχικαπετάνιοι, όλοι τους πλούσιοι και πολυμήχανοι? και όπως πολλοί Αμερικανοί τότε και τώρα, κοσμοπολίτες και μαζί επαρχιώτες στα γούστα και τις βαθύτερες προτιμήσεις τους. Πολυταξιδεμένοι, είχαν δει πράγματα και θαύματα σε όλες τις γωνιές του κόσμου και παρότι δεν εξελίχθηκαν σε ειδήμονες της τέχνης και των πολιτισμών, ξεκίνησαν να συλλέγουν, ορμώμενοι από το πνεύμα του Διαφωτισμού όπως τους είχε φτάσει, αξιοθέατα έργα και τεχνουργήματα από τόπους μακρινούς. Βαθμιαία αυτές οι προσωπικές συλλογές κατέληξαν να γίνουν μουσεία εκπαιδευτικά για το νεότευκτο έθνος τους.
Το παλαιότερο
Από εκείνα τα μουσεία – συλλογές, σήμερα τίποτα δεν επιζεί πλην του Ναυτικού Μουσείου του Σάλεμ, μετονομασμένο σε Μουσείο Πίμποντι Εσεξ. Είναι το παλαιότερο ίδρυμα του είδους που λειτουργεί αδιάλειπτα στις ΗΠΑ, όπου αναμειγνύονται στα περιεχόμενά του η τέχνη, η διακόσμηση και η εθνολογία. Και, καθώς γράφει ο Χόλαντ Κότερ στους «Νιου Γιορκ Τάιμς», χάρις στην πρόσφατη, δαπανηρή, κτιριακή του επέκταση, ένα από τα πληρέστερα.
Εξ αρχής, είχε διαφορετικές αίθουσες αφιερωμένες σε τέχνες από διάφορα μέρη του κόσμου: την αφρικανική τέχνη, την τέχνη των Ινδιάνων της Αμερικής, την τέχνη της Ωκεανίας, την κινεζική τέχνη, την κορεατική και την ιαπωνική και, σ’ αυτό πρωτοτυπώντας έναντι άλλων μουσείων, τη ναυτική τέχνη. Από τις νέες πτέρυγες με τις οποίες επεκτάθηκε, η μία εγκαινιάζεται τώρα με κινεζικά πορτρέτα της δυναστείας Γκινγκ και η άλλη, με μιαν έκθεση σύγχρονης τέχνης με θέμα τους ανθρώπινους δεσμούς, οικογενειακούς και συγγενικούς. Ισως το πιο ενδιαφέρον, από την παιδευτική άποψη, εκ των πρόσφατων αποκτημάτων του μουσείου, είναι μια διώροφη, πλήρως επιπλωμένη, κατοικία εμπόρου από την Κίνα, η οποία μεταφέρθηκε εκεί πλήρης και άθικτη, με τα μεταξωτά κουρτινάκια στα παράθυρα έως τις αφίσες με τον Μάο, αναρτημένες στους τοίχους.
Παλιό σπίτι, πολύ πριν από τον Μάο Τσε Τουνγκ, είχε χτιστεί γύρω στα 1800 σε ένα απομονωμένο χωριό, νότια της Σανγκάης και τη δεκαετία του 1980, το κατοικούσαν μέλη και απόγονοι της ίδιας οικογένειας, που το είχαν βαφτίσει με το ποιητικό όνομα η «Εστία της αφθονίας».
Κατανόηση των άλλων
Πορσελάνες και ασημικά από την Κίνα, γλυπτά από την Ωκεανία, πορτρέτα από τη Νέα Αγγλία – θα έλεγε κανείς ότι δεν πρόκειται για μοντέρνο μουσείο. Θα παρεξηγούσε όμως τον προορισμό του που δεν είναι τόσο η αισθητική απόλαυση, αλλά η γνώση «του άλλου και των άλλων» μέσα από τον πολιτισμό τους. H γνώση εκείνη που φέρνει την κατανόηση.