Κι εκεί που πηγαίναμε έως πρόβατα επί σφαγήν στις εκλογές, τις προγραμματισμένες να διεξαχθούν με τη λήξη της τετραετίας, όπως μας διαβεβαίωνε ο κ. Σημίτης, κι ενώ τα πάντα γύρω μας έδειχναν πολιτικά καθηλωμένα και με την τράπουλα σχεδόν μοιρασμένη -κάτι λίγα φύλλα έμενε να διανεμηθούν στους παίκτες- ήλθε η αλλαγή στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ για να μας αποδείξει ότι σ’ αυτήν την όμορφη πατρίδα, αν μη τι άλλο δεν πλήττουμε.
Πράγματι, λοιπόν, τις τελευταίες εβδομάδες ζούμε… στιγμές ιστορικές που όμοιές τους έχουμε να δούμε από την εποχή των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης. Με μια κραυγαλέα διαφορά. Τότε, το άρωμα της πολιτικής, που στα χρόνια της χούντας ήταν εγκλωβισμένο σε μικροσκοπικά μπουκαλάκια, είχε απελευθερωθεί με μια πρωτόγνωρη δύναμη και δυναμική που κάλυψε τις μνήμες μιας μακράς περιόδου ντροπής. Σήμερα, αυτό το άρωμα έχει αποσυρθεί από την αγορά κι έχει αντικατασταθεί από μοδάτες κολώνιες διεθνών οίκων μόδας, σαν αυτές που φορούν οι καλοζωισμένοι νέοι που κατακλύζουν τα κέντρα διασκέδασης για να απολαύσουν, καθώς λένε, Ελλη Κοκκίνου και μερικούς άλλους αστερίσκους της λαϊκίζουσας μουσικής σκηνής.
Εν ολίγοις, αν κάτι λείπει από τούτο το καινούργιο, life style, ύφος της προεκλογικής εκστρατείας είναι η πολιτική. Ισως γιατί, όπως άκουσα να λέει καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου, είναι τέτοια η φύση των προβλημάτων, ώστε οι πολιτικοί μας δεν έχουν απαντήσεις να δώσουν. Γι’ αυτό και ορισμένοι, όντας ευφάνταστοι, ευφευρίσκουν πολιτικά τρικ για να καλύπτουν τη φτώχεια του πολιτικού λόγου. Για την ώρα, πάντως, έχουμε απολαύσει τις sic εμφανίσεις των δύο «μεγάλων» πολιτικών αρχηγών. Εχουμε αντιγράψει στυλ, ύφος και προσεγγίσεις και εν πολλοίς παρακολουθούμε να εξελίσσεται μπροστά μας ένας καθόλα πολιτισμένος και αξιοπρεπής αγώνας.
Μόνο που μας διαφεύγει η ουσία των πραγμάτων: H πολιτική. Δηλαδή η τέχνη του κυβερνάν, η οποία δεν διεκδικεί μεγάλο μερίδιο στις συζητήσεις που διεξάγονται τόσο μπροστά στην κάμερα όσο και πίσω από αυτήν. Κανείς βεβαίως δεν θα επεδίωκε να ακούσει από τους υποψηφίους αποσπάσματα από την Πολιτεία του Πλάτωνος – τον σπάνιο συγκερασμό του διαλεκτικού λογισμού και της ποιητικής πνοής. Φαντάζομαι όμως ότι ως ενεργό μέλος αυτής της κοινωνίας θα ήθελε να πάρει μια γεύση του τι πρεσβεύει ο καθείς εκ των υποψηφίων.
Κανείς επίσης δεν θα είχε διάθεση, εν μέσω του όγκου των κοινωνικών προβλημάτων, να ακούσει τις πολιτικές θεωρίες του Ζαν Μποντέν ή του Τόμας Χομπς. Θα ήθελε όμως να αισθανθεί μέλος μιας ευνομούμενης κοινωνίας όπου οι σχέσεις πολιτείας και πολιτών διαπλέκονται με στόχο την καλύτερη δυνατή συμβίωση κι όχι απλώς την επιβίωση.
Νομίζω ότι ώς τις εκλογές έτσι θα πάμε. Στο πουθενά, ή μάλλον με πρωταγωνίστρια την προσπάθεια να ριφθούν τόννοι λάσπης προς όλες τις κατευθύνσεις. Θα γίνουν βεβαίως και τηλεοπτικά debate, όπου ενδεχομένως θα εξαχθούν συμπεράσματα, αλλά με γνώμονα τη ρητορική δεινότητα των υποψηφίων αρχηγών των δύο μεγάλων αστικών κομμάτων κι όχι τα όσα θα πούνε ή τα όσα επιμελώς θα κρύψουν. Τι απογοήτευση κι αυτή… Τι «μπαρουφολογία» θα ζήσουμε, όπως λέει καλός συνάδελφος στην εφημερίδα.
Γι’ αυτό, είπα να ξεφύγω από τα τετριμμένα που καθημερινά μας τριβιλίζουν τ’ αυτιά και να χωθώ στις κυψέλες της τέχνης. Να σταθώ στην προσπάθεια του Μάρτιν Σκορτσέζε που μεταφέρει στην κινηματογραφική οθόνη την ιστορία της «μουσικής του διαβόλου», του μπλουζ.
Η μουσική του διαβόλου, λοιπόν, το μουσικά εκπεφρασμένο παράνομο των αφροαμερικανών γίνεται το μεγάλο στοίχημα στην καριέρα του Σκορτσέζε, μέσα από το στυλ επικοινωνίας της μαύρης Αμερικής.
Επτά συνολικά ταινίες, οι οποίες θα προβληθούν από τώρα ώς τον προσεχή Ιούλιο, θα περιγράψουν το μπλουζ του έρωτα και του θανάτου, το προοίμιο της μουσικής τζαζ. Με τη βοήθεια σημαντικών προσωπικοτήτων του χώρου του θεάματος, όπως ο Γερμανός Βιμ Βέντερς, ο Κλιφ Ιστγουντ και ο Μαρκ Λέβιν, ο Μάρτιν Σκορτσέζε επιστρέφει στα χρόνια του 30 και του 40, τότε που το Σινσινάτι, το Κλίβελαντ, το Ντιτρόιτ και οι νότιες περιοχές του Σικάγου δέχονταν κατά χιλιάδες τους μαύρους μετανάστες που θέλγονταν από την ευημερία του βορρά. Μαζί τους, έφερναν τη μουσική. Και στις χαοτικές πόλεις που βρήκαν μπροστά τους δεν είχαν παρά να τραγουδήσουν με τους ήχους των μπλουζ -city blues- τις δυσκολίες προσαρμογής τους μέσα στις ξύλινες τρώγλες, χωρίς θέρμανση, χωρίς δουλειά, χωρίς φροντίδα, με το αλκοόλ και τα ναρκωτικά να τους βυθίζουν στο απόλυτο κενό. Οπως, όμως, μας θυμίζει ο Σκορτσέζε, ακριβώς σ’ αυτό το σημείο της πλήρους εξαθλίωσης, οι μαύροι μουσικοί ανακάλυψαν τις ηλεκτρικές μπρίζες και τα μπλουζ έγιναν… ηλεκτρικά.
Ο Βιμ Βέντερς μοιράζει τελευταία τη ζωή του ανάμεσα στο Βερολίνο και το Λος Αντζελες και απολαμβάνει αυτήν την αποκαλυπτική σχέση με τους μάγους των μπλουζ, τους ξεχασμένους ήρωες μιας μουσικής που δεν συγκίνησε μόνο ολόκληρο το δυτικό κόσμο, έγινε η απαρχή μιας σημαντικής μουσικής εξέλιξης, της τζαζ, ένα είδος μουσικής επιστήμης σήμερα πια. Στο βραβευμένο μυθιστόρημα του δημοσιογράφου Πάτρικ Νιτ «Το μπλουζ του έρωτα και του θανάτου» -εκδόσεις «Σύγχρονοι Ορίζοντες»- υπάρχει μια παράγραφος για την τζαζ που λέει: «H αλήθεια είναι ότι η τζαζ έχει τα πρότυπά της και τα προβλέψιμα στοιχεία της. Αλλά, κάθε φορά που νομίζεις ότι ξέρεις τι θα ακολουθήσει, αυτή σε ξεγελάει. Γιατί στην τζαζ το μέλλον, το παρελθόν και το παρόν συνυπάρχουν στο τώρα. Νομίζεις ότι η τζαζ ακολουθεί μια πορεία και ξαφνικά γυρίζει σε μια τελείως διαφορετική, σαν νέγρος που τον καταδιώκουν στα έλη. Κι αυτό ισχύει και για την απλοϊκότερη τζαζ. Ναι διάβολε. Ισχύει ακόμη και για το απλούστερο δωδεκάμετρο μπλουζ».
Το μπλουζ, αυτή η γλυκιά ιστορία ψυχής που πολλές φορές λειτουργεί λυτρωτικά σε πολλούς από μας, βρίσκεται πλέον στα χέρια έμπειρων σκηνοθετών και δημιουργών. Εμείς, όμως, σε ποια χέρια έχουμε αφεθεί; Αίσθημα αναμονής, οξύτερο από κάθε άλλη φορά, μας διακατέχει και η αναμονή πολύ συχνά μετατρέπεται σε οδυνηρή ανυπομονησία. Στο μεταξύ, ας έχουμε τα μάτια ορθάνοιχτα μπροστά στα γεγονότα για να πάψουν οι εκπλήξεις να μας ξαφνιάζουν.