Με μουσικό πάτσγουορκ μοιάζει ο νέος δίσκος της Μαρίας Φαραντούρη και κάθε κομμάτι του είναι από μακριά φερμένο. Μουσικές από διάφορα μέρη της γης, Ισραήλ, Αγγλία, Αρμενία, Τουρκία, Αγγλία, και Ελλάδα, που υπογράφουν καλλιτέχνες με ξεχωριστή ιστορία ο καθένας τους. Τι ενώνει τα 14 κομμάτια του «Μοsaic»; H φωνή της Ελληνίδας εμηνεύτριας, οι στίχοι της Μάγδας Παπαδάκη και η ενορχήστρωση του Μάκη Αμπλιανίτη. Και οι μουσικοί. Επίσης ξεχωριστοί όλοι τους, δεξιοτέχνες όπως ο Χαριπρασάντ Τσαουράσια, ο Γκλεν Βελέι, οι δικοί μας: Γιώργος Μαγκλάρας, Μάνος Αχαλινωτόπουλος και Γιώτης Κιουρτσόγλου, Βαγγέλης Καρύπης, Νίκος Σιδηροκαστρίτης, ο Ρος Ντέιλι και ορισμένα από τα μέλη της χορωδίας «Μυστήριο των Βουλγαρικών Φωνών».
Το μουσικό ψηφιδωτό, όπως το περιγράφει η ίδια, έχει πολλές συμμετοχές. Ομως, όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις, κάτι ξεχωρίζει. Εδώ, το ενδιαφέρον πριν από την ακρόαση του δίσκου, «κλέβουν» οι ιδιαίτερες ιστορίες των ανθρώπων που λαμβάνουν μέρος. Οπως του γνωστού μας, από τον Δ. Σαββόπουλο, Φουάτ Σακά, τραγουδοποιού από την Τουρκία ο οποίος μετά από 20 χρόνια εξορίας στη Γερμανία, επιστρέφοντας στη γενέτειρά του παντρεύτηκε την κοπέλα που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει πριν από δυο δεκαετίες.
Μα μήπως η Αχούβα Οζέρι, δεν είχε τη δική της μεγάλο παρελθόν στο Ισραήλ της δεκαετίας του ’70; Το τραγούδι που έγραψε τότε για ένα φίλο της που χάθηκε στον πόλεμο και «αγκάλιασαν» σχεδόν όλες οι μάνες που ‘χασαν τα παιδιά τους, ήταν η αφορμή για να της στείλει η κάθε μια τη δική της και εκείνη με τη σειρά της να την κάνει τραγούδι.
«Είναι ήχοι που έχουμε στο DNA μας όλοι οι Ελληνες. H ιδέα ξεκίνησε από τον Αλκη Βαφιά της Limbra Music ο οποίος καλύπτει την έννοια του παραγωγού όπως τον θεωρούσαμε παλιά. Αυτόν δηλαδή που αναζητεί, που σκέφτεται αν το τραγούδι που βρήκε ταιριάζει στην τάδε φωνή, κ.ο.κ.».
Για την M. Φαραντούρη, όλα αυτά δεν είναι καινούργια. H λέξη πολυεθνική καριέρα ανταποκρίνεται πλήρως στο πρόσωπό της ήδη από τη δεκαετία του ’70, όταν ο διεθνής Τύπος έβλεπε σε κείνη την «Τζόαν Μπαέζ της Μεσογείου».
Τότε, βέβαια, δεν υπήρχε ο όρος έθνικ στη ζωή μας ούτε άλλωστε και στο τραγούδι. Εκείνη όμως, είτε τραγουδούσε «Κάντο Χενεράλ» σε ποίηση Πάμπλο Νερούδα, είτε Σεφέρη, Ελύτη σε μουσική Θεοδωράκη, αργότερα Λέο Μπράουερ και Ζουλφί Λιβανελί, και τα τελευταία χρόνια σμυρναίικα, ρεμπέτικα και παραδοσιακά, κάλυπτε ακριβώς αυτό που λέμε μουσικές του κόσμου.
Οσο και αν αυτό που έμεινε στη μνήμη μας είναι το τραγούδι διαμαρτυρίας, η Φαραντούρη δεν είναι μόνο αυτό. Κάτι που στο εξωτερικό το γνωρίζουν καλά. Να, μόλις πριν από λίγο καιρό τραγούδησε στη Γλυπτοθήκη της Δανίας, στην αίθουσα με τις σημαντικότερες αρχαιότητες, Ελληνες ποιητές, συνθέτες σαν τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη αλλά και βυζαντινή μουσική».
Συνευρέσεις
«Αυτές οι συνευρέσεις έχουν πάντα ενδιαφέρον. Διεκδικούν την αυθεντική συγκίνηση. Θυμάμαι όταν πρωτοάκουσα τα τραγούδια της Αχούβα Οζέρι χρόνια πριν, μου θύμισε τη Σωτηρία Μπέλλου. Απλώς τις μουσικές της στο cd προσπαθήσαμε να τις κάνουμε πιο οικουμενικές. Είναι τραγούδια – ταξίδια που μιλούν άλλα για τον έρωτα και την αγάπη αλλά όχι με αγοραίο τρόπο. Μια αισοδοξία ποιητική κυριαρχεί ακόμη κι όταν περιγράφουν τη φωτιά της «Μακρινής Ανατολής». Οι πολιτικές αναφορές δεν γίνονται με δημαγωγικό τρόπο αλλά με πιο ποιητικό».
Το πρώην καταγγελτικό τραγούδι που ξέραμε τώρα έχει γίνει υπαινικτικό; «Κάθε εποχή έχει τον τρόπο της. O Γκάτσος και ο Μάνος με την Περσεφόνη κατήγγειλαν μέσω της ποίησης. Εδώ βέβαια δεν έχουμε κάτι ανάλογο, έχουμε όμως μικρούς υπαινιγμούς. Το κοινό, βλέπετε, έχει κουραστεί από τον παλιό τρόπο, έγινε πιο εσωτερικό, όπως και οι τραγουδιστές που στράφηκαν στο εγώ τους. Τώρα κούρασε και το εγώ. Δεν μπορούμε να υποκρινόμαστε ότι δεν συμβαίνει τίποτε. Υπάρχουν λοιπόν πράγματα που γίνονται από αξιόλογους καλλιτέχνες. Στον στίχο όμως θέλουμε δουλειά».
Τα σύγχρονα προβλήματα; «Σήμερα τι να καταγγείλεις, την καλοζωία μας; Είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει. Υπάρχουν προβλήματα αλλά ποιος είναι ο τρόπος να τα πεις; O Μαχαιρίτσας το είχε πει ωραία: «Δεν μου αρέσει η Αμερική, αλλά μου αρέσει να ζω σαν Αμερικανός».
Για τα τραγούδια που ερμηνεύει, άλλαξε όπως λέει και τη φωνή της. «Αυτό που με χαρακτηρίζει δεν αλλάξει, όμως όπου απαιτήθηκε την έκανα πιο λεπτή, πιο εκφραστική, αλλού πιο βαθιά.
Για το μέλλον της μουσικής που λέμε «έθνικ» δεν είναι αισιόδοξη. «Οπως κάθε τι που έχει ενδιαφέρον, εμπορευματοποιήθηκε. Νομίζω πως είμαστε προς το τέλος του ρεύματος όχι όμως της ουσίας του».
Αλλωστε και η ελληνική παράδοση μήπως κι αυτή δεν είναι έθνικ; Ωστόσο, τι θα επιβιώσει από τη σκιά της παγκοσμιοποίησης; «Οποιος έχει τις πιο δυνατές μουσικές. Εμείς μπορεί να μην έχουμε τη λάμψη της λατινοαμερικάνικης παράδοσης, έχουμε όμως τη βυζαντινή και το ρεμπέτικο».