Οι διδαχές του Κομφούκιου εξακολουθούν να έχουν απήχηση στην Κίνα και αλλού, στη Δύση όμως ελάχιστα είναι γνωστά για τον άνθρωπο, πέρα, βέβαια, από τα Ανάλεκτα, την περίφημη συλλογή των γνωμικών του. Στο Παρίσι, το Μουσείο Γκιμέ με την έκθεση «Κομφούκιος. Στην αυγή του κινεζικού ουμανισμού», επιδιώκει να καταστήσει γνωστότερη τη φυσιογνωμία αυτή του παγκόσμιου πνεύματος, στις αδρές τουλάχιστον γραμμές της.
Ιδέα
του ανθρώπου
Η ζωή ενός δασκάλου από τον 6ο π.Χ. αιώνα, που μονάχα τα λόγια του επιζούν, δύσκολα γίνεται έκθεση. Το Παρισινό Μουσείο, αναγνωρίζοντας αυτήν τη δυσκολία, είχε τη φαεινή ιδέα να καλέσει τον Κινέζο ζωγράφο και καλλιγράφο Γι Σιν, να αποδώσει με τη γλώσσα της ζωγραφικής τις κρίσιμες καμπές στην πορεία του Κομφούκιου, σε 30 έγχρωμα σχέδια.
Η πραγματική φυσιογνωμία του Κομφούκιου παραμένει άγνωστη. H ιδέα του μόνο έχει αναπαρασταθεί, φανταστικά, χίλια πεντακόσια και δύο χιλιάδες χρόνια μετά τον θάνατό του? παρουσιάζει ένα γενειοφόρο άνδρα, φορώντας μανδύα και τελετουργικό κάλυμμα στην κεφαλή. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνεται μια λιθογραφία του 1118 και τρεις μεταξοτυπίες της Δυναστείας Μινγκ (1368-1644), οι δύο εκ των οποίων τον εμφανίζουν συνοδευόμενο από μαθητές. Για τη ζωή του λίγα είναι γνωστά. Γεννήθηκε το 551 π.Χ. στο Τσούφον της σημερινής επαρχίας Σαντόνγκ, με το όνομα Κουνγκ Τζου ή Κουνγκ φου Τζου – εκδυτικισμένο ως Κομφούκιος. Ολες οι περιγραφές του συντείνουν στο ότι ήταν άνθρωπος της μάθησης (τούτο συμπεριελάμβανε και τη διδασκαλία) με σκοπό την αυτοβελτίωση. Εγινε κάτοχος και δάσκαλος έξι τεχνών, της τελετουργικής, της μουσικής, της τοξοβολίας, της ιπποσύνης, της καλλιγραφίας και της αριθμητικής. Είχε όμως κλίση και για τη δημόσια υπηρεσία και ήταν ο πρώτος που συνέστησε το σύστημα των εξετάσεων για την επιλογή των δημοσίων υπαλλήλων του κράτους. Τα κυριότερα στοιχεία γι’ αυτον προέρχονται από τις συζητήσεις του, που οι μαθητές του κατέγραψαν μετά τον θάνατό του (73 ετών) σε 20 βιβλία.
Φιλοσοφία και ζωή
Η έκθεση του Γκιμέ (κατόπιν μεταφέρεται στη Βαρκελώνη) αποβλέπει, καθώς γράφει ο Αλαν Φαϊντίνγκ στους «Νιου Γιορκ Τάιμς», να τοποθετήσει τον Κομφούκιο μέσα στον καιρό του και τα πρώτα εκθέματα που παρουσιάζει, μπρούντζινα κύπελλα, βάζα και δοχεία, χρονολογούμενα στον 12ο έως τον 7ο αιώνα π.Χ., δείχνουν την εκλέπτυνση της κοινωνίας από την οποία προήλθε ο Κομφούκιος. Προς επίρρωσιν της φιλοσοφίας του, παρουσιάζονται δύο κωδωνοστοιχίες (η μία με επτά μπρούντζινες καμπάνες) για τη μουσική, ένα μπρούντζινο τόξο για την τοξοβολία, ένα μπρούντζινο άλογο με άρμα για την ιπποσύνη και ένα μελανοδοχείο από οπτή γη για την καλλιγραφία.
Ενα από τα κυριότερα μελήματα του Κομφούκιου ήταν η παίδευση του φωτισμένου, δημόσιου υπάλληλου – η φιλοσοφία του δεν απείχε ποτέ από την πραγματική ζωή. Αυτός ο φωτισμένος δημόσιος υπάλληλος έγινε ο μανδαρίνος και αγάλματα τέτοιων υπαλλήλων, από ψαμμόλιθο του 6ου αιώνα παρουσιάζονται στην έκθεση, καθώς και κεραμικές φιγούρες αξιωματούχων, πορτρέτο σε μεταξοτυπία του «αξιοσέβαστου Γκι Τζιγκουάνγκ», έναν φημισμένο σχεδιαστή στρατηγικής του 16ου αιώνα και τελετουργικές ενδυμασίες απογόνων του Κομφούκιου.
Σαν γέφυρα προς τη νεώτερη εποχή, λειτουργούν φωτογραφίες παρμένες από τις γαλλικές αποστολές του 1907 και του 1914 στον ναό και τάφο του Κομφούκιου, στη γενέτειρά του Τσούφου.
Η κινεζική απάντηση
Ομως, ενώ ο Κομφουκιανισμός είχε μεγάλη απήχηση στη Νότια Κορέα, στην Ιαπωνία, στη Σιγκαπούρη και στο Βιετνάμ, στην πατρίδα του είχε ανεβοκατεβάσματα. Στις αρχές του 20ού αιώνα θεωρήθηκε υπεύθυνος για την οπισθοδρομικότητα της Κίνας και στην Πολιτιστική Επανάσταση της δεκαετίας του 1960 και των αρχών της δεκαετίας 1970 πάλι διώχθηκε ως υπεύθυνος για καθήλωση στο παρελθόν. Μετά το 1989, όμως, το Πεκίνο τον ασπάστηκε εκ νέου ως μια αυθεντική κινεζική απάντηση στον δυτικό πολιτισμό.