Επτά χρόνια μετά τα Greek Realities, την έξοδο 14 Ελλήνων καλλιτεχνών προς το διεθνές ακροατήριο του Βερολίνου, τα μισά από αυτά τα Ελληνόπουλα με την προσθήκη αρκετών νεότερων ή και συνομηλίκων (40 έως 50 ετών) παρουσιάστηκαν σε ένα ακόμη πιο φιλόδοξο πρόγραμμα «εξαγωγής» στη Μαδρίτη. H βερολινέζικη έκθεση κόστισε τότε στο ελληνικό κράτος (Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού) περί τα 70.000 ευρώ? το φετινό πρόγραμμα «Holla Grecia!» υπερέβη τα 500.000 ευρώ, που εκταμιεύθηκαν από την Πολιτιστική Ολυμπιάδα. H παρούσα παραγωγή ήταν βεβαίως πολύ πιο ογκώδης και πολυσχιδής, αλλά μέχρι στιγμής δεν γνωρίζουμε αν είναι αναλόγως ογκωδέστερη ή λυσιτελής η προβολή της ελληνικής τέχνης.
Αναμφίβολα η δέσμη εκθέσεων πήρε εκτενή δημοσιότητα στον ισπανικό Τύπο, αφού τοποθετήθηκε έξυπνα υπό τη στέγη της ARCO, της μεγάλης μαδριλένικης φουάρ με την άφθονη κρατική υποστήριξη και τους πόρους. Ωστόσο, οι πρώτες κριτικές στον ισπανικό Τύπο δεν ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκές? οι έμπειροι Ισπανοί επεσήμαναν έναν όψιμο αβανγκαρντισμό στην κεντρική έκθεση Breakthrough και αναρωτήθηκαν για το ποιος είναι ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της ελληνικής σκηνής.
Η μεγάλη έκθεση Breaktrough είναι καλοστημένη, αν και κάπως στριμωγμένη, σε έναν εντυπωσιακό μα δύσκολο χώρο. Σε πρώτη συνολική ματιά δίνει καλή εντύπωση, αν συγκεντρωθείς όμως στα επιμέρους βλέπεις αμήχανα ή αδύναμα έργα. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία είναι γενικά οι καλύτεροι, πιο δεμένοι, σαφείς. Το γιγάντιο «κέντημα» του Νίκου Αλεξίου δεσπόζει στον χώρο? το παλιό έργο του Π. Χαραλάμπους και το ολοκαίνουργιο του N. Ναυρίδη είναι λιτά και σαφή. Καλή και η ζωγραφική του Δ. Τζαμουράνη, που δείχνει να βρίσκει γλώσσα και έκφραση. Τα περισσότερα έργα δεν συνομιλούν μεταξύ τους, ούτε αντιθετικά ούτε συμπληρωματικά – δύσκολο έτσι κι αλλιώς σε μια «αντιπροσωπευτική» έκθεση. Το κυριότερο όμως είναι ότι η έκθεση παραείναι διεθνής… Δεν φαίνεται η προέλευσή της, η ανάσα της, το χρώμα της, το ιδίωμά της. Το global καταπλάκωσε το όποιο local. Σαν να υπάρχει μια αγωνία να φανούμε μοντέρνοι, στυλάτοι, κοσμοπολίτες και στο τέλος απομένουμε στεγνοί, χωρίς χυμό, χωρίς νεύρο. Απεναντίας, στη χαώδη ARCO το πλήθος σταματούσε μπροστά στο εντυπωσιακό πικροκίτρινο έργο της Ελένης Λύρα, μια εγκατάσταση με ψηφιακές κεφαλές Μέδουσας και μια αισθαντική περφόρμανς. Το έργο της Λύρα πρωταγωνίστησε στα ισπανικά μίντια, δείχνοντας τη δυναμική της αναπαράστασης και μιας τέχνης εκτός μόδας Το κοινό σταματούσε επίσης μπροστά στον ειρωνικό Απόλλωνα του Αγγ. Παπαδημητρίου, έναν Απόλλωνα χυμένο ανάσκελα με σορτς, που «μιλούσε» με πολλούς τρόπους.
Μετά τη Λύρα της ARCO, οι μεγάλες επιτυχίες εκτός φουάρ ήταν η αναδρομική του Νίκου Ναυρίδη και η πρώτη ολοκληρωμένη παρουσίαση του multimedia πρότζεκτ «The Making of BalkaWars: The Game» από την πολυεθνική ομάδα ελληνικής καθοδήγησης Personal Cinema.
Για τον Ναυρίδη και το Personal Cine-ma θα επανέλθουμε εκτενώς, όπως και για την έκθεση φωτογραφίας «Αυτοαναφoρικότητα» και για το ιδεολογικό υπόβαθρο του Breakthrough. Προς το παρόν, ας πούμε μόνον ότι ο Ναυρίδης λάμπει με την αρτιότητα της κατασκευής του και της πλαστικής του γλώσσας? είναι μακράν ο καλύτερος Ελληνας στο βίντεο και από τους δυνατούς διεθνώς. To δε Personal Cinema δίνει ένα υποδειγματικά μοντέρνο πολιτικό έργο, γεμάτο δύναμη και δράμα, χωρίς να ηθικολογεί, χωρίς να είναι correct, ακτινοβολώντας περιεχόμενο, οδυνηρό στοχασμό, εκτρέποντας τη φαντασμαγορία, απομαγεύοντας τον κόσμο. Ενα επίτευγμα, τεχνικό και νοητικό, που πρέπει να το δούμε και στην Ελλάδα.