Ιμάνουελ Καντ Κριτική του πρακτικού λόγου
Εισαγωγή-Μετάφραση-Παρατηρήσεις: Μιχ. Φ. Δμητρακόπουλος Αθήναι, 2004, σ. 300
Η «Κριτική του πρακτικού λόγου» (1788), η λεγόμενη «δεύτερη» Κριτική του Καντ (ακολουθεί το έτος 1790 η «τρίτη» και τελευταία Κριτική, η «Κριτική της δυνάμεως της κρίσεως»), αποτελεί τη φιλοσοφική συνέχεια της «πρώτης» Κριτικής του Γερμανού φιλοσόφου, της περίφημης «Κριτικής του καθαρού λόγου», η οποία και την προαναγγέλλει ουσιαστικά ως φυσικό κριτικό συμπλήρωμά της. Εάν, δηλαδή εκεί, στην «πρώτη» Κριτική, ο καθαρός λόγος αναπτύσσεται διεξοδικά στην καθαρά θεωρητική του χρήση, εδώ, στη «δεύτερη» Κριτική του Καντ, η πρακτική χρήση του ιδίου αυτού λόγου αποφέρει τους γόνιμους ηθικοπρακτικούς αλλά και μεταφυσικούς της καρπούς. Ετσι δεν απομένει πια παρά η ενδιάμεση γνωστική δύναμη της δυνάμεως της κρίσεως (Urteilskraft), που με την a priori αρχή της έννοιας της «σκοπιμότητας» και την εφαρμογή της πάνω στο πεδίο της τέχνης, ολοκληρώνει το στέρεα θεμελιωμένο κριτικό έργο του ιδεαλιστή φιλοσόφου.
Αυτή την «Κριτική» του Καντ με τους περίπλοκους, ηθικολογικούς της προβληματισμούς και την περίτεχνη εκ νέου αρχιτεκτονική της μετέφερε στα Ελληνικά ένας κατ’ εξοχήν έμπειρος του φιλοσοφικού χώρου του Καντιανισμού (αλλά και του γερμανικού ιδεαλισμού γενικότερα), γνωστός ήδη από τη δοκιμασμένη μετάφρασή του της «Κριτικής του καθαρού λόγου» ωσαύτως, ο καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μιχ. Δημητρακόπουλος. Η πολύ μακρά μετεκπαιδευτική του φιλοσοφική θητεία σε ονομαστά δυτικοευρωπαϊκά πανεπιστήμια εγγυάται τη βαθιά και ακριβή γνώση και κατανόηση του κειμένου, που με πλήρη επιτυχία μεταφράζει στη γλώσσα μας.
Οι αντιλήψεις του κ. Δημητρακόπουλου για τη μετάφραση ως ερμηνεία, όπως αυτές τις έχει ενστερνισθεί από τη φιλοσοφική Ερμηνευτική του μεγάλου Γερμανού διδασκάλου του H.-G. Gadamer (Χαϊδελβέργη), βρίσκουν την έμπρακτη εφαρμογή τους πάνω στο μεταφραζόμενο και διερμηνευόμενο ταυτοχρόνως κείμενο του Καντ. Ενα κείμενο που κατορθώνει στο γερμανικά βαρύ και μακροπερίοδο ύφος του να «περάσει», έστω και επίπονα (όπως ο ίδιος γράφει στην Εισαγωγή), στην αρχαιοπρεπή νεοελληνική δημοτική του ο κ. Δημητρακόπουλος. Αποτελεί σαφές δείγμα κι αυτό του πνευματικού σεβασμού του μεταφραστή προς το πρωτότυπο.
Του έργου προτάσσεται φιλοσοφικά μακρά κατατοπιστική εισαγωγή, ενώ το πλήθος των υποσημειώσεων (και από τη μοναδική στα λατινικά μετάφραση του Born, που χρησιμοποιεί κι εδώ ο κ. Δημητρακόπουλος) και μικρών υπομνηματισμών φανερώνει, πλην των άλλων, ανάγλυφα την ανήσυχη στην ευσυνειδησία της σχέση του μεταφραστή προς τη γλώσσα.
Εκφράζουμε τις πνευματικές μας ευχαριστίες προς τον χαλκέντερο εργάτη της φιλοσοφίας, του οποίου και πάλι η προσφορά καθίσταται ανεκτίμητη. Ας μην ξεχνάμε, συμπερασματικά, ότι πρόκειται για την πρώτη επιστημονική και έγκυρη ελληνική μετάφραση του έργου τούτου του Καντ από έναν par excellence οικείον του πράγματος.
(1) O κ. Γεώργιος Βαγιανός είναι καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.