«Γράψε!» έδωσε εντολή ο σουάμι με σοβαρό ύφος, διορθώνοντας τα γυαλιά του. Ο ρεπόρτερ του Economist έβγαλε στυλό και σημειωματάριο και έγραψε: «Κάθε εργασία είναι λατρεία». Ευγενικός άνθρωπος ο σουάμι Γκοκουλανάντα, της αποστολής Ραμακρίσνα στο Δελχί, μας βοηθάει να καταλάβουμε τον ρόλο που παίζει η πνευματικότητα στην ινδική κοινωνία και πολιτική. Στη συνέχεια, μιλάει για την ανάγκη να επιτύχει κανείς μια ισορροπία ανάμεσα στον στοχασμό και τη δράση και να ελευθερώσει τη δύναμη που υπάρχει σε λανθάνουσα κατάσταση μέσα σε κάθε άνθρωπο, σαν κουλουριασμένο φίδι.
Για ένα έντυπο που έχει σημαία του τον ορθολογισμό, την πίστη στην ανθρώπινη ευφυΐα, οι συναντήσεις αυτές στην Ινδία δεν ήταν εύκολες. Οι δημοσιογράφοι μας δεν είναι συνηθισμένοι να γράφουν για το θείο. Εάν η εργασία μας είναι λατρεία, σχεδόν όλη αυτή η λατρεία κατατίθεται σε κοσμικό βωμό.
Η αναζήτηση της πνευματικότητας
Πολλοί σουάμι -άνθρωποι που στη δυτική ορολογία θα αποκαλούνταν ιερείς ή μοναχοί- δέχτηκαν με καλόβολη προθυμία να μας διαφωτίσουν. Ολοι προσυπογράφουν την άποψη ότι η πνευματικότητα, γενικά οριζόμενη, αποτελεί ουσιώδες τμήμα της ινδικής ταυτότητας και ότι η Ινδία είναι ένας ιδιαίτερα πνευματικός τόπος. Πολλοί ξένοι συμφωνούν. Γενιές και γενιές δυτικών έχουν ταξιδέψει στην Ινδία με την ελπίδα να βρουν λίγη από αυτή την πνευματικότητα για να τους βοηθήσει να φτάσουν πιο κοντά στη φώτιση.
Πολλοί έρχονται στη Ρισικές, μια ιερή πόλη χτισμένη εκεί όπου ο Γάγγης κατεβαίνει ορμητικός από τους πρόποδες των Ιμαλαΐων για να συναντήσει τη μεγάλη πεδιάδα στα βόρεια της Ινδίας. Τα άσραμ, χώροι διαλογισμού, στεγάζουν εδώ «πνευματικούς τουρίστες» από την Ιταλία και το Ισραήλ, καθώς και από όλη την Ινδία. Κάποτε φιλοξένησαν και μια παρέα από το Λίβερπουλ – τους Μπιτλς.
Ο σουάμι Βιβεκαβάντα, ένας δάσκαλος του 19ου αιώνα, είχε πει ότι κάθε έθνος έχει μια «ιδιαίτερη ιδιοφυΐα» και ότι η ιδιοφυΐα της Ινδίας ήταν η θρησκεία. Τέσσερις από τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου γεννήθηκαν εδώ: ο βουδισμός, ο ζαϊνισμός, ο σιχισμός, καθώς και μια πολύ αρχαιότερη θρησκεία, πηγή της παράδοσης από την οποία προέρχεται η διδασκαλία των σουάμι, ο ινδουισμός. Ο πιο φημισμένος ηγέτης της ανεξαρτησίας της Ινδίας, ο Μαχάτμα («μεγάλη ψυχή») Γκάντι, ενδιαφερόταν εξίσου για την πνευματική ευμάρεια της Ινδίας όσο και για την πολιτική της απελευθέρωση.
Η θρησκεία είναι παντού
Ο Καράν Σινγκ, γόνος της πριγκιπικής οικογένειας του κρατιδίου Τζαμού και Κασμίρ του οποίου υπήρξε κυβερνήτης, πιστεύει ότι «για τους Ινδούς, η θρησκεία τα διαποτίζει τα πάντα? μας υπαγορεύει όλα όσα κάνουμε». Στην Ινδία λοιπόν, σε αντίθεση με τη Δύση όπου τα θρησκευτικά καθήκοντα ασκούνται κυρίως με τον κυριακάτικο εκκλησιασμό, η θρησκευτική ζωή δεν είναι χωρισμένη από τη δημόσια ζωή. «Στη Δύση, η θρησκεία έχει γίνει σαν αποστειρωμένο νερό». Στην Ινδία, είναι σαν τον ιερό ποταμό Γάγγη: «Μοιάζει λασπερός αλλά βρίσκεται πάντα εδώ».
Πολλοί Ινδοί βουτούν στα νερά του. Δεν χρειάζεται άλλη απόδειξη για τη δύναμη έλξης της θρησκείας στην Ινδία. Τον περασμένο Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί κατέβηκαν στην πόλη Νασίκ της Μαχαράστρα, για το φεστιβάλ Κουμπ Μελά που γίνεται κάθε τρία χρόνια. Είναι μια γιορτή που αγαπούν πολύ τα δυτικά ΜΜΕ για το πολύχρωμο θέαμα που προσφέρει: χιλιάδες ασκητικοί «άγιοι», με μακριά μαλλιά και γένια, άλλοι με τους σαφρόν μανδύες τους, άλλοι σχεδόν γυμνοί, αυτοκίνητα και κάρα στολισμένα σαν άρματα θριάμβου, αργοκίνητοι ελέφαντες, πλήθη που περιμένουν στα σκαλοπάτια της όχθης για να κάνουν το «σάσι σναν», το ιερό λουτρό στα νερά του ποταμού και να εξαγνιστούν από τις αμαρτίες τους.
Χαρισματικό αγκάλιασμα
Εκτός από αυτές τις εξαιρετικά δημοφιλείς γιορτές, η Ινδία είναι πλούσια σε γκουρού, που διαθέτουν πολυπληθές ακροατήριο. Τον περασμένο Σεπτέμβριο έγιναν επίσης οι γιορτές για τα 50ά γενέθλια της Μάτα Αμριτανανταμάι, μιας «αγίας γυναίκας» ευρύτερα γνωστής ως «Αμμα». Η γιορτή, που κράτησε τρεις ημέρες, έγινε στο στάδιο της πόλης Κόσι, στο κρατίδιο της Κεράλας, και προσέλκυσε πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, στους οποίους περιλαμβάνονταν ξένοι από 131 χώρες, καθώς και πολλά μέλη της ινδικής ελίτ, ανάμεσά τους ο πρόεδρος Αμπντούλ Καλάμ, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Λαλ Κρίσνα Αντβάνι και πολλοί υπουργοί ινδικών κρατιδίων. Μαζί τους, πολλοί κορυφαίοι επιχειρηματίες, ανάμεσά τους ο Μικές Αμπάνι, διευθυντής της Reliance, μιας από τις μεγαλύτερες ινδικές εταιρείες.
Η Αμμα, αγράμματη κόρη ενός ψαρά, είναι μια ασυνήθιστη σοφή. Δεν διαθέτει ρητορική δεινότητα και δεν εκφωνεί φιλοσοφικούς λόγους. Το πιο φημισμένο χάρισμά της είναι το αγκάλιασμα. Στις συγκεντρώσεις που κάνει, πλήθος άνθρωποι στέκονται σε ουρές περιμένοντας να τους σφίξει στην αγκαλιά της για να νιώσουν, όπως λένε, ένα εξαιρετικό αίσθημα ζεστασιάς και σοφίας. Οι οπαδοί της εκτιμούν ότι έχει σφίξει στην αγκαλιά της πάνω από 21 εκατομμύρια ανθρώπους. Οταν ερωτήθηκε γιατί το κάνει, απάντησε κάποτε ότι ήταν σαν να ρωτούν τον ποταμό γιατί κυλάει.
Δωρεές πιστών
Ο ινδουισμός είναι μια ασυνήθιστη θρησκεία, καθώς δεν έχει ιδρυθεί από έναν συγκεκριμένο προφήτη και τους οπαδούς του. Ο πλουραλισμός είναι συνυφασμένος με τον ινδουισμό. Ποτέ δεν υπήρξε μια «εκκλησία». Διάφοροι «άγιοι δάσκαλοι» -άνδρες και λίγες γυναίκες- έχουν εμφανιστεί στο πέρασμα των χρόνων και έχουν προσελκύσει οπαδούς οι οποίοι δημιουργούν ιδρύματα και άσραμ. Σήμερα, μερικοί από αυτούς τους γκουρού βρίσκονται επικεφαλής επιχειρήσεων παγκόσμιας εμβέλειας. Το ίδρυμα της Αμμα, π.χ., έχει σε λειτουργία άσραμ σε πάνω από 30 χώρες. Οι πιστοί της κάνουν δωρεές και το ίδρυμα διαθέτει τα χρήματα σε ένα δίκτυο σχολείων που δημιουργήθηκαν σε κατεστραμμένες από τον σεισμό περιοχές του κρατιδίου του Γκουτζαράτ, καθώς και σε ένα νοσοκομείο στο Κόσι.