Αυτές τις μέρες, οι θεατρόφιλοι στην ιταλική πόλη Λ’ Ακίλα έχουν την ευκαιρία να δουν μια θεατρική παράσταση που δίνει ένα νέο νόημα στον όρο «πολιτικό θέατρο». Ολοι οι ηθοποιοί, εκτός από έναν, στο έργο Il Partito de Amore (Το Κόμμα της Αγάπης) είναι μέλη του ιταλικού νομοθετικού σώματος, βουλευτές ή γερουσιαστές. Το έργο παίζεται σε διάφορες πόλεις της χώρας εδώ και δύο σχεδόν χρόνια. H πλοκή είναι πάντα η ίδια, αν και οι διάλογοι συνεχώς «εκσυγχρονίζονται». Μερικοί υπουργοί βρίσκονται στον προθάλαμο της έπαυλης του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, περιμένοντας μήπως μπορέσουν να συναντηθούν με το μεγάλο αφεντικό. Ενας ένας, οι υπουργοί -που τον καθένα τους ερμηνεύει ένας πολιτικός της αντιπολίτευσης ο οποίος ασχολείται με το αντικείμενο του πραγματικού υπουργού- συζητούν τα θέματα του υπουργείου τους με ένα γραμματέα. Οι ατάκες τους είναι αληθινές – κατά λέξη αποσπάσματα από συνεντεύξεις, άρθρα και λόγους σε κοινοβουλευτικές επιτροπές. O τρόπος που έχουν συγκροτηθεί οι διάλογοι, ωστόσο, έχει ως αποτέλεσμα τη γελοιοποίηση της κυβέρνησης.
Το «Κόμμα της Αγάπης»
Το «Κόμμα της Αγάπης» είναι ίσως το πιο παράξενο παράδειγμα ενός φαινομένου που συνεχώς διογκώνεται στην Ιταλία: οι εκπρόσωποι της πολιτικής σάτιρας μετακινούνται στο θέατρο, καθώς δεν βρίσκουν πλέον πρόσβαση στην τηλεόραση, σε μια χώρα όπου τα έξι μεγαλύτερα κανάλια είναι ιδιοκτησία του πρωθυπουργού ή πολιτικά ελεγχόμενα από αυτόν. «Από την αρχαιότητα, το θέατρο χρησιμοποιείται ως μέσον επικοινωνίας, ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους όπως οι δικτατορίες», λέει ο Φερνάντο ντάλα Κιέζα, ο κεντροαριστερός γερουσιαστής που παίζει το ρόλο του Μπερλουσκόνι. «Στην Ιταλία δεν έχουμε αυταρχικό πολιτικό σύστημα. Εχουμε όμως μιαν άρρωστη δημοκρατία».
Τον περασμένο Νοέμβριο, η Σαμπίνα Γκουζάντι, γνωστή κωμικός, στράφηκε στο θέατρο όταν κόπηκε από τη RAI η σειρά ωριαίων εκπομπών της που είχε προγραμματιστεί να μεταδοθεί από την κρατική τηλεόραση. Παρ’ όλο που οι πρώτες εκπομπές της μεταδόθηκαν μετά τα μεσάνυχτα, είχαν προσελκύσει κατα μέσον όρο 1,8 εκατομμύρια θεατές. Στο τέλος της κάθε εκπομπής, η κ. Γκουζάντι χαιρετούσε τους θεατές με τα λόγια «θα σας δω την άλλη Κυριακή. Ισως». H επιφυλακτικότητά της αποδείχθηκε δικαιολογημένη. O τηλεοπτικός όμιλος του Μπερλουσκόνι, η Mediaset έκανε αγωγή στην κωμικό για συκοφαντική δυσφήμηση, επειδή υπονόησε ότι το κανάλι Rete 4, που ανήκει στη Mediaset, εκπέμπει χωρίς νόμιμη άδεια. Τον Ιανουάριο, η Εισαγγελία του Μιλάνου αντέτεινε ότι δεν υπάρχει αδίκημα, καθώς αυτά που ισχυρίστηκε η Σαμπίνα Γκουζάντι είναι σε γενικές γραμμές «αντικειμενικώς αληθινά». H Mediaset αμφισβητεί τη γνωμάτευση του εισαγγελέα, στο μεταξύ όμως η εκπομπή της Γκουζάντι κόπηκε και δεν ξαναβγήκε στον αέρα.
Λογοκρισία
Ο Ντανιέλε Λουτάτζι, μία από τις τρεις τηλεοπτικές προσωπικότητες που κατηγορήθηκαν το 2002 από τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι ότι κάνουν «εγκληματική χρήση της δημόσιας τηλεόρασης», έχει επίσης εξαφανιστεί από τη μικρή οθόνη. Αφού έκανε περιοδεία με μια θεατρική επιθεώρηση και έβγαλε ένα DVD με υπότιτλο «O Μπιν Λάντεν μπορεί να βγει στην τηλεόραση, εγώ όχι», του επιτράπηκε να εμφανιστεί πάλι στη Rai τον περασμένο Νοέμβρη. H εκπομπή του κράτησε λίγα λεπτά, στη διάρκεια των οποίων σατίρισε «ισορροπημένα» πολιτικούς τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης. O Ντανιέλε Λουτάτσι είπε ότι από το πρόγραμμά του περικόπηκαν τα πιο «σκληρά» σχόλια. H RAI δεν τον διέψευσε.
Το θέατρο, όμως, εξακολουθεί πράγματι να αποτελεί ασφαλές καταφύγιο; O Τζανλουίτζι Μελέγκα, πάντως, αμφιβάλλει. Είναι ο λιμπρετίστας του «Mr Me», μιας μονόπρακτης όπερας γραμμένης στα Αγγλικά, με πρωταγωνιστή έναν απροσδιόριστης ταυτότητας εγωμανή μεγαλοεπιχειρηματία – πολιτικό. O κ. Μελέγκα ισχυρίζεται ότι, αφού τον διαβεβαίωσαν ότι με αυτό το έργο θα άνοιγε το διεθνές φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής στη Βενετία τον Οκτώβριο, του είπαν ότι το έργο απορρίφθηκε «για οικονομικούς λόγους». O διευθυντής του φεστιβάλ, Τζόρτζιο Μπατιστέλι, απάντησε ότι το φεστιβάλ θα περιλάβει μόνο ορχηστρική μουσική, γιατί ο προϋπολογισμός του είναι περιορισμένος και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το κόστος μιας όπερας. O «Mr Me», όπως είπε, «δεν ταιριάζει πλέον στο καλλιτεχνικό μου πρόγραμμα».
Ο ανώμαλος δικέφαλος
Από τη στιγμή που θα ανεβεί στη θεατρική σκηνή, ένα σατιρικό έργο μπορεί και πάλι να αντιμετωπίσει προβλήματα. O Ντάριο Φο, ο κορυφαίος της ιταλικής σάτιρας, ανέβασε την περασμένη χρονιά ένα έργο με τίτλο L’ Anomalo Bicefalo («O ανώμαλος δικέφαλος») το οποίο επίσης σατίριζε σκληρά τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Πριν αρχίσει ο Ντάριο Φο να περιοδεύει στην Ιταλία με το έργο, ο διευθυντής του φημισμένου Πίκολο Τεάτρο στο Μιλάνο έγραψε στην εφημερίδα Corriere della Sera, διαμαρτυρόμενος ότι δέχθηκε πιέσεις να μην το ανεβάσει. O Ντάριο Φο επιβεβαίωσε τις πιέσεις αυτές, αναφέροντας ότι και ο ίδιος είχε δεχθεί ανώνυμα τηλεφωνήματα με απειλές κατά της ζωής του. Το έργο, βέβαια, παίχθηκε σε πολλές θεατρικές σκηνές της Ιταλίας, με μεγάλη επιτυχία.
Τον Ιανουάριο, ένας από στους πιο στενούς συνεργάτες του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο Μαρτσέλο ντελ Ούλτρι, κατέθεσε αγωγή για αποζημίωση ενός εκατομμυρίου ευρώ, με τον ισχυρισμό ότι στο έργο γινόταν εναντίον του «αβάσιμη προσωπική επίθεση». Στον «Ανώμαλο δικέφαλο» ο Ντελ Ούλτρι, γερουσιαστής και πρώην διευθυντής της διαφημιστικής εταιρείας του Μπερλουσκόνι, κατηγορείται για εμπόριο ναρκωτικών και εμπλοκή στο οργανωμένο έγκλημα. Στην πραγματική ζωή, ο κ. Ντελ Ούλτρι αντιμετωπίζει δικαστική δίωξη με την κατηγορία ότι έχει δεσμούς με τη μαφία, κατηγορία την οποία ο ίδιος αρνείται.
Θα ήταν αδιανόητο να προβληθεί το έργο του Ντάριο Φο από τη RAI και πολύ περισσότερο από τα κανάλια της Mediaset. Ωστόσο, ένα δορυφορικό κανάλι που εκπέμπει από την πλατφόρμα του Sky Italia προγραμμάτισε να μεταδώσει τον «Ανώμαλο δικέφαλο». Ενώ είχαν μείνει λιγότερες από 24 ώρες πριν από τη μετάδοση, επιδόθηκε στο κανάλι εξώδικη πρόσκληση από τους δικηγόρους του Μαρτσέλο Ντελ Ούλτρι για να ματαιωθεί η εκπομπή. Τελικά το έργο μεταδόθηκε – χωρίς ήχο.
