H παρόρμηση της στιγμής, η αγωνία, το τετελεσμένο της προετοιμασίας, ο δυναμισμός μιας προεδρικής ομιλίας καταμεσής του Μεγάρου Μουσικής, το απόλυτο της ανέλπιστης επιτυχίας… αυτά και μύρια όσα άλλα ανέλπιστα δυνατά συναισθήματα, με παρέπεμψαν, με τον πρωτογονισμό της αυθόρμητης σκέψης, στους στίχους του Εμπειρίκου, στο βιβλίο του «Αι Γενεαί Πάσαι ή H Σήμερον ως Αύριον και ως Χθες», στο σημείο που λέει ο ποιητής: Ας πάμε μπροστά/ Τα πρωινά κελεύσματα των τοξοτών / Καταλαμβάνουν το κέντρο της καρδιάς μας / Σπόρος ο λόγος των ποιητών / Και το τριφύλλι των παιδιών στο στήθος των μανάδων / Χαρμόσυνον σαν άφιξις λευκών ιστιοφόρων….
Για να αποδοθεί μέσα από τον στίχο του ποιητή, ο οποίος προσμέτρησε τον βίο του έξω από τα τετριμμένα όρια και τον κοινωνικό καθωσπρεπισμό, όλο το παράτολμο εγχείρημα που εμείς οι Ελληνες -οι Ελληνάρες για την ακρίβεια- φέραμε εις πέρας.
Γι’ αυτό και η αναμόχλευση των παθών μπορεί να περιμένει. Μήπως, άλλωστε, δεν έχουμε χρόνο μπροστά μας; Τι θα λέμε ολόκληρο χειμώνα -μην πλήξουμε κιόλας- από το να κατακεραυνώνουμε με τα παράπονά μας όλους τους πολιτικούς, μιας και η ολυμπιακή εκκεχειρία θα ‘χει κι αυτή υποστείλει τις σημαίες. Τα τυχόν λάθη, οι ολιγωρίες, τα υπέρογκα ποσά, ο τρόπος αποπληρωμής, ο ζυγός που θα μας ζέψει, η διαγραφή μας από τον παγκόσμιο χάρτη ως χώρα υποδειγματική του θράσους, του θάρρους, αλλά και του μοναδικού πνεύματος… μην αγωνιάτε, τα πάντα θα δρομολογηθούν. Ή μάλλον θα βρεθούν οι ενδεδειγμένοι άνθρωποι που θα φροντίσουν να τα δρομολογήσουν. Εως τότε, όμως, ας μας αφήσουν να απολαύσουμε τούτη τη μοναδική παλιρροϊκή γιορτή, να απολαύσουμε αυτό που με τόσο κόπο τυλίξαμε στον ιστό του κόσμου και που κινείται πέρα από κλασικές ρήσεις και αρχαϊσμούς. Κι αν θέλουμε να καταλήξουμε σ’ ένα συμπέρασμα, που δεν το θεωρώ βιαστικό, είναι ότι η δημοκρατική Ελλάδα αποτελεί, σήμερα πια, παράδειγμα ευσύνακτης πολιτείας, που σέβεται τον χωρισμό των εξουσιών και παραλλήλως αποδίδει το μέγιστο των δυνατοτήτων της, όταν οι συνθήκες το απαιτούν.
Την ώρα που γραφόταν η στήλη, η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων δεν είχε πραγματοποιηθεί. Ξέρετε, οι ανάγκες του τυπογραφείου μάς οδηγούν πολλές φορές σε λεόντειες συμβάσεις, αναγκάζοντάς μας να παραδίδουμε νωρίτερα τα κείμενα και επομένως να προβλέπουμε τις εξελίξεις, διακινδυνεύοντας, βεβαίως, να γίνουμε ρεζίλι. Το ‘παιξα λοιπόν κι εγώ κορώνα-γράμματα και θεώρησα δεδομένο τον θρίαμβο, έχοντας κατά νουν ότι τούτη η Ολυμπιάδα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν το μαξιλάρι του μποξ, πάνω στο οποίο εκτονώθηκαν κατά καιρούς πολιτικοί και κόμματα ελληνικά, αλλά και ξένοι πολυπράγμονες. Τώρα, τι θα σκαρφιστούν για να μας πουν;
Πολλοί είναι αυτοί που συστηματικά ενήργησαν για να υποβαθμίσουν τη σημασία των Αγώνων. Υπερπροέβαλαν το πακέτο της εμπορευματοποίσησης και του ντόπινγκ, διερρήγνυαν τα ιμάτιά τους για την υποκρισία των Αθανάτων και τις μίζες που υποτίθεται ότι εισπράττουν… έκαναν λόγο για τον ολιγαρχικό και ιμπεριαλιστικό φιλελευθερισμό που καπελώνει κάθε φορά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, επέκριναν τη συμπαθέστατη… γουρουνίτσα, το Ζέπελιν, τα ‘βαλαν με τις κάμερες στους δρόμους, τον Βουλγαράκη και την Αρχή Προστασίας Προσωπκών Δεδομένων… Ωτοασπίδες, παρακαλώ… μιας κι εκείνο που ξεχωρίζει τούτον τον μήνα Αύγουστο είναι η κουλτούρα.
Η δική μας κουλτούρα, που δεν είναι και δεν υπήρξε ποτέ μείγμα από αμέριμνο τεχνικισμό και κιτς εικόνες, αλλά σύζευξη ελεύθερης σκέψης, ευστροφίας και μοναδικότητας. Κι αν συμφωνείτε, ελάτε να πούμε και κάτι ακόμη. Αποδείξαμε στους εαυτούς μας και στη διεθνή κοινότητα ένα από τα μεγάλα ατού της φυλής μας: ότι αν χρειαστεί, ξαμολάμε στους δρόμους τη συλλογική εργασία και την ομαδικότητα, φροντίζοντας να καταχωνιάσουμε στις τρύπες που ανοίγουν οι χελώνες την έμφυτη αντιπαλότητά μας. Για να μοιάζουμε στα μυρμήγκια και στους τερμίτες, όπως έγραψε ο πρίγκιπας Κροπότκιν, που απαρνήθηκαν τον χομπεσιανό πόλεμο και ωφελήθηκαν πολύ από αυτό.
Πράγματι, τα μυρμήγκια, οι μέλισσες και οι τερμίτες είναι η ζωντανή απόδειξη της δύναμης της συνεργασίας, σημειώνει στο βιβλίο του «Οι Ρίζες της Αρετής» ο Ματ Ρίντλεϋ. Και η ζωή, αγαπητοί μου φίλοι, δεν είναι μια αιματηρή ασυδοσία, ένας πόλεμος όλων εναντίον όλων, αλλά αντιθέτως χαρακτηρίζεται τόσο από τη συνεργασία όσο και από τον υγιή ανταγωνισμό. Μάλιστα, για να επανέλθουμε στις μελισσούλες και στα μυρμηγκάκια, τα πιο επιτυχημένα ζώα είναι τα πιο συνεργάσιμα. H εξέλιξη δεν συντελείται μόνο μέσω του αλληλοσπαραγμού των ατόμων, συντελείται επίσης και μέσω της εγγενούς τάσης τους να αναζητούν αμοιβαία οφέλη.
Αυτές τις μέρες έφτασε στο δημοσιογραφικό γραφείο ένας φάκελος με τη δουλειά Ελληνοαμερικανίδας γλύπτριας, από εκείνες τις Ελληνίδες που ομορφαίνουν με τη δουλειά τους τους διεθνείς ορίζοντες. H γλύπτρια είναι η Καταρίνα Ζαφειράκη – Παπαδέα, που χρόνια τώρα μετράει τα βήματά της στις ξενιτείες, από την Ελλάδα βρέθηκε στη Γερμανία και ύστερα στη Νέα Υόρκη. Μία γυναίκα που σχεδιάζει, συνθέτει, σκαλίζει με τέχνη κάθε τι που της κινεί το ενδιαφέρον και που φυσικά είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το ατέλειωτο γαλάζιο, το ελληνικό γαλάζιο. Εφτασε, λοιπόν, στο γραφείο, μέσα σ’ όλα τ’ άλλα, κι ένας όμορφος πίνακας, με τίτλο «Διεθνή Παναθήναια». Τον βρήκα επίκαιρο και… φευγάτο, αν μου επιτρέπεται αυτός ο χαρακτηρισμός, όπως φευγάτοι είμαστε όλοι μας αυτήν την εποχή. Συν τοις άλλοις διάβασα ότι ο συγκεκριμένος πίνακας έχει βραβευθεί από το αμερικανικό Κογκρέσο με το σκεπτικό ότι η Ελληνίδα γλύπτρια έχει βάλει στόχο στη ζωή της να διατηρήσει την ελληνική ιστορία και την ολυμπιακή αλήθεια.
Ενα τρίπτυχο, λοιπόν, ο πίνακας, όπου «η Ελευθερία με το περιστέρι κορυφώνει τον ρόλο του ολυμπιακού φωτός και του πνεύματος. Με την Αθηνά, χωρίς όπλα πάνω της, με φόντο τον Παρθενώνα, να αποδέχεται τις τιμές που της απονέμει η πόλη των Αθηνών. Πιο πέρα ξεδιπλώνονται οι σημαίες όλων των εθνών σε μια κοινή σημαία και το πέπλο -το εθνικό σύμβολο των λαών-, σε παράλληλη θέση με τα Παναθήναια των αρχαίων χρόνων, έρχεται να ολοκληρώσει με διεθνικό χαρακτήρα τα σύγχρονα Παναθήναια».
Μην κάνετε οικονομία στην… έπαρση. Αφεθείτε, ξανοιχτείτε. Μπορούμε και θέλουμε.