Θέατρο δεν είναι μόνο ένας χώρος παραστάσεων. Είναι και χώρος συνάντησης, χώρος συνομιλίας και ανταλλαγής απόψεων, χώρος ψυχαγωγίας με πολλές μορφές. Αυτή τη φόρμα επέλεξε ο Μιχάλης Μητρούσης να δώσει στο θέατρο «Χυτήριο», ένα χώρο που είναι πάντα ανοιχτός σε εκδηλώσεις λόγου, σε εκδηλώσεις μουσικές, σε συναντήσεις παντός είδους.
Τη Δευτέρα το βράδυ το θέατρο «Χυτήριο» φιλοξένησε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης – Λογοτεχνία και Επιστήμες του Ανθρώπου (ΕΚΕΜΕΛ) και την εκδήλωση με θέμα «Μετάφραση και Παράσταση: προβλήματα σκηνοθετικής ερμηνείας των μεταφρασμένων θεατρικών έργων». Εισηγητές οι Βασίλης Παπαβασιλείου και Θέμελης Γλυνάτσης και παρεμβάσεις έκαναν ο διευθυντής του ΕΚΕΜΕΛ Αρης Μπερλής, ο Δ. Μαρωνίτης και ο A. Στάικος. «H παράσταση ως μετάφραση και η μετάφραση ως παράσταση», όπως επισήμανε ο Δ. Μαρωνίτης. Ανθρωποι του θεάτρου και του λόγου μίλησαν για ένα σημαντικό στοιχείο των παραστάσεων: τη μεταφορά των πρωτότυπων κειμένων στη σύγχρονη γλώσσα. Παρ’ όλα αυτά απόντες ήταν οι άνθρωποι του θεάτρου, με μοναδική εξαίρεση τον ηθοποιό Μάνο Βακούση, ενώ εξίσου ισχνή ήταν η παρουσία των μεταφραστών (Θωμάς Σκάσσης, Θοδ. Παρασκευόπουλος) και των εκδοτών (Σταύρος Πετσόπουλος, Χρύσα Γεωργακοπούλου)· τη λογοτεχνία στο σύνολό της «εκπροσώπησε» ο Τίτος Πατρίκιος.
Πληθυντική διάσταση
«Στην ελληνική γλώσσα η λέξη “κείμενο” παραπέμπει ετυμολογικά στην οριζόντια συνθήκη. Οι λέξεις “κείνται” και αναμένουν την “έγερσή τους”. Την αναμονή αυτή επιδιώκει να ικανοποιήσει η ανάγνωση, η μετάφραση και η παράσταση. Είναι δηλαδή διαβήματα που αποσκοπούν στην αποξένωση του γράμματος του κειμένου από τον εαυτό του, χάριν της οικειοποιητικής λειτουργίας του πνεύματος. H μετάφραση και η παράσταση είναι η επιβεβαίωση της πληθυντικής διάστασης του κόσμου, χάρη στην οποία μπορεί να ανανεώνεται επ’ άπειρον η αναγκαιότητα του νοήματος, δηλαδή η ζήτησή του, και να ανατροφοδοτείται ο ερμηνευτικός πολιτισμός», υπογράμμισε ο Βασίλης Παπαβασιλείου.
Ο Δ. Μαρωνίτης είπε ότι «κατέληξα μεταφραστής και ίσως είναι ο τιμιότερος τίτλος που θα μπορούσα να δώσω στον εαυτό μου». Και παρέπεμψε στη φράση του Στάινερ ότι «η μεταξύ μας συνεννόηση είναι μια μεταφραστική δουλειά». Οσο για τη θεατρική μετάφραση -που «προκλητικά περιφρονείται από τη θεατρική κριτική»- «δείχνει και συστήνει ένα πρωτότυπο κείμενο, αποτελώντας μια μέθοδο διέγερσης. H πρώτη μετάφραση ενός κειμένου παράγει δύο ακόμα μεταφράσεις: εκείνη του σκηνοθέτη και εκείνη του ηθοποιού».
Ενδογλωσσική μετάφραση
Τελειώνοντας ο Δ. Μαρωνίτης την παρέμβασή του επανέφερε ένα θέμα το οποίο έχει και άλλες φορές θίξει: την παραγνώριση της ενδογλωσσικής μετάφρασης, τη διαδικασία, δηλαδή, μεταφοράς κειμένων από την αρχαία στη νέα γλώσσα. Σαν αντίδραση, ο M. Μητρούσης, σε συνεννόηση με τον Δ. Μαρωνίτη, παραχωρεί το «Χυτήριο» για οκτώ Δευτέρες, αρχής γενομένης από την 21η Φεβρουαρίου, για τη σκηνική ανάγνωση της «Οδύσσειας» στην πρόσφατη μετάφρασή της που υπογράφει ο Δ. Μαρωνίτης. O καθηγητής και μεταφραστής θα αυτοσκηνοθετείται ανάλογα με το πρόσωπο που «πρωταγωνιστεί» σε κάθε ραψωδία. H συνδρομή για όλες τις παραστάσεις – αναγνώσεις θα είναι μόνο 15 ευρώ (πληροφορίες στο τηλέφωνο 210-34.12.313)
«Στόχος είναι να ακουστεί επιτέλους όλο το έργο» λέει ο M. Μητρούσης στην «K». Οι παραστάσεις θα ηχογραφηθούν και θα οπτικοποιηθούν.