Τρίτη χρονιά φέτος, που στον αρχαιολογικό χώρο της Κορίνθου θα παρουσιαστεί όπερα σε πανελλήνια πρώτη. Ο λόγος για την «Αριάδνη στην Κρήτη» του Χέντελ, που στη συνέχεια θα ηχογραφηθεί παγκοσμίως για πρώτη φορά. Τη γιορτή αυτή της μουσικής, όπως λέει χαρακτηριστικά η σκηνοθέτις της παράστασης Νικαίτη Κοντούρη, στήνουν ακόμα μία φορά ο Γιώργος Πέτρου, που διευθύνει την Ορχήστρα Πατρών σε όργανα εποχής και η Μαίρη-Ελεν Νέζη, που θα ερμηνεύσει το ρόλο του Θησέα, γραμμένο για τον διάσημο καστράτο Καρεστίνι. Πέτρου και Κοντούρη δίνουν τις συντεταγμένες.
– Με ποιο κριτήριο επιλέξατε την «Αριάδνη στην Κρήτη»;
Γιώργος Πέτρου: Οπως και στον «Ορέστη», πριν από δύο χρόνια, έτσι και φέτος θα ακολουθήσει ηχογράφηση της παραγωγής για τη γερμανική εταιρεία mdg. Η ηχογράφηση της «Αριάδνης» θα αποτελέσει παγκόσμια πρώτη εμπορική καταγραφή.
– Εφέτος, η Ορχήστρα Πατρών παίζει σε όργανα εποχής. Τί ακριβώς εννοούμε;
Γ.Π.: Οταν πριν από αρκετές δεκαετίες ξεκίνησε η κίνηση αναγέννησης της παλαιάς μουσικής, επιδίωκαν να παίζουν τα έργα σε αυθεντικά όργανα ή ακριβή αντίγραφα. Στην πορεία φάνηκε ότι και κατά τον 18ο αιώνα από χώρα σε χώρα διέφερε τόσο η κατασκευή των οργάνων όσο και το κούρδισμα. Ετσι, σήμερα μιλούμε για όργανα εποχής: δεν ενδιαφέρει πια αυτό καθαυτό το όργανο, αλλά το ηχητικό και αισθητικό αποτέλεσμα που μπορούμε να επιτύχουμε. Σε ό,τι αφορά τα έγχορδα, σημασία έχουν κατ’ αρχήν οι εντέρινες χορδές σε αντιδιαστολή προς τις μεταλλικές ή τις περλόν. Δίνουν τελείως διαφορετικό ήχο και έχουν άλλες δυνατότητες. Επίσης σημασία έχουν τα δοξάρια, με τα οποία, λόγω διαφορετικής κατασκευής, γίνονται ορισμένα πράγματα που ταλαιπωρούν τα σύγχρονα όργανα. Ως προς τα πνευστά, οι μουσικοί έχουν αγοράσει αντίγραφα οργάνων εποχής: μπαρόκ φαγκότο, μπαρόκ κόρνα κ.λπ.
Ενθάρρυνση χρειάζεται
– Ποιος δίδαξε στους μουσικούς την τεχνική και την αισθητική των οργάνων;
Γ.Π.: Το βασικό είναι να ξέρουν οι μουσικοί τι θέλουν από το όργανο. Βεβαίως συμβουλεύτηκαν τους δασκάλους τους, αλλά ούτως ή άλλως η ουσία βρίσκεται σε δέκα θεμελιώδη πράγματα. Στις μέρες μας θα έπρεπε να είναι αυτονόητο οι μουσικοί να είναι εξοικειωμένοι και με σύγχρονα και με όργανα εποχής. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί σπουδαίοι σολίστες, όπως η Μούλοβα και ο Βενγκέροφ, παίζουν πια και τα δύο και ότι οι περισσότεροι μουσικοί που συμμετέχουν σε σύνολα οργάνων εποχής, συμμετέχουν επίσης σε σύγχρονες ορχήστρες. Επειτα, αυτή η μουσική και αυτός ο τρόπος ερμηνείας βοηθούν να επαναπροσδιορίσει κανείς όλο το υπόλοιπο ρεπερτόριο: τους «Γάμους του Φίγκαρο», τον «Κουρέα της Σεβίλλης», τη «Νόρμα»…
– Η ηχογράφηση θα γίνει με την ίδια ορχήστρα;
Γ.Π.: Ναι. Μετά την πολύ καλή πορεία του «Ορέστη» θεώρησα ότι η ηχογράφηση της «Αριάδνης» έπρεπε να είναι γίνει αποκλειστικά με Ελληνες μουσικούς. Οταν η δισκογραφική εταιρεία BIS άρχισε να ηχογραφεί τα έργα του Μπαχ με Ιάπωνες, γελούσε όλη η Ευρώπη. Σήμερα, ακούγοντας το αποτέλεσμα, δεν γελά κανείς. Για τον «Ορέστη» πολλοί ξένοι κριτικοί ήσαν επιφυλακτικοί, διότι δεν γνώριζαν κανέναν από τους συντελεστές, που επιπλέον ήσαν Ελληνες χωρίς παράδοση στον χώρο. Ομως, όταν άκουσαν την ηχογράφηση τους άρεσε και έγραψαν ενθαρρυντικά. Αυτό νομίζω ότι χρειαζόμαστε όλοι μας.
– Υπάρχουν σκέψεις για συνέχεια;
Γ.Π.: Δεν θεωρούμε τους εαυτούς μας πιο ειδικούς στο μπαρόκ απ’ ό,τι στη ρομαντική μουσική. Ασχολούμαστε με αυτό διότι υπό αυτές τις πολύ δύσκολες συνθήκες δεν μπορεί κανείς να ανεβάσει μία πολυδάπανη όπερα του Βέρντι. Τα πιο περιορισμένα μέσα που διαθέτουμε μάς στρέφουν προς το μπαρόκ ρεπερτόριο. Αν συνεχίσουμε και του χρόνου, θα πρέπει να παρουσιάσουμε κάτι τελείως διαφορετικό.
Σώματα διαμορφώνουν χώρο
– Πόσο προσδιορίζει ο αρχαιολογικός χώρος την αισθητική του θεάματος;
Νικαίτη Κοντούρη: Πάρα πολύ και από κάθε άποψη. Οχι μόνον όσον αφορά την όψη αλλά και όσον αφορά την ουσία. Στον ανοιχτό χώρο έχει κανείς να παλέψει με τη φύση. Στην Κόρινθο έχουμε ένα φυσικό χώρο και ένα καταπληκτικό και ισχυρό «φυσικό» σκηνικό: τα απομεινάρια του ναού της Οκταβίας. Πρόθεσή μας είναι να ακολουθήσουμε με κατά το δυνατόν λιτό τρόπο την εξέλιξη της ιστορίας και να διαφανούν οι ισχυροί χαρακτήρες του έργου. Τα ανθρώπινα σώματα διαμορφώνουν τον χώρο όποτε χρειαστεί, και βοηθούν στην εναλλαγή των σκηνών. Σε αυτό συμβάλλουν εκτός από τους σολίστες οι κοπέλες της χορωδίας. Βέβαια, στηριζόμαστε πάρα πολύ και στους φωτισμούς, που βοηθούν στη δραματική ανέλιξη του έργου. Σημαντική είναι ακόμα η συνεργασία με μία έμπειρη χορογράφο.
– Η όψη της παράστασης ποια θα είναι;
Ν.Κ.: Θα έχει ιστορική αναφορά, αλλά η όψη θα είναι σύγχρονη. Η ιδέα είναι η εξής: στον αρχαιολογικό χώρο εισβάλλουν οι τραγουδιστές σαν τουρίστες. Πριν αρχίσει η μουσική, οι άνθρωποι αυτοί αφαιρούν κάποια σημερινά στοιχεία των ρούχων τους και σταδιακά ενδύονται τα στοιχεία των κοστουμιών που θα τους διαφοροποιήσουν σαν χαρακτήρες. Με αυτό το «θέατρο στο θέατρο» προσπαθούμε να δημιουργήσουμε κάτι απρόοπτο. Στο τέλος, αφού παίξουμε και τραγουδήσουμε το έργο, παίρνουμε ορισμένα από τα στοιχεία που μας χαρακτήρισαν, φεύγουμε και συνεχίζουμε το ταξίδι μας σε έναν άλλο αρχαιολογικό χώρο.
Η ταυτότητα της εκδήλωσης
Οι δύο παραστάσεις της «Αριάδνης στην Κρήτη» θα δοθούν στις 15 και 17 Ιουλίου στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Κορίνθου στις 21.00. Τους ρόλους θα ερμηνεύσουν οι Μ. Κατσούλη, Μ.-Ε. Νέζη, Ειρ. Καράγιαννη, Μ. Παπαρίζου, Π. Μαγουλάς και Θ. Μπάκα. Το φωνητικό σύνολο Opus Femina υπό την διεύθυνση της Φ. Παπαγιαννοπούλου και την Ορχήστρα Πατρών σε όργανα εποχής διευθύνει ο Γ. Πέτρου. Τη σκηνοθεσία υπογράφει η Ν. Κοντούρη, σκηνικά και κοστούμια είναι του Γ. Πάτσα, η χορογραφία της Μ. Νέστορα και οι φωτισμοί του Α. Παναγιωτόπουλου. Η παράσταση πραγματοποιείται με τη στήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κορινθίας, της ΔΕΠΑ Πατρών και του υπουργείου Πολιτισμού. Χορηγοί είναι η «Λαρσινός Α.Ε.» και η «Εγνατία Finance».