Συχνά οι δυσκολίες που δημιουργούν σε μια κατοικημένη περιοχή οι ανασκαφές, προκαλούν τη δυσφορία των κατοίκων, οι οποίοι σπανίως ενημερώνονται για το αποτέλεσμα της ταλαιπωρίας τους.
Οι κάτοικοι της σημερινής Βάρης – Βάρκιζας μπορούν να είναι ευχαριστημένοι. H περιοχή τους ταυτίζεται μ’ έναν από τους 120 -από άλλους 179- αρχαίους αττικούς δήμους, του Αναγυρούντος. H έκρηξη των ανασκαφών σε οικόπεδα και δημόσια ή δημοτικά έργα οφείλεται στην ένταξη πολλών περιοχών στον πολεοδομικό ιστό της Βάρης. Τα στοιχεία λοιπόν που προέκυψαν από τα εκατοντάδες ευρήματα αποκαλύπτουν, όπως υπογραμμίζει η αρχαιολόγος Μαρία Σούτου, ότι «ήταν ένας από τους σημαντικούς δήμους του αθηναϊκού κράτους με διάρκεια ζωής και παρουσίας από τα προϊστορικά χρόνια έως σήμερα».
Το όνομα του δήμου οφείλεται στο δύσοσμο φυτό Ανάγυρος, το οποίο ταυτίζεται με το φλόμο. «Στον Αριστοφάνη στα fragmenta αναφέρεται: μη κινείν τον Ανάγυρον λόγω της εκπεμπόμενης δυσωδίας».
Οι σωστικές ανασκαφές αποκάλυψαν στοιχεία κατοίκησης από την τρίτη χιλιετία όπως δείχνουν τα κινητά ευρήματα (κυρίως σπασμένα αγγεία) ενώ από τις εγκαταστάσεις μυκηναϊκών χρόνων διασώζονται αγγεία, ειδώλια, τριβεία, σφονδύλια κ.ά.
Η γεωμετρική περίοδος εκπροσωπείται στον δήμο Αναγυρούντος με τάφους και κτερίσματα αλλά και οικιστικά στοιχεία.
«Το σύγχρονο όνομα Βάρη έχει αρβανίτικη ρίζα Var σύμφωνα με τον Maun που συνέταξε το Αλβανικό λεξικό σημαίνει τάφος, μνήμα. Οταν το 1348, σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, έγινε ο πρώτος εποικισμός των αρβανίτικων φυλών στην Αττική, ομάδες του πληθυσμού εγκαταστάθηκαν στα μεσόγεια και άλλες διεκπεραιώθηκαν στα νησιά του Αργοσαρωνικού. Εύκολα συμπεραίνουμε ότι το όνομα δόθηκε λόγω του αριθμού των ταφικών μνημείων και των τάφων στη Βάρη, που παρά τη σύλησή τους στα κατοπινά χρόνια, προσφέρουν πεδίο έρευνας στα δημογραφικά στοιχεία του Αναγυρούντος».
Στα αρχαϊκά και κλασικά χρόνια από τον 7ο-3ο αι. π. χ., σημειώνει η ανασκαφέας, το κέντρο του δήμου που εξυπηρετούσε τις θρησκευτικές και λατρευτικές ανάγκες ήταν ο λόφος της Λαθούριζας ή Λαθουρέσσας». Εκεί έχουν ανασκαφεί 25 μικρές οικίες, ιερό και βωμός με ευρήματα όπως πήλινα ειδώλια, πόρπες, σκουλαρίκια (7ος – 5ος αι. π. X.). O λόφος ήταν ιδανικός για τον έλεγχο της περιοχής στο θαλάσσιο χώρο από επικείμενους κινδύνους. Περιμετρικά βρέθηκαν θεμέλια κατοικιών ενώ διάσπαρτο αρχαίο υλικό εντοπίζεται και στις αυλές των παλιών σπιτιών της Βάρης αλλά και σπόνδυλοι κιόνων, βάθρα, εντοιχισμένα όπως στο ναό των Αγίων Πάντων στο σύγχρονο νεκροταφείο της περιοχής.
Από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία που αποκαλύφθηκε στη θέση Ασύρματος ήταν χώρος περιβαλλόμενος από τοίχους με είσοδο στην ανατολική πλευρά. Κατά την εκτίμηση της αρχαιολόγου Μαρίας Σούτου είχε χρήση αγοράς και έκθεσης προϊόντων, αγοράς συναθροίσεων των πολιτών και ίσως χώρος άσκησης για τους νέους Αναγυρασίους.
Στα δύσκολα χρόνια του Βυζαντίου η περιοχή υπέστη επιθέσεις και ειρηνικές διεισδύσεις σλαβόφωνων πληθυσμών και Αρναουτών δηλαδή Αλβανών Χριστιανών, οι οποίοι αφορμοιώθηκαν με τον ντόπιο πληθυσμό.
Ακόμη και ο λήσταρχος Νταβέλης κατέβαινε στην περιοχή για λόγους επισιτιστικούς (άκμαζε η κτηνοτροφία), ενώ άριστα δείγματα οχυρωματικής θεωρούνται τα πολυβολεία από την περίοδο του B΄ Παγκομσίου Πολέμου. Μη ξεχνάμε επίσης ότι «στο κτήμα Κανελλόπουλου υπογράφτηκε η συνθήκη της Βάρκιζας το 1945 και το 1952 επετράπη η ελεύθερη δίοδος των Βαριωτών και άλλων πολιτών από τη σύγχρονη λεωφόρο Βάρης, όπου μέχρι τότε πλήρωναν τέλος εισόδου».