Ντοκιμαντέρ
Σκηνοθεσία: Χούμπερτ Σάουπερ
Με τη φράση «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό» θα μπορούσαμε να περιγράψουμε σχηματικά τον «Εφιάλτη του Δαρβίνου». Πρόκειται για ένα σπάνιο ντοκιμαντέρ που με διαλεκτικό τρόπο περνάει από το φαίνεσθαι στο είναι των πραγμάτων. O σκηνοθέτης του, ο Αυστριακός Χούμπερτ Σάουπερ, εστιάζει την προσοχή του σε μια κουκκίδα του παγκόσμιου χάρτη και αρχίζει να χειρουργεί ένα κύτταρο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας με τη μέθοδο της διαλεκτικής αντιπαράθεσης των αντιθέτων για να δείξει τον εφιάλτη που μόλις περιγράψαμε σαν σλόγκαν.
Να πάρουμε τα πράγματα με την -ιστορική- σειρά τους. Τη δεκαετία του 1960 οι επιστήμονες έβαλαν ένα είδος πέρκας στη λίμνη Βικτώρια, σε μια περιοχή εντός των συνόρων της Τανζανίας, κάνοντας ένα πείραμα. H πέρκα, όχι μόνο επικράτησε των αυτόχθονων ειδών στο οικοσύστημα, αλλά κατάπιε την τροφική αλυσίδα και έγινε ο φόβος και ο τρόμος της λίμνης. O πληθυσμός της πολλαπλασιάστηκε γρήγορα και αποτέλεσε το θεμέλιο της οικονομίας που αναπτύχθηκε στις όχθες της λίμνης.
Ο Σάουπερ ξεκινάει από την «προϊστορία» και το οικολογικό έγκλημα που βρίσκεται στην αφετηρία της εξέλιξης της λίμνης σε σύγχρονο κέντρο παραγωγής και μεταποίησης της πέρκας (καθημερινά εξάγονται τεράστιες ποσότητες τυποποιημένου φιλέτου στην Ευρώπη) και στη συνέχεια αποκαλύπτει ένα κοινωνικό, πολιτικό και στρατιωτικό έγκλημα – απόρροια της παγκοσμιοποίησης και της νέας τάξης πραγμάτων. H μέθοδός του αντιπαραθέτει συνεχώς το άσπρο και το μαύρο (Ευρωπαίος – Αφρικανός, ο πολιτισμός της «κατανάλωσης» – η υπανάπτυξη και η φτώχεια). Συζητά με ντόπιους (πόρνες, εργάτες και παράγοντες της βιομηχανίας) και τους φέρνει σε «διάλογο» (όταν μοντάρει τις εικόνες) με τους Ρώσους πιλότους, οι οποίοι έρχονται στην Αφρική μεταφέροντας λαθραία όπλα και επιστρέφουν στην Ευρώπη κουβαλώντας το νόμιμο φορτίο της πέρκας. Το συμπέρασμά του συνοψίζεται στη φράση ενός Αφρικανού πρώην μισθοφόρου: «Εξάγουμε τροφή και εισάγουμε πόλεμο, ο οποίος είναι μια σίγουρη και καλοπληρωμένη εργασία για μας». «Θα μπορούσα να γυρίσω την ίδια ταινία στη Σιέρα Λεόνε, με τη μόνη διαφορά ότι τα ψάρια θα ήταν διαμάντια», λέει ο Χούμπερτ Σάουπερ.