ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Οlivier Rolin
Χάρτινη τίγρη
μετ. Αννα Τσέα
εκδ. Αγρα, σελ. 312 – 18 ευρώ
Ενας άντρας αφηγείται στην κόρη του καλύτερού του φίλου, που έχει πεθάνει, την ιστορία της νεότητάς τους, στη σχεδόν μυθική εποχή του τέλους της δεκαετίας του ’60 -όταν το Ιντερνετ δεν υπήρχε, ούτε υπήρχαν κινητά, καλωδιακή τηλεόραση ή γουόκμαν. Οι στοές του Μπαλτάρ άνοιγαν τις ομπρέλες τους πάνω από την κοιλιά του Παρισιού, η τηλεόραση ήταν ασπρόμαυρη, ο Πομπιντού ετοιμαζόταν να διαδεχθεί τον στρατηγό Ντε Γκωλ, στο Βιετνάμ ο πόλεμος του λαού εξουδετέρωνε την αμερικανική ισχύ, οι ιμπεριαλιστές ήταν χάρτινες τίγρεις, η Κίνα κόκκινη εις τους αιώνας των αιώνων και ο Τσε ο σπουδαιότερος νεκρός. Σε αυτήν την ιστορία υπάρχει μπόλικο γκροτέσκο αλλά και γνήσια ποίηση, ενώ η βλακεία συνυπάρχει με τον ρομαντισμό. Η αφήγηση εκτυλίσσεται νύχτα μέσα σε ένα αυτοκίνητο που γυρίζει ακούραστα στον περιφερειακό του Παρισιού σαν ένα διαστημόπλοιο-δορυφόρος.
Πιτιγκρίλι
Κοκαΐνα
μετ. Χρύσα Κακατσάκη
εκδ. Ελληνικά Γράμματα, σελ. 360 – 14,90 ευρώ
Υστερα από μια ερωτική απογοήτευση, ο Τίτο Αρνάουντι εγκαταλείπει τις σπουδές του στην Ιταλία και εγκαθίσταται στο Παρίσι. Εξοικειώνεται με τους κοσμικούς κύκλους της γαλλικής πρωτεύουσας, ερωτεύεται και εθίζεται στην κοκαΐνη. Μεσοπολεμικός Ιταλός συγγραφέας, ο Πιτιγκρίλι έγραψε έργα από αυτά που διαβάζονταν κρυφά στην εποχή του και ερέθιζαν τη μικροαστική σεμνοτυφία. Ο Ουμπέρτο Εκο, που μας εισάγει στο μυθιστόρημα με το κείμενο «Ο συγγραφέας που έκανε τη μαμά να κοκκινίζει», ανέσυρε τον Πιτιγκρίλι από την αφάνεια στην οποία είχε περιπέσει για λόγους πολιτικούς και θρησκευτικούς. Ο Πιτιγκρίλι υπήρξε, όπως υπογραμμίζει, «συγγραφέας ευχάριστος, πνευματώδης, γρήγορος, ακαριαίος» και η «Κοκαΐνα» (1921) ένα από τα «ανήθικα» έργα του που τον κατέταξαν στους κυνικούς, καταραμένους και έκφυλους.
ΔΟΚΙΜΙΟ
Μίλαν Κούντερα
Ο πέπλος
μετ. Γιάννης Η. Χάρης
εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 202
«Μπροστά από τον κόσμο έπεφτε ένας μαγικός πέπλος υφασμένος από θρύλους». Ο Θερβάντες έστειλε ταξίδι τον Δον Κιχώτη και έσκισε τον πέπλο. Ο κόσμος ξανοίχτηκε μπροστά στον περιπλανώμενο ιππότη σε όλη την κωμική του γύμνια της πρόζας του». Σκίζοντας τον «πέπλο της προερμηνείας», με τα στερεότυπα και τα ετοιμοπαράδοτα ερμηνευτικά σχήματα, ο Θερβάντες εγκαινίασε την ιστορία της τέχνης του μυθιστορήματος, μιας τέχνης αυτόνομης με τη δική της αυτόνομη ιστορία. Από τον Ραμπελαί ώς τον Φώκνερ και τον Τζόυς, από τον Φλωμπέρ ώς τον Κάφκα, τον Μούζιλ, τον Μπροχ και τον Γκόμπροβιτς, ο Μίλαν Κούντερα παρακολουθεί την ιστορία του μυθιστορήματος και μέσα από αυτήν δίνει τη δική του ποιητική του μυθιστορήματος. Η ηθική του ουσιώδους στην τέχνη, ο δεσποτισμός του αγγλικού «στόρι» και «η καταχρηστική εξουσία του μοναδικού αφηγητή», η έννοια του τραγικού, η διασκευή των έργων της λογοτεχνίας για τον κινηματογράφο και το θέατρο, και ο πολιτικός εκσυγχρονισμός της αρχαίας τραγωδίας συναντιούνται με προσφιλή μοτίβα του συγγραφέα του γέλιου και της λήθης.
ΠΟΙΗΣΗ
Κωνσταντίνος Σοφοκλέους
Μοιρολόι
εκδ. Εριφύλη, σελ. 47
Σαν φιγούρα αρχαίας τραγωδίας, ντυμένη στα μαύρα τον περισσότερο καιρό, η μάνα του ποιητή τραβά την ανηφόρα της ζωής με το μειλίχιο πικραμένο της χαμόγελο. Η ασκητική μορφή της ακαταπόνητης αυτής εργάτριας αποτελεί τον στυλοβάτη ολόκληρης της οικογένειας, πάντοτε δουλεύοντας ασταμάτητα στο χωράφι και στο σπίτι. Εντελώς απρόσμενα, το θανατικό θα χτυπήσει και πάλι το σπιτικό της όταν θα πάρει μακριά τον αγαπημένο αδελφό της. Το αναπάντεχο αυτό συμβάν θα εμπνεύσει στον ποιητή ένα μακρύ μοιρολόι το οποίο αντλεί τα πλούσια κοιτάσματά του από την πολύτιμη ελληνική δημώδη παράδοση.
ΜΕΛΕΤΗ
Μαρίτα Παπαρούση
Σε αναζήτηση της σημασίας
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 256 – 16 ευρώ
Από το «Πατούχας» και την «Πρώτη αγάπη» του Ι. Κονδυλάκη, ώς την «Ερόικα» του Κοσμά Πολίτη, την «Αλληλογραφία» του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, το «Κήπος των πριγκίπων» του Νίκου Μπακόλα, την «Πολιορκία» του Αλέξανδρου Κοτζιά και τη «Μικρά Αγγλία» της Ιωάννας Καρυστιάνη, η μελέτη αυτή διερευνά την αφήγηση και τις τεχνικές της, τη «χρονικότητα» και την «ιστορικότητα» των κειμένων, τα ιστορικά, κοινωνικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα μέσα στα οποία δημιουργήθηκαν.
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Stephen Little
«… οι ισμοί στην τέχνη»
μετ. Αθανάσιος Κατσικερός
εκδ. Σαββάλας, σελ. 159
Πρόκειται για έναν εύχρηστο οδηγό ο οποίος ξεκινά από τα καλλιτεχνικά ρεύματα της Αναγέννησης και φθάνει μέχρι τις μοντέρνες τεχνικές του φορμαλισμού και του μινιμαλισμού. Απευθύνεται στους λάτρεις των μουσείων και των αιθουσών τέχνης που ενδιαφέρονται για τα εικαστικά χωρίς κατ’ ανάγκην να διαθέτουν εξειδικευμένες γνώσεις. Για κάθε ρεύμα υπάρχει μια σύντομη εισαγωγή η οποία αναφέρεται στα ιστορικά στοιχεία της εποχής κατά την οποία το ρεύμα πρωτοεμφανίστηκε, όπως επίσης και στις συζητήσεις και διαμάχες για τη χρησιμότητά του. Παρουσιάζονται κατόπιν οι πιο σημαντικοί καλλιτέχνες του ρεύματος και τα πλέον χαρακτηριστικά από τα έργα της περιόδου, σχετικές λέξεις-κλειδιά και φωτογραφίες με τους σχετικούς πίνακες.
ΜΟΥΣΙΚΗ
Solomon Volkov
Σοστακόβιτς και Στάλιν
μετ. Λέανδρος Πολενάκης
εκδ. Κέδρος, σελ. 384 – 18 ευρώ
Ο κορυφαίος Ρώσος συνθέτης Ντιμίτρι Σοστακόβιτς (1906 – 1975) κατείχε ίσως καλύτερα από κάθε άλλον τη σκληρή τέχνη της επιβίωσης. Κι αυτό γιατί η εκστρατεία εναντίον του ξεκινούσε από ψηλά, από τον ίδιο τον Στάλιν. Ο Σοστακόβιτς καταγγέλθηκε ως «αντιλαϊκός μουσικός», οι συνθέσεις του θεωρήθηκαν ως ένα «σκόπιμα δυσαρμονικό ανακάτωμα ήχων» και για πολλά χρόνια ο ίδιος και η οικογένειά του ζούσαν με τον διαρκή φόβο ότι θα συλληφθούν ή θα εξοριστούν. Ο Ρώσος μουσικολόγος Σόλομον Βολκόφ, ο οποίος είχε την τύχη να συνεργαστεί με τον μεγάλο μουσικό για τη συγγραφή της βιογραφίας του, δίνει σήμερα την πληρέστερη περιγραφή για τις διώξεις τις οποίες υπέστη ο συνθέτης. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τον Σοστακόβιτς συνεχιστή της ρωσικής παράδοσης του «γιουροντίβι» που είχαν εγκαινιάσει ο Πούσκιν και ο Μουσόργκσκι, του καλλιτέχνη δηλαδή που ορθώνει το ανάστημά του στον τσάρο. Και κάνει την υπόθεση ότι ο ίδιος ο Στάλιν ήταν εκείνος που έγραψε ή υπαγόρευσε το 1936 το άρθρο της «Πράβδα» «Θολούρα αντί για μουσική».
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ
Η ελληνική λογοτεχνία
Από τον Ομηρο έως τις μέρες μας
Εκδοτική Αθηνών, σελ. 209
Το βιβλίο είναι ένα ιστορικό δοκίμιο και παράλληλα ένα εύχρηστο εργαλείο έρευνας καθώς περιέχει ολόκληρη την ελληνική λογοτεχνική παραγωγή ανά τους αιώνες. Από τα έξι κεφάλαια του βιβλίου, ο Φάνης Κακριδής έγραψε για την αρχαία λογοτεχνία, ο Βλάσιος Φειδάς για τη βυζαντινή, ο Αθανάσιος Καραθανάσης για την εποχή της Τουρκοκρατίας, ο Γιάννης Μαυρομάτης για την κρητική λογοτεχνία κατά την Ενετοκρατία, η Βίκυ Πάτσιου για τη λογοτεχνία του 19ου αιώνα και ο Αλέξης Ζήρας για τη λογοτεχνία του 20ού. Στο τέλος υπάρχει ένα κατατοπιστικό ευρετήριο προσώπων και έργων. Τα κείμενα είχαν εκδοθεί για πρώτη φορά ως μέρος του εξαντλημένου τόμου της «Παγκόσμιας Λογοτεχνίας» της Εκπαιδευτικής Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας της Εκδοτικής Αθηνών.
ΠΑΙΔΙΚΟ
Σοφία Μαντουβάλου
Οι φορεσιές του φεγγαριού
εικ. Αντρέας Καράμπελας
εκδ. Κέδρος, σελ. 56 – 15 ευρώ
Για να μην τα πάρει ο ύπνος, τα αστέρια το βράδυ λένε το ένα στο άλλο παραμύθια. Οποιο αστέρι κοιμάται, πέφτει στη γη. Η μικρή Ειρήνη έχει ζήσει μαζί τους ωραία παραμύθια. Σε ένα από αυτά γνώρισε το νεογέννητο φεγγάρι και το αγάπησε με την πρώτη ματιά. Το νοιάστηκε και αποφάσισε να του φτιάξει μια όμορφη φορεσιά για να μην κρυώνει στην απέραντη αγκαλιά της νύχτας. Γιατί όμως αναγκάστηκε η Ειρήνη να φτιάξει τέσσερις φορεσιές; Πήρε λάθος μέτρα με τη μεζούρα των αστεριών ή μήπως μεγάλωσε το φεγγάρι;
Ιούλιος Βερν
Ο δεκαπενταετής πλοίαρχος
μετ. Κώστας Κυριαζής
εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 503 – 16 ευρώ
Το ιστιοφόρο Πίλγκριμ πλέει προς την Αμερική. Επιβάτες του είναι η κυρία Γουέλντον με τον μικρό της γιο Τζακ, ο εξάδελφος Βενέδικτος και μερικοί Αμερικανοί μαύροι. Ολα βαίνουν καλώς μέχρι που το πλοίο θα κάνει τη μοιραία του συνάντηση με μια φάλαινα. Οταν ο πλοίαρχος Χαλ και το πλήρωμά του θα εξαφανιστούν στα απροσμέτρητα βάθη του ωκεανού, ο δεκαπενταετής δόκιμος Ντικ Σαντ θα ενηλικιωθεί πρόωρα: Θα πάρει το τιμόνι και ενώ νομίζει ότι ακολουθεί ορθή πορεία πλεύσης, θα καταλήξει μυστηριωδώς με τους συντρόφους του στη Μαύρη Αφρική. Εκεί, κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, θα βρεθεί αντιμέτωπος με αδίστακτους δουλεμπόρους. Η εικονογράφηση του κλασικού μυθιστορήματος του Ιουλίου Βερν είναι της Μυρτώς Δεληβοριά. Ιδρυτής του λογοτεχνικού είδους της επιστημονικής φαντασίας, ο Ιούλιος Βερν υπήρξε ένα είδος προφητικού συγγραφέα καθώς φαντάστηκε και περιέγραψε πλήθος από τις μηχανές οι οποίες ανακαλύφθησαν αργότερα, όπως το ελικόπτερο, το υποβρύχιο, ο ομιλών κινηματογράφος, η τηλεόραση, διάφορα σύγχρονα όπλα, οι πύραυλοι. Το 2005 γιορτάστηκαν τα εκατό χρόνια από τον θάνατό του.