Ειρήνη Μαντά: «Το δαιμόνιο της γραφής – Genius Scribendi». Πρόλογος Ανθίππη Φιαμού. Εκδόσεις ETRA, Π. Φάληρο 2005, σελ. 313.
H «πραγματική» ζωή του συγγραφέα που διαθέτει την «όραση» είναι ο «μυθικός» κόσμος που ενυπάρχει στο εσωτερικό του άδυτο – αντανάκλαση πιθανώς του ανεξερεύνητου άγνωστου κόσμου απ’ τον οποίο κατάγεται. Υπό αυτήν την έννοια τον «αντιγράφει» και τον παραδίνει στο έκθαμβο κοινό με εντυπωσιακούς μύθους και σύμβολα. Το «μήνυμα» που υποκρύπτεται στο βάθος τους, με όλες τις ερεθιστικές συμπαραδηλώσεις του, ανιχνεύεται κυρίως στους συγγραφείς φαντασίας, τους μόνους που μοιάζει να «επικοινωνούν» με το «άλλο σύμπαν». Ενας εξ αυτών -από τους πιο ενδιαφέροντες του είδους- είναι ο Αμερικανός Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ (1880-1937).
Μέσω λίγων διηγημάτων και δύο μικρών μυθιστορημάτων που άφησε, συνέστησε στον έκπληκτο αναγνώστη του υπερκόσμιες, εξωγήινες οντότητες που κάποτε κυριάρχησαν στη Γη, στη συνέχεια εκδιώχθηκαν και με τη βοήθεια πιστών υπηκόων τους που άφησαν πίσω τους, προετοιμάζουν τη νέα θριαμβευτική επιστροφή τους. «H Μυθολογία Κθούλου», όπως ονομάστηκε η ευρηματική του σύλληψη, βάση της οποίας είναι οι διάφορες μυθολογίες του κόσμου, κυρίως η αιγυπτιακή και η εβραϊκή, είναι η λογοτεχνική-φιλοσοφική ταυτότητα του προβληματικού αυτού συγγραφέα, η σύντομη ζωή του οποίου υπήρξε ιδιαιτέρως «γκρίζα». H θλιβερή παιδική του ηλικία με γονείς που κατέληξαν σε ψυχιατρείο, η άχρωμη εφηβεία του κοντά σε δύο μάλλον αυταρχικές θείες, ο αποτυχημένος γάμος του και η μη αναγνώρισή του ως συγγραφέα, συνθέτουν τον αδιέξοδο κύκλο στο άνυδρο εσωτερικό του οποίου καταδικάστηκε να «ζήσει».
Υλικά της φαντασίας
Αυτήν την «αποτυχημένη» ζωή μεταπλάθει με τα υλικά της φαντασίας η πρωτοεμφανιζόμενη Ειρήνη Μαντά, κύριο αφηγηματικό πρόσωπο στο έργο της οποίας είναι η Σόνια Γκριν, η σύζυγος του Λάβκραφτ. Που σημαίνει ότι η «σκοτεινή» πλευρά του έγκλειστου στο Πρόβιντενς του Ρον Αϊλαντ συγγραφέα «φωτίζεται» από τη γυναικεία οπτική γωνία. Ως εκ τούτου, αν μεροληπτεί κατά διαστήματα υπέρ αυτής, που είναι μάλλον φυσικό επόμενο, αυτό οφείλεται στο εύρημά της, γεγονός που δικαιολογεί ώς ένα σημείο την αλλόκοτη συμπεριφορά του συζύγου της, όπως εξαντλητικά περιγράφεται στο μυθιστόρημα: O Λάβκραφτ ήταν υπηρέτης – δούλος των εξωγήινων όντων, που κάθε άλλο παρά πλάσματα της φαντασίας ήταν, τις περιπέτειες των οποίων του επέτρεπαν να περιγράφει – με το ανάλογο τίμημα, φυσικά.
Αληθοφάνεια
Η ρεαλιστική προσέγγιση της ιστορίας, που διεκπεραιώνεται με γλώσσα άμεση και ζωντανή, εξασφαλίζει την αληθοφάνεια του έργου, καθώς αυτό παραμένει μέσα στο εσωτερικό και εξωτερικό τοπίο της εποχής του ’30, παρόλο που ανά πάσα στιγμή υπονομεύεται από το φανταστικό στοιχείο, ενώ η πρωτοπρόσωπη και τριτοπρόσωπη αφήγηση συμβάλλουν στην ελκυστικότητα της ανάγνωσής του. H Ειρήνη Μαντά, βασισμένη σ’ ένα πλούσιο πραγματολογικό υλικό, οικοδομεί ένα εντυπωσιακό μυθιστόρημα φαντασίας, ο προβληματισμός του οποίου ξεπερνά τον εξιστορούμενο μύθο του, καθώς σχετίζεται με το μυστήριο της ύπαρξης και το αίνιγμα της (καλλιτεχνικής) δημιουργίας. Και ως πρώτο βήμα στον χώρο της λογοτεχνίας, αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον – και αισιόδοξο.