H έρευνα και η ανάλυση αρχαίου DNA από Ελληνες επιστήμονες απέδειξε πως βασική αιτία για τον λοιμό της αρχαίας Αθήνας (430 π.Χ. ώς 428 π.Χ.) που αποδεκάτισε τον πληθυσμό της πόλης, ήταν ο τυφοειδής πυρετός. Ομως τα συμπεράσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε από Ελληνες ερευνητές (υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών) είναι πως είτε επρόκειτο για μια μετάλλαξη του ιού είτε ότι υπήρχε κι άλλη αρρώστια την περίοδο εκείνη.
Κι αυτό γιατί τα συμπτώματα δεν ανταποκρίνονται ακριβώς σ’ εκείνα που περιγράφει ο Θουκυδίδης.
Οι συνθήκες συνωστισμού του πληθυσμού και των συνεπαγόμενων προβλημάτων στη δημόσια υγεία και στην ατομική υγιεινή των κατοίκων της πολιορκημένης Αθήνας του 430 π.Χ. πρέπει να ήταν δύσκολες ώστε να επιτρέψουν την εκδήλωση και μετά την εξάπλωση της θανατηφόρας επιδημίας.
Η ισχυρή κεφαλαλγία, ο πυρετός, το κοιλιακό άλγος, η διάρροια, τα εξανθήματα είναι πράγματι ορισμένα χαρακτηριστικά και της σύγχρονης μορφής του τυφοειδούς πυρετού, ωστόσο η θορυβώδης εμφάνιση της νόσου, η αμνησία του ασθενούς, η γρήγορη κατάληξη έπειτα από 7-9 ημέρες αλλά και η μεταφορά του στα ζώα, οδηγεί σε άλλα συμπεράσματα.
Οι επιστήμονες λένε πως ίσως υπάρχουν αλλαγές στο παθογόνο στέλεχος του ιού, ενώ δεν αποκλείουν την παρουσία άλλης νόσου. Οπως είπε ο δρ Μανώλης Παπαγρηγοράκης, η πιθανή γονιδιακή μεταβολή του προγονικού στελέχους θα είναι αντικείμενο μελλοντικής έρευνας, ενώ δεν απέκλεισε συνεργασία και με ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού.
Η επιστημονική τεκμηρίωση της αιτίας του λοιμού της Αθήνας εξασφαλίστηκε από υλικό αρχαιολογικής ανασκαφής της περιόδου 1994-95 που διενεργήθηκε στην περιοχή από την Γ΄ ΕΠΚΑ και την αρχαιολόγο Εφη Μπαζιοτοπούλου-Βαλαβάνη. Εκεί είχε αποκαλυφθεί ομαδικός τάφος περίπου 150 ατόμων, που όπως απεδείχθη δεν είχε μνημειακό χαρακτήρα, αφού τα σώματα των νεκρών βρέθηκαν στοιβαγμένα και σε θέσεις που υποδηλώνουν βιαστική ταφή χωρίς φροντίδα. H ομάδα που αποτελείται από τους: M. Παπαγρηγοράκη, Χρ. Γιαπιτζάκη (γενετιστής), Φίλιππο Συνοδινό (ορθοδοντικός) και η Εφη Μπαζιοτοπούλου (αρχαιολόγος) χρησιμοποίησαν δόντια από τρεις διαφορετικούς σκελετούς από τον ομαδικό τάφο του Κεραμεικού. Οπως έχει αποδειχθεί, τα δόντια διατηρούνται για πάρα πολλά χρόνια μετά θάνατον, κρατώντας μάλιστα το περιεχόμενό τους στεγανό και ανεπηρέαστο από εξωτερικές επιμολύνσεις. Οπως είπε προχθές στην ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ο δρ. M. Παπαγρηγοράκης, «αυτή η έρευνα ανοίγει ένα παραθυράκι σ’ ένα μυστικό που ήταν κρυμμένο 2.500 χρόνια, ενώ ο ορθοδοντικός Φίλιππος Συνοδινός υποστήριξε πως σήμερα στον Τρίτο Κόσμο εκδηλώνονται 50.000.000 νέα κρούσματα και 600.000 θάνατοι τον χρόνο.