Σε ένα πρατήριο άρτου, πλάι στην ταμειακή μηχανή, βρίσκεται μια στοίβα από φωτοτυπημένα χαρτάκια που καλούν τους αξιότιμους γείτονες να απολαύσουν την ταινία «Κώδικας ντα Βίντσι» στο σινεμά της γειτονιάς. Χειροποίητη πρόσκληση και ταυτόχρονα κραυγή όλων των παλιών κινηματογράφων: «Σβήνουμε, πεθαίνουμε, μη μας ξεχνάτε!»
Τα σινεμά του ’60 έγιναν «παραδοσιακά», έγιναν αντικείμενο νοσταλγίας, μουσειακά κομμάτια. Ωστόσο, δεν παραδίδονται αμαχητί στη λήθη. Κάθε σεζόν, δεκάδες Δεσποινίδες Ετών 39 και βάλε γυρεύουν χορηγό, ανακαινίζονται, εφοδιάζονται με σύστημα dolby, αλλάζουν καθίσματα, αγοράζουν μηχάνημα του εσπρέσο και του ποπκόρν, απαρνιούνται το σάμαλι και το κοκ, αλλά μάταια. Οι γαμπροί, οι πελάτες, τρέχουν στα βιλατζοχώρια, στις κοσμοπόλεις, στα στερ. Αλλοι κινηματογράφοι γίνονται μίνι μούλτιπλεξ, στα χνάρια του μίνι μάρκετ, σχίζονται στα δύο καθ’ ύψος ή κατά πλάτος: αίθουσα 1, αίθουσα 2, κοπιάστε!
Σήμερα κυριαρχούν τα εμπορικά, ψυχαγωγικά συγκροτήματα, η ολοκληρωμένη πρόταση κατανάλωσης και διασκέδασης. Ψωνίστε, πληρώστε, τελειώσατε. Εδώ δεν περιμένουμε την ομαδική έξοδο των θεατών της προηγούμενης προβολής για να μαντέψουμε από την έκφραση ή τις σκόρπιες κουβέντες τους αν τους άρεσε η ταινία. Οι προσερχόμενοι και οι αποχωρούντες δεν διασταυρώνονται. Το διάλειμμα, το μικρό σχολειό που ενθάρρυνε τα πηγαδάκια, τις συζητήσεις, την ανταλλαγή γνωμών, έχει καταργηθεί. Μπαίνουμε από τη μια τρύπα, βγαίνουμε από την άλλη. Η ροή, οι κινήσεις, οι αγορές, οι στάσεις των θεατών, όλα είναι προμελετημένα, προβλέψιμα και ελεγχόμενα. Ουρά για το εισιτήριο, ουρά για την είσοδο στην αίθουσα, «μην πατήσετε πέρα από αυτήν τη γραμμή», ένστολοι υπάλληλοι ρυθμίζουν την κυκλοφορία των πεζών και τα μεγάφωνα αναγγέλλουν τον αριθμό της πτήσης.
Οι αίθουσες στα μούλτιπλεξ είναι πανομοιότυπες, αλλάζει μόνο ο αύξων αριθμός τους: 1, 2, 3… ν. Κάποτε τα σινεμά ξεχώριζαν από τη μυρωδιά τους, το όνομά τους, το μπαρ, το προσωπικό τους. Σε παλιούς κιτρινισμένους οδικούς χάρτες της Αθήνας διαβάζουμε τσαχπίνικα ονόματα (Αΐντα, Σοράγια, Αδωνις, Αρχων, Αλέγρα, Γιάνκα, Γκλόρια, Παιάν…) χωρίς να ξέρουμε αν αυτά ανήκουν σε ζωντανά ή σβησμένα αστέρια.
Ο «Κώδικας Ντα Βίντσι» έκανε πρεμιέρα σε 234 αίθουσες σε όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων οι 136 βρίσκονταν στην Αττική – γεγονός πιο σκανδαλώδες από το όποιο αντιχριστιανικό περιεχόμενο της ταινίας. Οι διανομείς, όπως και τα κανάλια και οι δισκογραφικές εταιρείες, επιβάλλουν πολιτιστικά προϊόντα «critic proof» (απρόσβλητα από την κριτική), όπως τα χαρακτήρισε ένας δημοσιογράφος της «Guardian». Ακόμα και όταν στόμα με στόμα διαδοθεί ότι μια ταινία αξίζει, δεν προλαβαίνουμε να τη δούμε γιατί έχει ήδη κατεβεί ή προβάλλεται μακριά από το σπίτι μας. Αντε, καλή ψυχή, καλό ντιβιντί! Το ίδιο συμβαίνει και με ένα δίσκο ή βιβλίο – έχει ήδη αποσυρθεί από τα ράφια των «μουλτι-βιβλιοπωλείων».
Ο ολοκληρωτικός πολιτισμός δεν βρίσκεται απλώς προ των πυλών· έχει κατακλύσει τα πάντα και ας υπάρχουν κάποια γκέτο «ποιότητας». Είμαστε ελεύθεροι καταναλωτές, όμως η αγορά σε μεγάλο βαθμό προκαθορίζει τις προτιμήσεις μας, τις εμμονές και την άγνοιά μας.