Για τον Γιαν Σβανκμάγιερ η τέχνη αποτελεί ανάγκη έκφρασης, «ένα είδος αυτοθεραπείας και απελευθέρωσης». Η διαδρομή είναι πιο σημαντική από το αποτέλεσμα, «ακριβώς όπως πίστευαν και οι σουρεαλιστές». Από σήμερα μέχρι και τις 12 του μηνός ο «Μικρόκοσμος Prince Filmcenter» φιλοξενεί το σύνολο του έργου του «αλχημιστή της Πράγας», που βρέθηκε πρόσφατα και στο 47ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Εκείνο που έχει σημασία για τον ίδιο είναι να παραμείνει αυθεντικός κι αν κρίνουμε από την τελευταία του ταινία, «Τρέλα», αλλά και από τα προηγούμενα φιλμ του, δεν μοιάζει διατεθειμένος να προδώσει την τέχνη του. Ενας καλλιτέχνης που, σε μια πολυτάραχη σταδιοδρομία 50 χρόνων σχεδόν, συγκρούστηκε με την εξουσία και τη γραφειοκρατία, φθάνοντας στο σημείο να καταδικαστεί σε σιωπή από το 1972 έως το 1979 από τις τσεχοσλοβακικές αρχές.
Σαν κάτοχος μιας μυστικής μαγικής συνταγής που βάζει στο ίδιο τσουκάλι το Μαύρο Θέατρο της Πράγας με τον Γκαίτε και τον Λούις Κάρολ, τον Φρόιντ και τον Εντγκαρ Αλαν Πόε, δεν έγινε γνωστός μόνο για τις πρωτοποριακές τεχνικές στο stop motion animation αλλά και τη μαεστρία του να εντάσσει στο παιχνίδι και αληθινούς ηθοποιούς. Κάπως έτσι έγινε δάσκαλος και πρότυπο για τον Τέρι Γκίλιαμ και τον Τιμ Μπάρτον.
Στα 72 του χρόνια, ο Τσέχος Γιαν Σβανκμάγιερ έχει πολλά να δώσει ακόμη στο μέλλον. Μέχρι σήμερα έχει σκηνοθετήσει πέντε ταινίες μεγάλου μήκους και 26 φιλμ μικρού μήκους. Οπως λέει και ο ίδιος: «Οι δημιουργοί ανιμασιόν έχουν την τάση να φτιάχνουν έναν κλειστό κόσμο για τους εαυτούς τους, όπως όσοι εκτρέφουν περιστέρια ή κουνέλια». Εκτός από την αγάπη του για το σινεμά, σαν σκηνοθέτης και animator, είναι συγγραφέας, εικαστικός, ποιητής, ο τελευταίος αληθινός σουρεαλιστής.