Στην Τιχουάνα, την πόλη του Μεξικού με τα δύο εκατομμύρια κατοίκους, που μοιάζει με συμβολή του πρώτου και του τρίτου κόσμου, αναδύεται ένα νέο καλλιτεχνικό κίνημα. H γειτνίαση φυσικά με τις ΗΠΑ έχει επηρεάσει τη δημιουργία των εκεί καλλιτεχνών, οι οποίοι προσέβλεπαν στην Καλιφόρνια, αφότου όμως η δίοδος αυτή έχει εν πολλοίς εμποδιστεί, η Τιχουάνα από διαμετακομιστικό κέντρο έχει καταστεί, για πολλούς μετανάστες, προορισμός η ίδια.
Πεταμένα λάστιχα
Οχι πια ο ονειρικός προορισμός αλλά η πόλη, η ζωή της και οι αντιθέσεις της, πρωταγωνιστούν στην καλλιτεχνική δημιουργία τους, είτε ζωγραφική είναι αυτή ή φωτογραφία, βιντεοτέχνη ή μουσική. Οι δημιουργοί είναι άνθρωποι με υποτυπώδεις ταυτότητες αλλά πλατιά συνείδηση. H δουλειά τους παρουσιάζεται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Σαν Ντιέγκο με τίτλο: «Παράξενος νέος κόσμος. Τέχνη και σχέδιο από την Τιχουάνα» και όπως γράφει η Ελίζαμπεθ Μάλκιν στους «Νιου Γιορκ Τάιμς», τα 130 έργα των 41 καλλιτεχνών αποκαλύπτουν μια ασυνήθιστη καλλιτεχνική, πολιτισμική και πνευματική ζύμωση.
Ανάμεσα στις δύο πόλεις, την Τιχουάνα και το Σαν Ντιέγκο στις ΗΠΑ, κοντά αλλά μακριά η μία από την άλλη, υπάρχει ένας φραγμός τον οποίο οι δημιουργοί δεν αγνοούν. Το έργο του Μάρκο Ραμίρεζ είναι μια τεράστια πινακίδα εθνικής οδού, με έναν άντρα σε στρατιωτική φόρμα -αναφορά στους Μίνιουτμεν, όπως αυτοαποκαλούνται μερικοί Αμερικανοί αυτόκλητοι σωτήρες περιπολώντας στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού-, ο οποίος κοιτάζει το διαχωριστικό τείχος και πιο πίσω τους πνιγμένους λόφους της Τιχουάνα. O Ραμίρεζ αποτυπώνει μια πραγματικότητα του τόπου του, αλλά η δημιουργία του συνολικά όπως πολλών άλλων ομοτέχνων του υπερβαίνει τα τοπικά όρια.
Οι γειτονιές της πόλης είναι γεμάτες από πεταγμένα, χαλασμένα ελαστικά και εξαρτήματα αυτοκινήτων και άχρηστες μηχανές εργοστασίων. Είναι η πρώτη ύλη πολλών καλλιτεχνών που βλέπουν την πόλη τους ως τόπο ανακύκλωσης των άχρηστων της Αμερικής. Οι «Στάμπες» του Χάιμε Ρούιζ Οτις είναι καμωμένες από κομμάτια εργοστασίων πεταγμένα, τα οποία φέρουν ακόμη αποτυπωμένες πάνω τους τις στάμπες κατασκευής τους. Αν, όμως, τα απορριγμένα της πόλης είναι το υλικό και η έμπνευσή τους, αποτελούν και το περιεχόμενο της κοινωνικής τους αφύπνισης. Αυτή συνεπιφέρει μια ανάγκη για συνεχή πειραματισμό, για τη δημιουργία νέων μορφών, νέων ιδεών για μία έστω ουτοπική λύση των πολλών προβλημάτων της πόλης τους.
Παρακαταθήκη
Ο Σέρτζιο ντε λα Τόρε εκπαίδευσε εργάτες στη χρήση του βίντεο και τους προέτρεψε να καταγράψουν τη ζωή τους. Στις δικές του φωτογραφίες εργοστασίων ο ίδιος τα απογυμνώνει από κάθε ανθρώπινο στοιχείο και τα παρουσιάζει σαν αφαιρετικά οχήματα με φόντο την έρημο και τον ουρανό. Σε μια πόλη σαν την Τιχουάνα, δίχως μουσεία, γκαλερί, συλλέκτες ή χορηγίες, ο Ντε λα Τόρε μαζί με άλλους δύο καλλιτέχνες απόφοιτους όπως αυτός του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, στο Σαν Ντιέγκο, δημιούργησαν τον καλλιτεχνικό χώρο Λουί Βελάσκεθ, όπου θα παρουσιάζουν τη δουλειά τους προσκαλώντας ταυτόχρονα άλλους καλλιτέχνες της πόλης να παρουσιάσουν τη δική τους, δημιουργώντας ένα είδος καλλιτεχνικής και πνευματικής κυψέλης, η οποία θα λειτουργήσει και σαν παρακαταθήκη για το μέλλον.