Λογοτεχνική παραγωγή της αρχαίας Κύπρου

Λογοτεχνική παραγωγή της αρχαίας Κύπρου

4' 9" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Αρχαίο Κυπριακή Γραμματεία. 1 «Ποίηση. Επική – Λυρική – Δραματική» (επιμ. Α. Ι. Βοσκού), Λευκωσία 1995, σελ. 439 – 2. «Επίγραμμα» (επιμ. Α. Ι. Βοσκού), Λευκωσία 1997, σελ. 490 – 3. «Πεζογραφία» (επιμ. Α. Ι. Βοσκού) Λευκωσία 2002, σελ. 653 – 5. «Φιλοσοφία. Ζήνων ο Κιτιεύς» (επιμ. Κ. Π. Μιχαηλίδη), Λευκωσία 1999, σελ. 412.

Το γνωστό και γενναιόδωρο στις πολιτιστικές παρεμβάσεις του «Ιδρυμα Λεβέντη» ξεκίνησε το 1995 μια μεγάλη εκδοτική πρωτοβουλία: να εκδώσει το σύνολο των ποιητικών και πεζογραφικών κειμένων που σχετίζονται με την αρχαία Κύπρο προσθέτοντας έτσι πέντε ακόμη τόμους στα πολλά και διάφορα βιβλία που έχει εκδώσει. Εχουν ήδη κυκλοφορήσει οι τόμοι 1, 2, 3 και 5 και εντός ολίγου πρόκειται να κυκλοφορήσει και ο τέταρτος τόμος, με ιατρικά και ο έκτος με φιλοσοφικά κείμενα. Ισως ο όρος «Κυπριακή Γραμματεία» ξενίζει κατ’ αρχήν, καθώς μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι υπήρχε ξεχωριστή λογοτεχνική παραγωγή ανεξάρτητη από την παραγωγή της υπόλοιπης Ελλάδος. Αυτό που πραγματικά θέλει να κάνει αυτή η έκδοση είναι να παρουσιάσει πλήρη εικόνα της πνευματικής κίνησης που αναπτύχθηκε στην αρχαία Κύπρο, η οποία μπορεί να βρίσκεται μακριά από το γεωγραφικό κέντρο της υπόλοιπης Ελλάδος, αλλά πάντοτε ακολουθούσε τα πολιτικά και πολιτιστικά ρεύματα του ελληνικού κέντρου και πάντοτε χρησιμοποιούσε την ελληνική γλώσσα. Θα μπορούσε αυτή η έκδοση να θεωρηθεί συνέχεια και συμπλήρωμα του σπουδαίου εξάτομου έργου του Κυρ. Χατζηιωάννου «H αρχαία Κύπρος εις τας ελληνικάς πηγάς», αλλά και έργων από τον περασμένο αιώνα μέχρι σήμερα, όπως των Σακελλαρίου, Σπυριδάκη, Καραγιώργη, Κωνσταντινίδου-Καρατζά, Νικολάου, Ξυδά.

Η σειρά φιλοδοξεί να παρουσιάσει την πνευματική παραγωγή της αρχαίας Κύπρου με όλα τα φιλολογικά και επιστημονικά εχέγγυα που απαιτούνται για την έκδοση τέτοιου είδους κειμένων που καταλαμβάνουν μεγάλο ειδολογικό εύρος από το έπος, τους ύμνους, τη λυρική και δραματική ποίηση μέχρι την ιστοριογραφία, τη ρητορεία, την επιστήμη της ιατρικής και τη φιλοσοφία και απλώνονται σε μεγάλη χρονική έκταση από τον 8ο αιώνα τουλάχιστον π. X. μέχρι και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Γίνεται φανερό ότι αυτή η έκδοση «αποτελεί μέγα έργο φιλολογικής, ιστορικής και εθνικής υποδομής. Τεκμηριώνει και αποκαλύπτει τα στέρεα και λαμπρά πνευματικά θεμέλια του βίου του κυπριακού ελληνισμού», όπως σημειώνει στον πρόλογο ο γνωστός Κύπριος μελετητής Πάτροκλος Σταύρου. Σημαντικά συνέβαλε στην πραγματοποίηση αυτής της έκδοσης η επίμοχθη φιλολογική εργασία του Κύπριου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Α. Βοσκού, ο οποίος με πολλούς τρόπους έχει συμβάλει στην προβολή της πατρίδας του και έχει αγωνισθεί για αυτήν.

Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει κείμενα και αποσπάσματα κειμένων που ξεκινούν από μορφές που χάνονται στον μύθο (Κινύρας, Εύκλος) και επικεντρώνεται στους «ομηρικούς» ύμνους προς την Κυπρογενή θεά, την Αφροδίτη. Δίνεται έτσι η ευκαιρία στον επιμελητή να μας παρουσιάσει μια αξιόπιστη σχολιασμένη έκδοση των ύμνων, με μόνη ένσταση ότι δεν είναι βέβαιο ότι αυτοί οι ύμνοι έχουν κυπριακή προέλευση, απλώς και μόνο επειδή γράφτηκαν για την Αφροδίτη. Αλλα κείμενα αυτού του τόμου είναι τα «Κύπρια έπη», ένα έπος που περιελάμβανε τα «προομηρικά» γεγονότα του Τρωικού Πολέμου γραμμένο πιθανώς από τον Ηγησία ή τον Στασίνο, από το οποίο γνωρίζουμε το περιεχόμενο, αλλά δυστυχώς, μόνο λίγα αποσπάσματά του μας έχουν σωθεί. Το υπόλοιπο τμήμα του τόμου ασχολείται με λιγότερο σημαντικούς ποιητές, επικούς, λυρικούς, δραματικούς, για τους οποίους γνωρίζουμε τις περισσότερες φορές ασαφείς πληροφορίες και ελάχιστα αποσπάσματα.

Ο δεύτερος τόμος είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων και αποτελεί σημαντική συμβολή στη φιλολογική επιστήμη: περιέχει 71 επιγράμματα, από τα οποία τα 66 είναι επιγραφές που έγιναν γνωστές από αρχαιολογικές ανασκαφές στην Κύπρο (57 επιγραφές) ή αλλού (9 επιγραφές) και 5 είναι επιγράμματα γνωστά από φιλολογικές πηγές. Τα περισσότερα είναι επιτύμβια (48) και τα υπόλοιπα αναθηματικά. Η μεγαλύτερη σημασία των επιγραφών αυτών είναι γλωσσική, καθώς προέρχονται από διάφορες εποχές και είναι γραμμένες μερικές στο κυπριακό συλλαβάριο, άλλες στην κυπριακή διάλεκτο και άλλες έχουν τα ίδια γλωσσικά γνωρίσματα με την υπόλοιπη παραγωγή των άλλων ελληνικών περιοχών.

Ο τρίτος τόμος περιλαμβάνει κείμενα πεζογραφικά, κυρίως ιστορικά, μυθογραφικά, ρητορικά, φιλοσοφικά πάντοτε με τον ίδιο τρόπο εργασίας ώστε να διατηρείται ο χαρακτήρας των τόμων και να έχει έτσι η έκδοση την αναμενόμενη ενότητα.

Πριν από τους αναμενόμενους τέταρτο και έκτο τόμο έχει ήδη κυκλοφορήσει με επιμέλεια του κ. Κ. Μιχαηλίδη ο πέμπτος τόμος που είναι αφιερωμένος στον ιδρυτή της στωικής φιλοσοφίας Ζήνωνα από το Κίτιον της Κύπρου, ο οποίος έζησε κατά τον 4ο και 3ο αι. π. Χ. και με τη δράση του και τα έργα του άνοιξε νέους δρόμους στη φιλοσοφία. Ολοι οι τόμοι εκδίδονται με φιλολογικά κριτήρια, με εισαγωγή, κριτικό υπόμνημα, μετάφραση, αλλά και πλήρη σχολιασμό, ώστε να δίνονται απαντήσεις και στους ειδικούς, αλλά και στους λιγότερο κατατοπισμένους αναγνώστες.

Ο αναγνώστης αυτών των τόμων θα συναντήσει πληροφορίες και ονόματα ελάχιστα γνωστά ακόμη και στον μελετητή της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Ισως να φταίει γι’ αυτό η μεγάλη απόσταση της Κύπρου από τις υπόλοιπες περιοχές του ελληνικού πολιτισμού, κάτι εξάλλου που συμβαίνει και σήμερα, οπότε και η σύγχρονη κυπριακή λογοτεχνία δεν είναι τόσο γνωστή. Θα παραθέσω τα λόγια του μεγάλου Κύπριου ποιητή Κ. Μόντη που ισχύουν διαχρονικά και δείχνουν έναν μόνιμο καημό: «Ελάχιστοι μας διαβάζουν, ελάχιστοι ξέρουν τη γλώσσα μας, μένουμε αδικαίωτοι και αχειροκρότητοι σε αυτήν τη μακρινή γωνιά, όμως αντισταθμίζει που γράφουμε Ελληνικά».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή