Η αλματώδης διάδοση των νέων τεχνολογιών θέτει στο τραπέζι νέα προβλήματα και απαιτεί λύσεις. Ενα από αυτά συζήτησαν πριν από λίγο καιρό, στο Οκλαντ της Νέας Ζηλανδίας, οι εκπρόσωποι των Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης Εργων Λόγου: Πώς προστατεύονται τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών, όταν ολόκληρα βιβλία ή αποσπάσματα βιβλίων μπορούν να διακινούνται μέσω Διαδικτύου σε όλο τον πλανήτη με απίστευτη ταχύτητα;
«Το αίτημα που ολοένα αναπτύσσεται είναι η πρόσβαση στην πληροφορία ηλεκτρονικά και η ανταλλαγή περιεχομένου σε ψηφιακή μορφή. Ολο και περισσότερα βιβλία, είτε «ανεβαίνουν» ολόκληρα σε ηλεκτρονικές διευθύνσεις, είτε ένας συγγραφέας και ένας εκδότης «ανεβάζουν» το βιβλίο σ’ ένα δικό τους site, είτε δίνεται η άδεια σε χρήστες (πανεπιστήμια, φοιτητές, ερευνητές, εταιρείες ενημέρωσης) να ψηφιοποιήσουν το υλικό ενός βιβλίου και να παράσχουν πρόσβαση σε συγκεκριμένο αριθμό χρηστών. Μια άλλη μορφή εξάπλωσης της νέας τεχνολογίας είναι οι βιβλιοθήκες που ψηφιοποιούν όλο και περισσότερα βιβλία και όχι μόνο τα παλαιά και τα σπάνια», εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής του ελληνικού ΟΣΔΕΛ, Αρης Πετρόπουλος. Για όλα αυτά είναι απαραίτητη η άδεια όσων κατέχουν τα πνευματικά δικαιώματα των βιβλίων. Για τον έλεγχο και τη διασφάλιση των πνευματικών δικαιωμάτων αρμόδιος είναι ο ΟΣΔΕΛ, αφού κάθε δημιουργός δεν μπορεί να παρακολουθεί πώς χρησιμοποιείται το έργο του σε εθνικό ή παγκόσμιο επίπεδο.
Κι αν σήμερα το θέμα είναι οι παράνομες φωτοτυπίες, το πολύ σε πέντε χρόνια τα βιβλία θα ψηφιοποιούνται και θα διακινούνται παράνομα. Η διαδικασία του print on demand (εκτύπωση κατά παραγγελία) έχει αρχίσει να διαδίδεται και στην Ελλάδα, κυρίως στο εκπαιδευτικό και το πανεπιστημιακό βιβλίο. Οι γνωρίζοντες λένε ότι μέχρι 500 αντίτυπα συμφέρει αυτή η μέθοδος, μέχρι 1.000 αντίτυπα το κόστος είναι ισοδύναμο με το τυπογραφείο και για περισσότερα από 1.000 αντίτυπα συμφέρει ακόμα η κλασική εκτύπωση.
Ενα κίνδυνο και μια ευκαιρία βλέπει ο ΟΣΔΕΛ: ο κίνδυνος είναι να προχωρήσουν αυτές οι διαδικασίες χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών. Η ευκαιρία είναι η διάδοση της γνώσης με σεβασμό στα πνευματικά δικαιώματα και με νέους τρόπους εκμετάλλευσης του περιεχομένου των βιβλίων. «Ανοίγονται νέες μορφές αξιοποίησης ενός βιβλίου για συγγραφείς και εκδότες, οι οποίες θα καλύπτουν τις ανάγκες της εκπαίδευσης και τις διαδικασίες της αγοράς, ενώ οι δημιουργοί με τη χρήση των νέων τεχνολογιών θα έχουν έσοδα που δεν είχαν μέχρι τώρα».