ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Ασιά Τζεμπάρ
Σουλτάνα Σκιά
μετ. Μαρία Σπυριδοπούλου
εκδ. Κέδρος, σελ. σελ. 328 – 16 ευρώ
Στην Αλγερία τού σήμερα, οι τύχες της ανεξάρτητης Ισμά και της υποταγμένης Χατζίλα αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου γυναικείου δράματος ανελευθερίας και συζυγικής βίας. Δεν είναι ούτε φίλες ούτε αντίζηλες. Τις ενώνει απλώς ο ίδιος άντρας καθώς η μία διάλεξε την άλλη για να την αντικαταστήσει στο συζυγικό κρεβάτι. Η φωνή της Ισμά απευθύνεται πότε στη Χατζίλα τού σήμερα και πότε στον εαυτό της, την Ισμά τού χθες. Σε μια παράξενη σχέση συνενοχής και αλληλεγγύης που απηχεί τη σχέση της Σεχραζάντ με την αδελφή της Ντιναρζάντ στις «Χίλιες και μια νύχτες», η Ισμά προτρέπει τη Χατζίλα να ακολουθήσει το παράδειγμά της και να διεκδικήσει την ελευθερία της. Και η απόδραση της Χατζίλα πραγματοποιείται σιγά σιγά με μοναδικό μάρτυρα-συνεργό της τον Ναζίμ, μικρό γιο του συζύγου της από τον πρώτο του γάμο.
ΕΥΖΩΙΑ
Siegfried Μeryn
Υγεία ώς τα εκατό
μετ. Αδριάννα Σακκά
εκδ. Κριτική, σελ. 212
«Ολοι θέλουν να ζήσουν πολύ, αλλά κανείς δεν θέλει να γεράσει». Μπορούμε πράγματι να σταματήσουμε τη διαδικασία της γήρανσης ή τουλάχιστον να την ανακόψουμε; Θα μπορούσαμε εύκολα να φτάσουμε στα 100; Ποιοι ζουν καλά ακόμα και σε μεγάλη ηλικία; Υπάρχει συνταγή; Ποιο ήταν το μυστικό του Μιχαήλ Αγγέλου που ανέλαβε την επίβλεψη της κατασκευής του Αγίου Πέτρου σε ηλικία 71 ετών, του Βέρντι που ολοκλήρωσε την όπερα «Φάλσταφ» σε ηλικία 80 ετών και του Γκαίτε που τελείωσε τον «Φάουστ» σε ηλικία 81 ετών; Η μέση κατάσταση της υγείας των ανθρώπων -τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες χώρες- δεν ήταν ποτέ τόσο καλή όσο σήμερα. Η επιθυμία, ωστόσο, για μια ζωή παντοτινής νεότητας είναι τόσο παλιά όσο η ίδια η ανθρωπότητα. Το κλειδί, υποστηρίζει ο συγγραφέας, είναι ο καθημερινός προγραμματισμός που ξεκινά από τη θετική αντιμετώπιση της ζωής.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Jacques Le Goff
H Ευρώπη γεννήθηκε τον Μεσαίωνα;
μετ. Ελευθρία Ζέη
εκδ. Πόλις, σελ. 429
Η ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης αρχίζει πολύ πριν από την εμφάνιση του χριστιανισμού και συνεχίζεται και μετά την αναδίπλωσή του. Από τα ερείπια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, μέχρι τις ανακαλύψεις του 16ου αιώνα, το μάτι του έμπειρου ιστορικού, όπως είναι ο Λε Γκοφ, διακρίνει ίχνη, διαδοχικά στρώματα πολλαπλών εξελίξεων. Ο ιστορικός τα φέρνει στο φως, τα εξερευνά για να δείξει τι έχει κληρονομήσει η σύγχρονη Ευρώπη, τι δανείζεται, τι επαναλαμβάνει από τα χαρακτηριστικά αυτής της μεσαιωνικής «Ευρώπης» που δεν μοιάζει απόλυτα με τη δική μας, αλλά αντιπροσωπεύει μια σημαντική στιγμή στη διαδικασία συγκρότητησής της: δυνητική ενότητα και θεμελιακή πολυμορφία, ανακάτεμα πληθυσμών, διαιρέσεις και αντιθέσεις μεταξύ Δύσης-Ανατολής/Νότου-Βορρά, το πρωταρχικό ενοποιητικό στοιχείο της γεωργίας. Ο Ζακ Λε Γκοφ μας παρασύρει σε ένα ταξίδι στο παρελθόν που κόβει την ανάσα, ελπίζοντας ότι αν οι Ευρωπαίοι κατανοήσουν καλύτερα τις ρίζες τους, θα οικοδομήσουν και καλύτερα το μέλλον τους.
ΑΡΧΑΙΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Αλεξανδρινοί Επικοί Ποιητές
μετ. Σταύρος Γκιργκένης
εκδ. Εξάντας, σελ. 240 – 12 ευρώ
Ο 20ός τόμος της σειράς «Αρχαίοι Συγγραφείς» ασχολείται με τη λογοτεχνική παραγωγή της εποχής που ακολούθησε το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πρόκειται για μια εποχή κατά την οποία τα ελληνικά επιτεύγματα σε όλους τους τομείς της τέχνης και του επιστητού γίνονται κτήμα όλων των ανθρώπων – ή τουλάχιστον εκείνων που είναι σε θέση να κατανοήσουν την ελληνική γλώσσα. Ο τόμος δεν εξετάζει ωστόσο τα μεγάλα έργα της εποχής αυτής, ούτε τους μεγάλους συγγραφείς στις καλύτερές τους στιγμές, αλλά τα ελάσσονα έργα τους, τα οποία δεν σώζονται σχεδόν ποτέ πλήρη, παρά μόνο ως λείψανα σε παπύρους των αιγυπτιακών ερήμων και θραύσματα σε μεταγενέστερους ανθολόγους και συμπιλητές. Περιλαμβάνει αποσπάσματα από έργα που συνέγραψαν οι Νικαίνετος ο Αβδηρίτης, Απολλώνιος ο Ρόδιος, Ηγησιάναξ ο Αλεξανδρεύς, Θεόλυτος ο Μηθυμναίος, Ριανός ο Κρης, Μοιρώ η Βυζαντία, Δημοσθένης ο Βιθυνός, Φαίστος, Ευφορίων ο Χαλκιδεύς, Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, Μαΐστρας, Ερμώναξ ο Δήλιος, Αλέξανδρος ο Εφέσιος και Μάτρων ο Πιτανεύς.
ΚΛΑΣΙΚΟΙ
Εζρα Πάουντ
Τα άσματα της Πίζας
μετ. Αντώνης Ζέρβας
εκδ. Ινδικτος, σελ. 400 – 19 ευρώ
Εργο που θεωρείται από τα συνταρακτικότερα ποιήματα του 20ού αιώνα, τα «Ασματα της Πίζας» είχαν πρωτοκυκλοφορήσει στα Ελληνικά το 1994. «Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο γύρω από τα «Ασματα»», έγραφε ο ποιητής το 1938. «Είναι ο θρύλος του ανθρώπινου γένους». «Η ποίηση στον αιώνα μας», σημειώνει στον πρόλογο ο Αντώνης Ζέρβας, «περνάει μέσα από την οργωσιά του Εζρα Πάουντ. Το σκοτεινό και φιλόδοξο έπος του 20ού αιώνα δεν έχει τίτλο. Canto εκ του Cantus σημαίνει Ασμα, τραγούδι». Και ο Γ.Π. Σαββίδης σημείωνε το 1995 για την πρώτη μεταφορά του έργου στη γλώσσα μας: «Τούτη η έκδοση είναι πιθανώς η πιο προσεκτική δίγλωσση παρουσίαση αυτού του σπουδαίου έργου, θαρρώ, σε παγκόσμια κλίμακα». Και πράγματι «Τα άσματα της Πίζας» προτάθηκαν για το Ευρωπαϊκό Αριστείο Μετάφρασης 1996.
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Οlivier Roy
Το παγκοσμιοποιημένο Ισλάμ
μετ. Βιργινία Πισιμίση
εκδ. Scripta, σελ. 308
Στα μάτια των δυτικών, το Ισλάμ εμφανίζει αρκετά συχνά μια εικόνα σταθερότητας, ταυτότητας και δυναμισμού. Είναι δε πιθανόν οι ίδιοι οι ισλαμιστές να συμμερίζονται αυτή την άποψη όταν απολαμβάνουν τον επανεξισλαμισμό των μουσουλμανικών κοινωνιών και ατόμων. Την άποψη αυτή, ο Olivier Roy τη θέτει υπό αμφισβήτηση. Βλέπει για παράδειγμα ότι η προπαγάνδα μέσω Ιντερνετ ως πράξη πολιτική και τρομοκρατική ακολουθεί μοντέλα δράσης και στράτευσης πέρα για πέρα δυτικά. Στην πραγματικότητα, με δεδομένο το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, το πέρασμα του Ισλάμ στη Δύση καθιστά άκυρη κάθε άποψη που στηρίζεται στην πολιτισμικότητα ή την ουσιοκρατία, ακόμη και αν οξύνει τους εξορκιστικούς χειρισμούς. Δεν υπάρχει γεωστρατηγική του Ισλάμ, γιατί δεν υπάρχει πλέον γη του Ισλάμ ούτε μουσουλμανική κοινότητα, παρά μόνο μια θρησκεία που μαθαίνει να απο-προσωποποιείται και μουσουλμανικοί πληθυσμοί που διαπραγματεύονται τις νέες ταυτότητές τους, ακόμα και μέσα από τη σύγκρουση.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
Νίκος Φενέκ Μικελίδης
Ηarold Ρinter
Κείμενα και συνεντεύξεις
εκδ. Κέδρος, σελ. 118
Νομπελίστας θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, ηθοποιός και σκηνοθέτης. Η παρουσία στην εποχή μας ενός ανθρώπου όπως ο Χάρολντ Πίντερ είναι σημαντική όχι μόνο για την πατρίδα του τη Βρετανία αλλά και για όλο τον κόσμο. Γιατί σπάνια ένα πρόσωπο καταφέρνει να συνδυάσει με τόση δύναμη το μεγάλο και πρωτότυπο λογοτεχνικό ταλέντο με μια συγκεκριμένη, ειλικρινή, δυνατή και τολμηρή πολιτική φωνή, σε μια εποχή που οι περισσότεροι προτιμούν να σιωπούν. Αλλοτε μέσα από το θεατρικό ή ποιητικό του έργο, άλλοτε μέσα από τις δηλώσεις και τη συμμετοχή του σε συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες ενάντια σε παράνομους πολέμους και απάνθρωπα βασανιστήρια, ο Πίντερ μας αναγκάζει να αφυπνιστούμε, να σκεφτούμε και να πάρουμε θέση.
ΔΟΚΙΜΙΟ
Δέσποινα Ασιατίδου
Η ποίηση ως πράγμα
εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 220
Αναμετρούμενη με το υπαρξιακό έρεβος, η ποιήτρια Ελένη Βακαλό στρέφεται κατά την ώριμη φάση της ποιητικής της παραγωγής προς ό,τι προηγείται του λυρισμού, του συναισθηματικού σχολιασμού των πραγμάτων: προς τα πράγματα τα ίδια, την ανασύσταση των οποίων επιχειρεί μέσω της ποιητικής λειτουργίας. Στους αντίποδες της υπερεαλιστικής υπερπραγματικότητας, η ποίηση της Βακαλό συγκροτείται πρωτίστως ως εγχείρημα πραγματογνωσίας-ονοματοθεσίας. Εστιάζοντας σε ένα φυσικό παρά σε ένα ανθρωπογενές περιβάλλον, καθώς και στην πρωταρχικότητα της αφής και των λοιπών αισθήσεων έναντι της όρασης, η Βακαλό υιοθετεί μια ποιητική της τυφλότητας μέσω της οποίας αναδεικνύει την ανάγκη μιας εξ υπαρχής προσπέλασης και γνώσης του κόσμου.