«Στη Βενετία του 18ου αιώνα, γεμάτη από λάμψη και μυστήριο, προσφιλή προορισμό του Grant Tour -γράφει η Cinzia Manco στη Μονογραφία- γεννιέται ο Τσουάνε (Τζοβάνι) Αντόνιο Κανάλο επονομαζόμενος Καναλέτο. Γιος του Μπερνάρντο Κανάλ και της Αρτεμιζία Μπαρμπιέρι, γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1697, στην πολυάνθρωπη συνοικία του Σαν Λίο, στο κέντρο της Βενετίας, όχι μακριά από τη γέφυρα του Ριάλτο (…) Οσο για την καλλιτεχνική σταδιοδρομία του Καναλέτο, αυτή ξεκινά το 1716, έτος κατά το οποίο συνεργάζεται με τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδελφό του στα σκηνικά έργων του Βιβάλντι για το θέατρο «Σαντ’ Αντζελο». Από το 1718, οι Κανάλ συνεργάζονται επίσης με το θέατρο «Σαν Κασιάνο» (…)
Το 1719, ο Καναλέτο πήγε στη Ρώμη με τον πατέρα του, προκειμένου να φιλοτεχνήσουν από κοινού τα σκηνικά έργων του Αλεσάντρο Σκαρλάτι, τα οποία επρόκειτο να ανέβουν κατά τη διάρκεια του Καρναβαλιού του 1720 (…) Κατά την παραμονή του στη Ρώμη θα εγκαταλείψει το θέατρο και θα αφοσιωθεί εξ ολοκλήρου στη ζωγραφική εκ του φυσικού. Αυτό συνέβη το 1719, έτος κατά το οποίο, όπως ο ίδιος έλεγε, «εγκατέλειψε επισήμως το θέατρο».
Επάγγελμα ζωγράφος
Το 1720 ο Καναλέτο επιστρέφει στη Βενετία -παρατηρεί η Manco- όπου εμφανίζεται εγγεγραμμένος στη fraglia, γεγονός που επιβεβαιώνει την απόφασή του να ακολουθήσει το επάγγελμα του ζωγράφου. Τα έργα που φιλοτεχνεί αυτή την περίοδο είναι φανταστικά τοπία (capricci) και απόψεις (vedure) που φέρουν έντονη την επίδραση των καινοτομιών, τις οποίες εισήγαγε ο Μάρκο Ρίτσι. (…)
Στις πρώτες αυτές vedure, ο Καναλέτο αποδεικνύεται βαθύς γνώστης της προοπτικής και των ζωγραφικών τεχνικών εν γένει. (…) Ο Καναλέτο ακολουθεί την κατεύθυνση της επιστημονικής ακρίβειας, επιχειρώντας να μετατρέψει σε ορθολογική αλήθεια μια σκηνογραφική αντίληψη του χώρου (…).
Οσοι καλλιεργούσαν την τέχνη της ζωγραφικής στη Βενετία φάνηκαν σύντομα να εκτιμούν το έργο του νεαρού vedurista (…). Το 1725, η φήμη του είχε ξεπεράσει ήδη τα σύνορα της περιοχής του Βένετο».
«Ο Owen McSwiney, ο οποίος ζούσε αυτοεξόριστος στη Βενετία από το 1711 -σημειώνει η Manco- διαδραμάτισε ρόλο-κλειδί στη σταδιοδρομία του Καναλέτο. Μάρτιο του 1726 τού παρήγγειλε να φιλοτεχνήσει δύο πίνακες με αλληγορικά θέματα. Την ίδια περίοδο τον έπεισε να φιλοτεχνήσει επίσης για τον δούκα του Richmond δύο μικρές vedure ζωγραφισμένες σε χαλκό (…).
Το 1730 μπαίνει στη ζωή του Καναλέτο ένας ακόμη Αγγλος: ο Joseph Smith. Φίλος του McSwiney, ο Smith ήταν πασίγνωστος στο περιβάλλον της Βενετίας, καθώς, εκτός από τραπεζίτης και έμπορος, ήταν άνθρωπος με βαθιά καλλιέργεια και συλλέκτης με εκλεκτό γούστο (…).
Ο Smith μετατράπηκε στον κατ’ εξοχήν μεσολαβητή των πολυάριθμων και κερδοφόρων παραγγελιών που δεχόταν ο Καναλέτο από Αγγλους πελάτες (…). Από το 1730 ώς το 1740, διάστημα κατά το οποίο ο Καναλέτο δούλευε για τον Smith, μεγάλο μέρος της παραγωγής του προοριζόταν για τις σημαντικότερες αγγλικές συλλογές (…).
Παράλληλα, μεγάλος αριθμός πινάκων του Βενετού ζωγράφου πλούτισαν τη συλλογή έργων του ίδιου του Smith (…). Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος των έργων που φιλοτεχνεί μεταξύ 1742 και 1744 συνδέονται στενά με τον παραγγελιοδότη του.
Ταξίδια στο Λονδίνο
«Με υπόδειξη του Smith -αναφέρει η Manco- ο Καναλέτο αποφάσισε να μετακομίσει στην Αγγλία, όπου κατοικούσαν πολλοί πελάτες του (…). Η παραμονή του στο Λονδίνο αποδείχθηκε ιδιαίτερα επωφελής (…). Από το 1747 ώς το 1752 ο Καναλέτο φιλοτέχνησε μια σειρά μεγάλων απόψεων, οι οποίες είχαν θέμα της κατοικίες της λονδρέζικης αριστοκρατίας (…). Είχε πλέον αποκτήσει πλούσιο πελατολόγιο και το σημαντικότερο, είχε καταφέρει να αμείβεται περισσότερο από ικανοποιητικά για τη δουλειά του (…).
Τον Αύγουστο του 1750, ο Καναλέτο επέστρεψε στη Βενετία, προκειμένου να επενδύσει τα χρήματα που είχε κερδίσει (…). Οκτώ μήνες αργότερα εγκατέλειψε εκ νέου την Ιταλία για να επιστρέψει στην Αγγλία (…), όπου η παρουσία του μαρτυρείται μέχρι τη διετία 1753-55 (…).
Η τελευταία μεγάλη παραγγελία προς τον Καναλέτο προήλθε από τον Γερμανό έμπορο Sigmund Steit, ο οποίος, ζώντας στη Βενετία (…), ζήτησε δύο μεγάλες vedure με απεικονίσεις της πόλης (…).
Το 1766, ο Καναλέτο φιλοτεχνεί το κύκνειο άσμα του: ένα σχέδιο με πενάκι και υδρόχρωμα, το οποίο απεικονίζει το εσωτερικό της βασιλικής του Αγίου Μάρκου (…). Στις 18 Απριλίου 1768, ο Καναλέτο αφήνει την τελευταία του πνοή, μετά «μακροχρόνια και επώδυνη ασθένεια» (…). Η πόλη του, την ευφρόσυνη και μαγευτική ατμόσφαιρα της οποίας φρόντισε πάντα να αποδώσει, τον τίμησε δεόντως».
Η μονογραφία για τον Καναλέτο της σειράς «Βιβλιοθήκη της Τέχνης» της «Κ» κυκλοφορεί στα περίπτερα και πρακτορεία Τύπου, το Σάββατο 30 Δεκεμβρίου, στην τιμή των 5,90 ευρώ.