Οι αίθουσες του Πράδο στη Μαδρίτη φιλοξενούν σήμερα υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας έργα, τα οποία καλύπτουν επτά αιώνων ισπανικής, ιταλικής και φλαμανδικής τέχνης. Ετσι κατατάσσεται ανάμεσα στα πλουσιότερα μουσεία στον κόσμο, ενώ σε πλούτο έργων ισπανικής τέχνης καταλαμβάνει την πρώτη θέση. Τόσο ο πλούτος όσο και η καλλιτεχνική αίγλη των συλλογών του οφείλονται στη συλλεκτική δραστηριότητα των Ισπανών βασιλέων. Επιπλέον, προστάτες των τεχνών, οι Ισπανοί ηγεμόνες διατηρούσαν αυλικούς ζωγράφους, παρέχοντας κίνητρα ισόβιας ενασχόλησης σε καλλιτεχνικά αναστήματα όπως ο Βελάσκεθ, ο Γκόγια κ.ά.
Ωστόσο, τα καλλιτεχνικά τους ενδιαφέροντα δεν περιορίζονταν μόνο εδώ. Συχνές ήταν οι αναθέσεις διακόσμησης των βασιλικών ενδιαιτημάτων και σε ξένους ζωγράφους, όπως ο Ρούμπενς, ο Μενγκς και άλλοι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες. Μαζικές, επίσης, εμφανίζονται και οι παραγγελίες τους σε διάσημους ζωγράφους της εποχής, με πλέον χαρακτηριστική περίπτωση εκείνη του Τιτσιάνο. Δικαιωματικά, λοιπόν, ο βασικός σήμερα κορμός των καλλιτεχνικών συλλογών του μουσείου εγγράφεται στα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα των Ισπανών εστεμμένων και της αυλής τους στη Μαδρίτη.
Κάρολος Ε΄
«Ασφαλώς οι προτιμήσεις τους -σημειώνει η Cecilia Gibellini στο κείμενο που αφορά την ιστορία του μουσείου- επηρεάζονταν από την ιστορική συγκυρία και από τα πολιτικά τους συμφέροντα, όπως μαρτυρεί η ξεχωριστή παρουσία στο μουσείο της ζωγραφικής της Ιταλίας και της Φλάνδρας, δηλαδή χωρών που συνδέονται με την Ισπανία με μακροχρόνιους πολιτικούς, οικονομικούς και πολιτισμικούς δεσμούς (…).
Είναι, λοιπόν, φανερό ότι αν κάποιος θέλει να διηγηθεί την ιστορία αυτού του μουσείου θα πρέπει να ανατρέξει στα γεγονότα που σημάδεψαν την Ισπανία και τους ηγεμόνες της, αρχίζοντας από τον αυτοκράτορα Κάρολο Ε΄».
«Η πιο λαμπρή βασιλεία -γράφει η Gibellini- όσον αφορά τις συλλογές του ισπανικού θρόνου είναι εκείνη του Φίλιππου Δ΄ (1621-65). Πράγματι, ο μονάρχης αυτός συγκέντρωσε τεράστιο αριθμό έργων, μέσω αγορών, δωρεών, αλλά και άμεσων παραγγελιών (…).
Το όνομα, όμως, με το οποίο ο Φίλιππος Δ΄ συνδέεται άρρηκτα είναι εκείνο του Βελάσκεθ, του μεγάλου καλλιτέχνη από τη Σεβίλλη που, όντας ήδη σε νεαρή ηλικία στην υπηρεσία του βασιλιά, υπήρξε για σαράντα χρόνια ο επίσημος ζωγράφος της αυλής της Μαδρίτης (…). Το 1700, με τον Φίλιππο Ε΄ ξεκίνησε στην Ισπανία η δυναστεία των Βουρβόνων, που ξεχώρισε για την προτίμησή της προς τη γαλλική τέχνη. Ουσιαστική για τη βασιλική συλλογή έργων τέχνης υπήρξε, εξάλλου, και η συνεισφορά της Ισαβέλλας Φαρνέζε, την οποία παντρεύτηκε ο βασιλιάς σε δεύτερο γάμο το 1714 (…). Το 1759 έφτασε στην Ισπανία, μετά είκοσι χρόνια βασιλείας στη Νεάπολη, ο Κάρολος Γ΄ των Βουρβόνων.
Ευαισθητοποιημένος στις ιδέες του Διαφωτισμού και οπαδός των μεταρρυθμίσεων, ο Κάρολος ήταν μανιώδης συλλέκτης, όπως και η μητέρα του Ισαβέλλα Φαρνέζε (…). Η πιο αξιομνημόνευτη πρωτοβουλία του Κάρολου Γ΄ ήταν η ανάθεση του σχεδιασμού ένός μουσείου (…). Η οικοδόμηση του μουσείου, που ξεκίνησε το 1787, προχωρούσε με ιδιαίτερα αργούς ρυθμούς, και ο Κάρολος Γ΄ πέθανε το 1788 χωρίς να δει ολοκληρωμένο το εγχείρημά του (…).
Νέα τμήματα
Η καθυστέρηση των εργασιών και οι ζημιές που υπέστη το κτίριο κατά τους πολέμους του Ναπολέοντ α θα επιβάλουν αργότερα σειρά επεμβάσεων και θα καταστήσουν εφικτά τα εγκαίνια του μουσείου το 1819 (…).
Κατα τον 19ο και τον 20ό αιώνα, επιστημονικοί λόγοι, καθώς και λόγοι συντήρησης, κατέστησαν αναγκαία την επέκταση του μουσείου, μέσω της αρμονικής ενσωμάτωσης νέων τμημάτων στον αρχικό πυρήνα. (…).
Σήμερα το Πράδο έχει στην κατοχή του έναν αριθμό έργων περίπου δέκα φορές μεγαλύτερο από εκείνον που είχε επιδείξει όταν άνοιξε το 1819. Αυτή η σταδιακή αύξηση οδήγησε αναγκαστικά σε συνεχείς επεμβάσεις επέκτασης που, σε συνδυασμό με τον νέο εξοπλισμό των αιθουσών σύμφωνα με την αλλαγή των μουσειολογικών κριτηρίων, διαμόρφωσαν την εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το μουσείο».
Ο τρίτος τόμος της σειράς «Μουσεία του Κόσμου» είναι αφιερωμένος στο Πράδο της Μαδρίτης και κυκλοφορεί στα περίπτερα και τα πρακτορεία Τύπου, το Σάββατο 27 Ιανουαρίου, στην τιμή των 6,90 ευρώ.