Ο πολιτικός λόγος, όσος και όπως κυκλοφορεί, κυρίαρχος και στερεότυπος, φέρνει ναυτία. Σαν τις αφίσες στον αυτοκινητόδρομο: γνέφουν στον αφηρημένο οδηγό μηνύματα, θέλγητρα, σαγήνη, προσκλήσεις σε ατέλειωτο χαροκόπι, προσκλήσεις σε ξέφρενη ελευθερία, ελευθερία του shopping, ελευθερία «να κάνεις πράγματα», να «πηγαίνεις σε τόπους», να υποτάσσεις ποτάμια με SUV, να καίγεσαι ευρυζωνικά, να καταναλώνεις φέτες αισθησιασμού, μεζεδάκια τέχνης, όγκους ψυχαγωγίας. Ναυτία της υπερπροσφοράς, ναυτία της πλησμονής, ναυτία από μπούκωμα.
Ναυτία της υποκρισίας και της φενάκης. Πολιτικός λόγος, τα τελευταία χρόνια, είναι η μεγαλορρημοσύνη περί μεταρρυθμίσεων και ισχυρής Ελλάδος, είναι ο ιδεαναγκασμός της ελεύθερης αγοράς που θεραπεύει πάσαν νόσον, είναι η δόλια επίθεση εναντίον του δημόσιου χώρου, είναι η ανιστόρητη υποταγή σε ερμηνευτικά σχήματα από ντενεκέ, είναι η διαβουκόληση των αδυνάτων και αποκλεισμένων από τους προνομιούχους και ισχυρούς εν ονόματι της αγοράς. Και η αγορά δεν είναι ο δήμος· είναι τα equity funds. Ναι, έτσι ήταν πάντα: ο κυρίαρχος λόγος είναι μια διάρκεια ψεύδους, και η αλήθεια μόλις μια στιγμή εξαίρεσης· ένας αντεστραμμένος κόσμος, όπου η αλήθεια είναι μόλις μια στιγμή του ψέματος. (Ηλίας και Ντεμπόρ.) Αλλά τουλάχιστον να αναγνωρίζουμε τις ουσίες, να μη νομίζουμε ότι το φτέρωμα είναι σάρκα. Να ντυνόμαστε την οδυνηρή επίνοια.
Ακούω διαρκώς για ελευθερία. (Α, ελευθερία, όλοι σε κράζουν…) Ανοίγω τον Χένρυ Θορώ, έναν μοναχικό λύκο στην αυγή της νεότερης δημοκρατίας: «Τι αξία έχει να είμαστε ελεύθεροι από τον Βασιλιά Γεώργιο, και να συνεχίζουμε να είμαστε σκλάβοι του Βασιλιά Προκατάληψη; Ποια είναι η αξία της οποιασδήποτε πολιτικής ελευθερίας, εάν αυτή δεν σημαίνει ταυτόχρονα και ηθική ελευθερία; (…) Στρατωνίζουμε στρατεύματα, στρατωνίζουμε τρελούς, και όλων των ειδών τα κτήνη, ενάντια στους εαυτούς μας. Στρατωνίζουμε τα παχιά μας σώματα, επάνω στις φτωχές ψυχές, μας, ώσπου τα πρώτα να κατασπαράξουν την ουσία των δεύτερων».
Ο παθιασμένος ατομικιστής βάζει στη συζήτηση περί ελευθερίας την ηθική και την ψυχή – ό,τι δεν χωράει στις αφίσες του κυρίαρχου λόγου, και τότε και σήμερα.
Περπατώ στις στοές και τα αίθρια· γεμάτα από σινεμά, βίντεο, βιτρίνες, εσπρέσο, καλοβαλμένες τσάντες και φουλάρια. Είναι η φαντασμαγορία του δανδή, του περιπλανητή, ή μήπως είναι η πλουμισμένη φυλακή του στερημένου, του ματαιόδοξου φτωχού, του καταδικασμένου να ποθεί και να μη φτάνει; Ο λιγούρης των malls έχει πολιτική οντότητα; Μπορεί να βγει έξω από το ψέμα του κυρίαρχου λόγου;
Μιλάει ο δανδής: «Τι σκέφτομαι για την ψήφο και για το εκλογικό δικαίωμα. Δικαιώματα του ανθρώπου. Ενας δανδής δεν κάνει τίποτα. Φαντάζεστε έναν δανδή να μιλάει στον λαό με άλλο σκοπό εκτός για να τον χλευάσει;» (Μπωντλαίρ).
Κραυγές μοναχικών, ατόμων της εξαίρεσης, παθιασμένων με την ελευθερία, κι όμως τόσο σκεπτικιστών. Σκέφτονται τη σκοτεινή φύση του ανθρώπου, τις εγγενείς αυτοκαταστροφικές δυνάμεις, τις ενορμήσεις. Μισούν τις εμμονές, τις προκαταλήψεις, τις τυφλές δόξες, τη θεολογία της αιώνιας προόδου. Ωστόσο δεν αρνιούνται το λαχτάρισμα της ουτοπίας. Αρνιούνται την απρόσωπη εξουσία, το σβήσιμο του ατόμου.
«Η πίστη στην πρόοδο είναι δόγμα οκνηρών, δόγμα Βέλγων. (…) Δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος (αληθινή, δηλαδή ηθική) παρά μέσα στο άτομο και μέσω του ίδιου του ατόμου. Αλλά ο κόσμος είναι φτιαγμένος από ανθρώπους που δεν μπορούν να σκεφτούν παρά μόνο από κοινού, σε αγέλες. Υπάρχουν επίσης άνθρωποι που δεν μπορούν να διασκεδάσουν παρά μόνο ομαδικά. Ο πραγματικός ήρωας διασκεδάζει μόνος του». (Μπωντλαίρ)
Λίγα χρόνια νωρίτερα από τον δανδή, ο ερημίτης της λίμνης Ουώλντεν γράφει τα ίδια: «Δεν θα υπάρξει ποτέ πραγματικά ελεύθερη και φωτισμένη Πολιτεία, έως ότου η Πολιτεία δεν αναγνωρίσει το άτομο ως μια υψηλότερη και ανεξάρτητη δύναμη (από την οποία αντλεί όλη τη δύναμη και όλο το κύρος της), και δεν του συμπεριφέρεται ανάλογα». (Θορώ) Τσαλακωμένα πρόσωπα στα λεωφορεία, κουρδισμένοι άνθρωποι στα τηλεπαιχνίδια και στα στοιχηματζίδικα, δεκάρικοι πολιτικών στα βραδινά δελτία. Κανένα συμπέρασμα. Μόνο δυσπιστία για την προφάνεια. Και για την απέραντη ναυτία των αφισών. http://vlemma.wordpress.com