Οσοι είδαν τη δουλειά του τον χειμώνα στο «Επί Κολωνώ» τους άρεσε. Το δραματικό ειδύλλιο του Δημητρίου Κορομηλά «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας», από μια νεανική ομάδα με φρέσκια, δροσερή ματιά που βεβαίως δεν στάθηκε στον έρωτα του Λιάκου για την Κρουστάλλω. Ετσι κι αλλιώς, ο 29χρονος Ανέστης Αζάς, που ζει στο Βερολίνο, άλλα είχε στον νου για το έργο, όταν καταπιάστηκε με το κείμενο πριν από τρία χρόνια. Σπουδαστής ακόμη, μαζί με την Αγγελική Κόντη που σχεδίασε το σκηνικό και τα κοστούμια της παράστασης, ήθελαν να δείξουν τη δουλειά τους στην Ελλάδα, αλλά με ένα έργο «πολύ ελληνικό», ώστε να το προσεγγίσουν κοινωνικοπολιτικά. Το έργο, όπως λέει στην «Κ», του έκανε «κλικ» από την πρώτη στιγμή. Ηρθαν στην Αθήνα, έψαξαν να βρουν τη σκηνή που θα τους δεχτεί και τους ηθοποιούς για την παράσταση που αρχικά χρηματοδοτήθηκε από τη σχολή του στη Γερμανία. Ηταν, όπως φάνηκε, η αρχή για να προσκληθεί τώρα με τη βελτιωμένη εκδοχή της βοσκοπούλας του στο Φεστιβάλ Αθηνών. Στο «Σχολείο» από τις 14 ώς τις 17 Ιουνίου.
Λάτρης του χέβι μέταλ στην εφηβεία και ύστερα του ρεμπέτικου, θαυμαστής του Τζάρμους στο σινεμά και του Ντιμίτερ Γκότσεφ στο θέατρο, αναρωτιέται κανείς τι συνάντησε αυτός ο νεαρός στο δραματικό ειδύλλιο του Δημητρίου Κορομηλά (1850-1898). Ομως, δεν ήταν το είδος που κέρδισε τον Αν. Αζά. «Προσπαθήσαμε να υπογραμμίσουμε το θρησκευτικό στοιχείο του έργου. Τον ρόλο που παίζει η θρησκεία στη ζωή μας και την κοινωνία γενικότερα. Ηθελα ένα σχόλιο για το θέμα χωρισμού Κράτους – Εκκλησίας. Τελικά μας πήγε σε κάτι πιο διαχρονικό».
Ο Λιάκος, ο φτωχός νέος που δεν του δίνουν την Κρουστάλλω, αφού η μητέρα της θέλει να την παντρέψει με τον Μήτρο (έναν πλούσιο τσέλιγκα), είναι η ιστορία που ξέρουμε από παιδιά. Εκείνος σκηνοθέτησε το έργο γύρω από την απειλή μιας κατάρας. «Στο κείμενο, η απειλή μιας κατάρας δίνει το χάπι εντ στον έρωτα των δύο νέων. Σε μας, δεν θα βρείτε αυτό το φινάλε. Εκοψα την τελευταία πράξη κι έδωσα άλλη λύση». Το θρησκευτικό στοιχείο που επέλεξε να τονίσει ο 29χρονος σκηνοθέτης είναι φανερό από την έναρξη. Το έργο αρχίζει μ’ ένα τάμα πριν ξεκινήσει η δράση που δεν συμπίπτει πάντα με το κείμενο του Κορομηλά. Εμφαση δίνεται και στη μουσική που έγραψε ο ηθοποιός Κώστας Κοράκης με βάση το ακορντεόν και τα κρουστά, όπου πρωταγωνιστούν ετερόκλητα στοιχεία: από το τσάμικο μέχρι το ταγκό.
Από το Βερολίνο στην Αθήνα
Ο Ανέστη Αζάς κατάγεται από μια μικροαστική οικογένεια, που δεν είχε σχέση με την τέχνη. Η ανάγκη του για το διαφορετικό ξύπνησε στην εφηβεία του. Τότε άρχισε να βλέπει σινεμά και σιγά σιγά θέατρο. Εκανε κοπάνες από το σχολείο για να πάει στο φεστιβάλ κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, ύστερα πέρασε στο τμήμα θέατρου του ΑΠΘ και ο πρώτος του στόχος ήταν να γίνει ηθοποιός. Σύντομα κατάλαβε πως δεν είχε την υπομονή «ούτε το ψώνιο» για να το πετύχει. Η επιθυμία του να φύγει από την Ελλάδα και να πάει στην πόλη όπου πραγματοποιούνται οι ζυμώσεις στην τέχνη, ήταν μεγαλύτερη. Τώρα, έξι χρόνια από την ημέρα που έκανε το βήμα που τον οδήγησε στη Γερμανία, τα βλέπει κάπως διαφορετικά: «Και στο Βερολίνο υπάρχει μια κατάσταση φριχτά ανταγωνιστική. Πολλοί καλλιτέχνες, λίγες δουλειές. Δεν είναι πλούσια πόλη. Ομως, αυτό της δίνει ένα πρόσωπο πιο ανθρώπινο».
Δούλεψε ως βοηθός σκηνοθέτη σε εραστιτεχνικές δουλειές, ταινίες και παραστάσεις, πριν φτάσει στη δραματική σχολή του Βερολίνου και δοκιμαστεί στις πρώτες του εργασίες. Αντίθετα απ’ ό,τι συμβαίνει με όσους Ελληνες έρχονται από το εξωτερικό, εκείνος στην Αθήνα συνάντησε μια πόλη ανοιχτή. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα εδώ είναι το οικονομικό και η έλλειψη οργάνωσης στα θέατρα. Το καθεστώς των αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών μέσα από το οποίο λειτουργούν οι θεατρικές ομάδες δυσχεραίνει αρκετά την κατάσταση. Στην Ελλάδα έχει κανείς την εντύπωση ότι το θέατρο από πολιτική άποψη είναι περισσότερο διασκέδαση και εμπόριο παρά πολιτιστικό αγαθό και τέχνη η οποία θα έπρεπε να χρηματοδοτείται από το κράτος ανεξαρτήτως εισπρακτικού αποτελέσματος. Είναι πιο σκληρές οι συνθήκες σε σύγκριση με τη Γερμανία όπου δίνουν ευκαιρίες χωρίς να περιμένουν αντάλλαγμα. Ομως από την άλλη, ο χώρος εδώ είναι ανοιχτός. Δεν υπήρχε καχυποψία και το κοινό μάς έδειξε ότι διψάει για εναλλακτικές προτάσεις».
Ο στόχος του; «Με ενδιαφέρει ένα θέατρο πιο πολιτικό. Οχι με τη στρατευμένη του μορφή, σαν μανιφέστο. Ομως σε όλη αυτή την τηλεοπτικοκρατία και τηλεοπτικολαγνεία που επικρατεί στη χώρα μας, εμένα με συγκινεί το θέατρο που θέτει ερωτήματα».
Τον ενοχλούν και τα δάνεια απ’ αυτό τον χώρο. «Βλέπω θιάσους που χρησιμοποιούν ηθοποιούς της τηλεόρασης για κράχτες. Στη Γερμανία οι δύο χώροι είναι ξεκάθαροι». Επίσης, εκεί όπως λέει, το θέατρο είναι πιο θεσμοθετημένο. «Εχουν σε όλη τη χώρα περίπου 200 θέατρα σαν το δικό μας Εθνικό. Κάθε χωριό και τη σκηνή του. Αυτό δημιουργεί παράδοση, κουλτούρα, αλλά δεν υπάρχει η ελευθερία της αυτοδύναμης ομάδας όπως είναι στην Ελλάδα ή τη Γαλλία. Ο καλλιτέχνης από την άλλη, όμως, αισθάνεται πιο ασφαλής. Μια μηχανή που διαρκώς παράγει έργα». Η αγωνία, βέβαια, για το θέατρο μοιάζει κοινή. «Παντού δυσκολεύεται κανείς. Απλώς στη Γερμανία δεν συνδέεται το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα με την εισπρακτική επιτυχία. Υπάρχει ελευθερία στον πειραματισμό και στη δοκιμή». Ο Ανέστης Αζάς δεν μιλά για έργα που θέλει να ανεβάσει. Κι αυτό γιατί: «Τα κείμενα είναι η αφορμή, τα θέματα είναι η ουσία. Κι αυτός είναι ο λόγος που προσανατολίζομαι κυρίως στα κλασικά έργα τα οποία μπορεί να εστιάσεις διαφορετικά. Αντίθετα, τα καλά σύγχρονα κείμενα τα υπηρετείς. Από τους σύγχρονους, πάντως, μου αρέσει ο Κολτές και η Σάρα Κέιν».