«Πώς σου φαίνονται τα προεκλογικά σποτ;» ρωτώ τους φίλους μου, κι εκείνοι με κοιτάζουν με απλανές βλέμμα. Κάποιοι λένε «χμ, συμπαθητικούλι εκείνο του Τάδε κόμματος», αλλά οι πιο πολλοί δεν θυμούνται καν αν είδαν κάτι φέτος ή στις εκλογές του 2004. Ωστόσο, όλοι λίγο-πολύ ξέρουν την νταλκαδιάρικη ωδή της υποψήφιας Εφης Σαρρή («Σταυρώστε με, σταυρώστε με, στα χέρια σας σηκώστε με…») και όλοι έχουν κάτι να πουν για τα γάντια πυγμαχίας με τα οποία απεικονίζεται, σε στάση Ρόκι, ο αρχηγός του κόμματός της στις αφίσες και τις τηλεοπτικές διαφημίσεις του.
Ναι, κάποια σποτάκια είναι πιο καλαίσθητα από τα άλλα, ενώ αρκετά θυμίζουν τους «29 κατασκευαστές πλυντηρίων» που συνιστούν μια ορισμένη μάρκα απορρυπαντικού. Αλλες πολιτικές διαφημίσεις μάς φοβίζουν, απειλώντας μας με τον μπαμπούλα του μέλλοντός μας, άλλες επιχειρούν να μας καθησυχάσουν δείχνοντας την καλή νεράιδα του μέλλοντός μας. Αλλες μας προκαλούν ένα στιγμιαίο χαμόγελο, άλλες μυρίζουν ναφθαλίνη. Ομως σχεδόν όλες μοιάζουν ερασιτεχνικές μπροστά στις υπερπαραγωγές της εμπορικής τηλεοπτικής διαφήμισης, γεγονός που φανερώνει ότι δεν αρκεί το κίνητρο για να παραχθεί ένα επιτυχημένο σποτ, δεν αρκεί ο κομματικός πατριωτισμός, αλλά χρειάζονται χρήματα, πολλά χρήματα, πολύς χρόνος και πολλοί άνθρωποι, όχι κατ’ ανάγκην πιο έξυπνοι από τους πολιτικούς, αλλά σπουδαγμένοι και ασκημένοι σε ένα ορισμένο είδος εξυπνάδας. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις η ίδια η διαφήμιση, το «κόνσεπτ» που την υπαγορεύει, είναι πιο γοητευτικό από το ίδιο το διαφημιζόμενο προϊόν. Δεν θυμόμαστε τις ιδιότητες του προϊόντος, όμως θυμόμαστε τα πρόσωπα ή την ιστορία ή το σύνθημα που συνδέονταν με αυτό.
Μερικές φορές, όταν αμέσως μετά την πολιτική διαφήμιση προβάλλεται μια εμπορική, ο τηλεθεατής παρασύρεται και νομίζει ότι η δεύτερη είναι συνέχεια ή απάντηση στην πρώτη. Π.χ., μετά τη «σιγουριά» που υπόσχονται και τα δύο μεγάλα κόμματα, πέφτουν οι εικόνες ενός ευτυχισμένου κυρίου, οριζοντιωμένου σε μια ξαπλώστρα στο γκαζόν, και μια φωνή διαλαλεί: «Εξυπνες λύσεις Νο 1: Μάθετε το σκύλο σας να φροντίζει τον κήπο σας». Μήπως κάποιος εννοεί ότι οι υπουργοί της τωρινής ή της προηγούμενης κυβέρνησης είχαν νοημοσύνη σκύλου, αναρωτιόμαστε, αλλά όχι, ξυραφάκια είναι το προϊόν που διαφημίζεται.
Εχει ειπωθεί ότι οι ιδέες δεν αλλάζουν τον κόσμο, όμως αλλάζουν τους ανθρώπους που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Δεν νομίζω ότι οι πολιτικές διαφημίσεις αλλάζουν τις επιλογές των ψηφοφόρων, ωστόσο ενισχύουν και υπογραμμίζουν τον έντονο τηλεοπτικό χαρακτήρα και αυτών των εκλογών.
Προχθές το βράδυ, έτυχα να βρεθώ στην κεντρική πλατεία ενός δήμου της Αττικής, όπου είχαν στήσει τα περίπτερά τους πέντε-έξι κόμματα. Ηπιο κλίμα, χωρίς μεγάφωνα, συνθήματα και μουσικές. Γλυκιά βραδιά, κόσμος πήγαινε κι ερχόταν, κάποιοι έπαιρναν φυλλάδια και ψηφοδέλτια, οι πιο πολλοί απλώς κοιτούσαν και προσπερνούσαν. Μερικά αδέσποτα σκυλιά είχαν ξαπλώσει νωχελικά μπροστά στα ταμπλό με τις αφίσες. Ούτε μέγα πλήθος ούτε μέγα πάθος, ωστόσο αυτή η περαντζάδα ήταν πιο ζωντανή από την προεκλογική τηλεοπτική καναπεδιάδα, ανέδιδε ένα άρωμα, αν όχι πολιτικής, τουλάχιστον πόλης.