Οι αναφορές στη σύγχρονη κινεζική τέχνη, στο μυαλό αυτόματα φέρνουν εικόνες πολιτικής προπαγάνδας ή τυπικού ρεαλισμού. Ομως, μέρος της είναι και οι προσωπογραφίες Θιβετιανών φυλάρχων, ωραιοντυμένων γυναικών και ατμοσφαιρικά τοπία της υπαίθρου. Ενώ τα έργα καλλιτεχνών σαν τον Γουάνγκ Γκουανγκιί ή τον Ζανγκ Ξιαογκάνγκ έχουν απήχηση κυρίως στη δυτική αγορά, μέσα στη χώρα ισχυρό αντίκτυπο έχει ο νεορεαλισμός του Γουάνγκ Γιντόνγκ, του Τσεν Ντρανγκίνγκ και του Αϊ Ξουάν.
Με παλιές τεχνικές
Ο Γουάν Γιντόνγκ απεικονίζει, με τρόπο συχνά εντυπωσιακό, το ιδεώδες της γυναικείας ομορφιάς, ενώ ο Τσεν και ο Αϊ εμπνέονται από το Θιβέτ, δημιουργώντας ωραίες υπαίθριες σκηνές και πορτρέτα νομάδων.
Ο νεορεαλισμός τούτος μεταφέρει την καθημερινότητα με συγκίνηση και ανθρωπιά και τη φύση με απλότητα και ομορφιά. Για τον Ζανγκ Ξιαομίνγκ επικεφαλής του τμήματος κινεζικής σύγχρονης τέχνης στου «Σόθεμπι» της Νέας Υόρκης, οι νεορεαλιστές ζωγραφίζουν εικόνες ωραίων γυναικών και απόψεις φυσικών τοπίων, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές της παλιάς κινεζικής ζωγραφικής. Παίρνουν πράγματα της καθημερινότητας, τα απομονώνουν και ανυψώνουν το νόημά τους.
Η παράδοση της ελαιογραφίας αναπτύχθηκε στην Κίνα, όπως γράφει η Σόνια Κολέσνικοφ Τζίσοπ στην «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν», στην αρχή του 20ού αιώνα, όταν Κινέζοι ζωγράφοι σπουδάζοντας σε ευρωπαϊκές σχολές έμαθαν την ιστορία της κλασικής ευρωπαϊκής τέχνης. Ενας από τους ηγέτες του πρώτου εκείνου κινεζικού ρεαλισμού ήταν ο Ξου Μπεϊχόνγκ (1895-1953) που το έργο του «Κατεβάστε το μαστίγιο», με μια αντι-ιαπωνική παράσταση δρόμου στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, πουλήθηκε φέτος σε πλειστηριασμό αντί 9,2 εκατομμυρίων δολαρίων, ρεκόρ για έργο της νεώτερης κινεζικής τέχνης.
Στη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, ο ρεαλισμός έγινε το ύφος της πολιτικής προπαγάνδας, πιο κοντά στον σοβιετικό σοσιαλιστικό ρεαλισμό, με έργα που εξυμνούσαν την εργατιά. Από το 1976 και ύστερα όμως ο κινεζικός ρεαλισμός απομακρύνθηκε από την πολιτική ιδεολογία, σε μια μορφή αντίθεσης προς τους καταναγκασμούς του παρελθόντος. Από την εξύμνηση της εργατικής και της αγροτικής ζωής, στράφηκε στην ωραιοποίηση του περιβάλλοντος· οι καλλιτέχνες ζωγράφιζαν αυτό που θα ήθελαν να βλέπουν.
Οι αρχές και οι βάσεις του ρεαλισμού ήταν αναγκαία στοιχεία για τους ζωγράφους που επιθυμούσαν να απομακρυνθούν από την προπαγάνδα έστω και υιοθετώντας ένα παρόμοιο αναπαραστατικό ύφος. Το ενδιαφέρον όμως του κινεζικού ρεαλισμού είναι ότι δεν εγκατέλειψε την κινεζική θεματολογία. Εξακολούθησε να αποδίδει με συγκίνηση και ανθρωπιά τη φύση, τους ανθρώπους, τους χώρους όπου ζουν.
Ο Ζανγκ Ντα Ζονγκ που έχει διακριθεί για τις ρεαλιστικές απεικονίσεις του, ωραίων κοριτσιών της ερυθροφρουράς λέει ότι με τον ρεαλισμό, μπορεί να εκφράζει ισχυρότερα συναισθήματα. Τα κορίτσια αυτά εκφράζουν μια λαχτάρα για ένα καλύτερο αύριο, ενώ δείχνουν αδύναμα εμπρός στα γεγονότα τα οποία διαδραματίζονται γύρω τους. Στο «Κόκκινο χιόνι», ένα τέτοιο κορίτσι κάθεται κρατώντας το βιβλίο του Μάο και με ένα τουφέκι ακουμπισμένο στα πόδια της. Τα ορθάνοιχτα μάτια της δείχνουν παραξενεμένα, αθώα και θλιμμένα. Για τον 54χρονο καλλιτέχνη «η τέχνη αντανακλά τη ζωή και την ομορφιά.
Είναι αξιοσημείωτο ότι μολονότι στις διεθνείς αγορές οι τιμές της σύγχρονης τέχνης έφθασαν σε τεράστια ύψη, η κινεζική τέχνη έμεινε καθηλωμένη. Εως φέτος τουλάχιστον που φάνηκαν σημάδια ανόδου· όπως με το έργο «Ο άνεμος σταμάτησε» του Γουάνγκ Γιντόνγκ που πρόσφατα έφθασε σε πλειστηριασμό στου «Κρίστι», τα 468 χιλιάδες δολάρια με το γυμνό του Γιανγκ Φέι Γιουν «Κυρία στο μπάνιο» τα 218.400 δολάρια και με τον «Ξένο» του Αϊ Ξουάν, το πορτρέτο ενός μικρού Θιβετιανού με σκούρα χρώματα που εμφαίνουν τη σκληρή ζωή του, το οποίο έφτασε τα 148.200 δολάρια.
Αυτό που διαρκεί
Στη σύγχρονη διεθνή σκηνή οι νεορεαλιστές της Κίνας προσπαθούν να βρουν μια θέση τραβώντας την προσοχή στη δουλειά τους. Εάν ακόμη δεν είναι τόσο γνωστοί στο εξωτερικό, δεν συμβαίνει το ίδιο στο εσωτερικό. Υπάρχουν πολλοί πλούσιοι και καλλιεργημένοι Κινέζοι, σύμφωνα με τον Ζανγκ του «Σόθεμπι», οι οποίοι ενδιαφέρονται να έχουν στην κατοχή τους έργα τους. Με τα λόγια του ζωγράφου Ζανγκ Ντα Ζονγκ: «άλλα καλλιτεχνικά είδη είναι της μόδας σήμερα, όμως ο ρεαλισμός διαρκεί. Η αβάν γκαρντ είναι σαν τη μόδα, ακολουθεί συρμούς. Ο ρεαλισμός είναι σαν το κοστούμι που κι αν σήμερα δεν είναι δημοφιλές, όμως, δεν θα πάψει να φοριέται ποτέ».