Τώρα, περισσότερο παρά ποτέ, ή έτσι τουλάχιστον λέει η γενική πεποίθηση, οι μεγάλες πόλεις της Ευρώπης βρίσκονται σε μία μετάβαση. Και δεν μιλάμε τόσο για τις μεγάλες πρωτεύουσες της «πολύ» Δυτικής Ευρώπης, όπως το Λονδίνο, το Παρίσι ή το Αμστερνταμ (αν και εκεί θα είχε πολλά κανείς να παρατηρήσει) αλλά για τις πόλεις εκείνες που βρίσκονται σε σταυροδρόμια Νότου – Βορρά και Ανατολής – Δύσης. Οσο περισσότερο γίνεται αποδεκτή η παγκοσμιοποιημένη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας, τόσο πιο πιεστικά εγείρονται ζητήματα ταυτότητας και συμβολισμών, που, όπως είναι φυσικό, καθρεφτίζονται σε αρχιτεκτονήματα είτε μεγάλης ιστορικής αξίας είτε ισχυρού συναισθηματικού φορτίου. Πάνω στο σώμα της Ευρώπης, εκεί όπου μεγάλες μητροπόλεις φαντασιώνονται ήδη τη ζωή στον 21ο αιώνα χωρίς τα βαρίδια και τα ξέφτια του 20ού, συντελούνται κραδασμοί, τριγμοί και αναίμακτες μάχες που έχουν να κάνουν όχι μόνο με ζητήματα αστικής εικονογραφίας αλλά και με την ίδια την καθημερινότητα καθώς αυτή αντανακλάται πάνω σε προσόψεις – αληθινές, φαντασιακές ή σκηνογραφικές.
Πίσω από αυτό το οπτικό παιχνίδι, που ξεπηδάει απευθείας από τα απόνερα των δύο Παγκοσμίων Πολέμων του 20ού αιώνα, με τους απόλυτους ολοκληρωτισμούς του και τους ριζοσπαστικούς εκσυγχρονισμούς του, απελευθερώνεται η δυναμική αντίρροπων προσεγγίσεων, συναισθηματικών δεσμεύσεων, φόβου και προσμονής. Μαζί με τα κτίρια που προέκρινε ο Στάλιν, ο Κάιζερ, ο Μουσολίνι ή οι επίγονοι του Ατατούρκ, επιζεί η παλιά Ευρώπη, και αυτό είναι μία καινοτομία, γιατί για εμάς, τους ανθρώπους του 2007, η «παλιά» Ευρώπη μπορεί με άνεση να είναι η Ευρώπη του 1933, του 1945, του 1973 και οριακά αλλά με μεγάλη ορμή η Ευρώπη του 1989. Εχει αυτή την ευχέρεια ο άνθρωπος του 2007, αλλά ταυτόχρονα έχει και αυτό το διφορούμενο πλεονέκτημα, να ζει την Ιστορία με ανεξέλεγκτες ταχύτητες υποχρεωτικής αφομοίωσης. Αλλά δεν είναι δυνατόν οι ταχύτητες με τις οποίες αλλάζει η ζωή τα τελευταία 20 χρόνια να περνούν στη λαϊκή συνείδηση χωρίς κλυδωνισμούς. Στα αρχιτεκτονήματα της παλιάς Ευρώπης του 20ού αιώνα, όσο αυτή αποσύρεται πίσω στον ιστορικό χρόνο, αναπαρίσταται με τρόπο θεαματικό όλη αυτή η σωρευμένη ένταση δεκαετιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ωρίμανση, σε άλλες αφομοίωση, σε τρίτες περιπτώσεις μπορεί να είναι αμηχανία. Αλλά σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις -και είναι πολλές- δεν απουσιάζει το πάθος.