Στην καρδιά της μεγάλης αγοράς χτυπούν τα λογοτεχνικά βραβεία υψηλού κύρους της Γαλλίας, το Γκονκούρ και το Ρενοντό που ανακοινώθηκαν χθες (το άλλο μεγάλο βραβείο, το Μεντισίς, αναμένεται στις 12 Νοεμβρίου). Ο Ζυλ Λερουά κέρδισε φέτος το Γκονκούρ για το «Αλαμπάμα Σονγκ», που είναι μυθοπλαστική αυτοβιογραφία του Αμερικανού συγγραφέα Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ (συγγραφέα του «Μεγάλου Γκάτσμπι») και ο ίσως περισσότρο διάσημος εκτός Γαλλίας Ντανιέλ Πενάκ κέρδισε το Ρενοντό για το μυθιστόρημά του «Chagrin d’ ecole». Το βιβλίο του Λερουά με θέμα τον Φιτζέραλντ και τη θυελλώδη σχέση του με τη γυναίκα του Ζέλντα -με φόντο την Αμερική του Μεσοπολέμου και της τζαζ- θα κυκλοφορήσει προσεχώς στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο».
Για τους Γάλλους, ο Νοέμβριος σηματοδοτεί την έναρξη της λογοτεχνικής σεζόν και αυτομάτως οι γαλλικές διακρίσεις συνδέονται νοερά με τα μεγάλα δίκτυα των αγγλοσαξωνικών βραβείων ή με το Νομπέλ που προηγούνται. Είναι ένα στοίχημα, καθώς η ενιαία διεθνής αγορά μεταφράζει κάθε βραβευμένο βιβλίο σε κάθε γλώσσα τουλάχιστον της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι το «Αλαμπάμα Σονγκ» θα υπάρχει σε λίγους μήνες στα λιθουανικά, στα βασκικά, στα βουλγάρικα και στα ισλανδικά, ενώ το αντίστοιχο Γκονκούρ της δεκαετίας του ’80 θα είχε πιθανόν μεταφραστεί μόνο στις μεγάλες «γλώσσες».
Η Γαλλία, που με μεγάλη πνευματική περιέργεια και γενναιοδωρία, μεταφράζει αφειδώς στα γαλλικά τις «μικρές» λογοτεχνίες, ξανοίγεται πλέον στα μεγάλα νερά του Ατλαντικού με πειθώ και αξιώσεις. Παράδειγμα η περίπτωση της Ιρέν Νεμιρόφσκι (1903 – 1942). Κέρδισε μετά θάνατον (περίπτωση μοναδική) το βραβείο Ρενοντό το 2004 για τη «Γαλλική Σουίτα», που μπλέκει τη γαλλική αντίσταση, το Ολοκαύτωμα και τον έρωτα στη σπαραγμένη Ευρώπη. Αυτό το γαλλικό βιβλίο «κολύμπησε» εντυπωσιακά γρήγορα ώς τις Ανατολικές Ακτές των ΗΠΑ, έγινε διεθνές μπεστ σέλερ και έβαλε ένα «βραβείο Ρενοντό» σε κάθε βιβλιοπωλείο αεροδρομίου. Δεν ήταν λίγο για ένα γαλλικό mainstream βιβλίο, που πασχίζει ακόμη να βρει μια Φρανσουάζ Σαγκάν να πιάσει ένα zeit geist, ένα κλίμα εποχής, όπως έκανε το 1954 με το «Καλημέρα θλίψη».
Με το 2004 ένα ορόσημο, μετά την εκτόξευση της Ιρέν Νεμιρόσφσκι ως εύρημα και ως αποκάλυψη, η γαλλική βιβλιοπαραγωγή έχει βάλει τον πήχυ πολύ ψηλά. Η αγωνία των Γάλλων για τη διάδοση της γλώσσας τους μεταφράζεται και σε μια υγιή αγωνία για μεγάλους διεθνείς συγγραφείς. Ο Λερουά ή ο Πενάκ, αδιάφορο… ίσως κανένας από τους δύο, έστω κι αν ο Λερουά έχει ένα θέμα αβανταδόρικο και πολύ «αμερικάνικο», βαφτισμένο όμως πλέον «διεθνές» καθότι ο Φιτζέραλντ δεν είναι μόνο «Αμερικανός». Είναι και λίγο «Γάλλος» αν θέλουμε να το δούμε έτσι.