Συνονθύλευμα βάναυσων λαθών, ασύλληπτων προχειροτήτων και παιδαριωδών ασαφειών, η σχολική «Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» του ΟΕΔΒ για την Α΄, Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου οδηγεί τον ενήλικα που γνωρίζει το θέμα σε απελπισία και τον μαθητή τον οποίο έχει αναλάβει να εκπαιδεύσει σε παραλογισμό. Θα σχολιάσω το τελευταίο τμήμα του βιβλίου σχετικά με την ελληνική λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Το σχολικό εγχειρίδιο βρίθει από οφθαλμοφανή σφάλματα στις περιοδολογικές κατατάξεις και από δεκάδες ανακρίβειες στο πραγματολογικό υλικό. Για αδιευκρίνιστο λόγο ο διηγηματογράφος Δημοσθένης Βουτυράς τοποθετείται έτσι στο κεφάλαιο «Η ποίηση μέχρι το 1930». Ο γεννημένος στα 1883 Νίκος Καζαντζάκης αφρόνως περιλαμβάνεται στη γενιά του ’30. Ο μεσοπολεμικός Νίκος Καββαδίας συγκαταλέγεται στο κεφάλαιο των μεταπολεμικών ποιητών, ενώ οι μεταπολεμικοί πεζογράφοι Αρης Αλεξάνδρου και Σπύρος Πλασκοβίτης αυθαιρέτως μετακυλίονται από την πρώτη στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά. Κάνοντας μάλιστα ένα ακροβατικό άλμα, ο μεσοπολεμικός Γιάννης Μαγκλής παραδόξως προσγειώνεται ανάμεσα στους μεταδικτατορικούς συγγραφείς. Δαιμονικά δισυπόστατος, ο Στράτης Μυριβήλης εμφανίζεται να έχει γεννηθεί ταυτόχρονα στη Μικρά Ασία και στη Μυτιλήνη, ενώ ο Στρατής Τσίρκας παρουσιάζεται να δημοσιεύει πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (σε ηλικία, αν πάλι πιστέψουμε το εγχειρίδιο, τριών ετών). Ο εισηγητής του σύντομου μεταπολεμικού πεζογραφήματος Γιώργος Ιωάννου παρουσιάζει ένα άλλου τύπου «μυθιστόρημα» (ευτυχώς εντός εισαγωγικών) ενώ ο Τίτος Πατρίκιος συγκαταλέγεται στους λογοτέχνες της Αντίστασης αλλά όχι στους ποιητές της ήττας(!). Ευτυχώς πάντως που το βιβλίο δεν έχει πολλά ποιητικά παραθέματα διότι οι οκτώ στίχοι του Μίλτου Σαχτούρη από τη συλλογή «Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο» έχουν πέντε τυπογραφικά λάθη, ενώ ο στίχος από «Το ψωμί» της ίδιας συλλογής γράφει «Πάντα θα ‘χουμε ανάγκη από ουρανό» αντί του σωστού «Ας μη το κρύβουμε / διψάμε για ουρανό!».
Εξαιτίας των φραστικών του ακυριολεξιών, το βιβλίο βρίθει ακόμα από ανοησίες. Στην Ελλάδα, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος συνεχίστηκε μέχρι το 1949, με μια σκληρότερη όμως μορφή: εκείνη του εμφυλίου πολέμου – ενώ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ξένοι θιασώτες του νεορεαλισμού ζούσαν, σύμφωνα με τη σχολική ιστορία, «στην παρανομία (όπως ο Μοράβια), στη φυλακή (όπως ο Παβέζε) ή στην εξορία (όπως ο Κάρλο Λέβι), ενώ άλλοι εντάχθηκαν στην Αντίσταση» [υποθέτω κατά των Συμμάχων που είχαν νικήσει τους Ναζί!]. Υπόδειγμα επιστημονικής ακριβολογίας, το γλωσσάρι υπερηφάνως αποκαλύπτει στη μαθητική κοινότητα ότι ο εσωτερικός μονόλογος αποτελεί «τεχνική με την οποία ο συγγραφέας εκφράζει τον εσωτερικό του κόσμο και τις διάφορες καταστάσεις που περνούν «εσωτερικά» μέσα του». Και για να μη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω ως προς το ακαταλόγιστο του βιβλίου, παραθέτω αυτούσια την περιγραφή της υπόθεσης του «Νούμερου 31328». Στα δεκαοκτώ του χρόνια συνέλαβαν οι Τούρκοι [τον Βενέζη] «και τον έστειλαν σε στρατόπεδο καταναγκαστικών έργων, στο εσωτερικό της χώρας, δίνοντας στον καθένα ένα νούμερο. Εκεί χιλιάδες από τους αιχμαλώτους πέθαναν από τις κακουχίες. Οσοι όμως έτυχε να επιβιώσουν, όπως ο νεαρός Βενέζης, στη συνέχεια στην ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε, τέθηκαν υπό την προστασία του Ερυθρού Σταυρού. Το νούμερο λοιπόν που τους είχε δοθεί, τελικά τους έσωσε».
Δεν θα σας αποκαλύψω τα ονόματα των τριών γνωστών φιλολόγων που το συνέγραψαν. Αν δεν διακρίνονται στην παρακείμενη φωτογραφία, ανακαλύψτε τα σας παρακαλώ μόνοι σας, ζητώντας το βιβλίο από τα παιδιά σας ή τα παιδιά των φίλων σας. Και όσοι κάνουν κινητοποιήσεις εναντίον της αξιολόγησης, ας αιστανθούν δικαιωμένοι. Διότι το σχολικό αυτό εγχειρίδιο έχει αξιολογηθεί από τέσσερις διαφορετικούς φορείς: εγκρίθηκε από έναν πανεπιστημιακό καθηγητή, έναν σχολικό σύμβουλο και έναν φιλόλογο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, πέρασε από φιλολογική επιμέλεια, ενώ η κυκλοφορία του επικυρώθηκε από τον αρμόδιο Σύμβουλο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Υποθέτω τέλος ότι όλο και κάποιος θα το διάβασε στον εκδοτικό οίκο που το δημοσιεύει – οίκο που πρόσφατα κυκλοφόρησε το αξιομνημόνευτο «Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας».
Μετά την αποκάλυψη του αμαθέστατου και θρασύτατου αυτού σχολικού εγχειριδίου, είμαι βέβαιη ότι από αύριο στο πανελλήνιο θα ξεσπάσει σάλος ανάλογος με εκείνον που δημιουργήθηκε γύρω από το πάλαι ποτέ βιβλίο ιστορίας της Στ’ Δημοτικού. Διότι όπως η ιστορία, η νεοελληνική λογοτεχνία διαπαιδαγωγεί και αυτή την εθνική συνείδηση των μαθητών. (Και ενώ η ηγεσία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου άλλαξε, το ελεγκτέο βιβλίο εξακολουθεί να διδάσκεται). Οι τηλεπαρουσιαστές θα προσκαλέσουν πνευματικούς παράγοντες προκειμένου να συζητήσουν για το σκάνδαλο της σχολικής διδασκαλίας σκουπιδιών, εθναμύντορες και ανοιχτόμυαλοι πολιτικοί θα ξιφουλκήσουν, οι σχολιαστές στα τηλεπαράθυρα θα οργιστούν καταλλήλως, και ο υπουργός Παιδείας Ευριπίδης Στυλιανίδης θα διατάξει την άμεση απόσυρση και πολτοποίηση του επονείδιστου σχολικού βιβλίου.